Bài 1: Tìm giải pháp đột phá cho cây lúa
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG VÀ GIÁ TRỊ HẠT GẠO
Trong quá trình thâm canh cây lúa bị tác động bởi thách thức của biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét. Trước thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, để nắm bắt tiến bộ khoa học - kỹ thuật, vượt qua khó khăn, thách thức, giai đoạn 2015 - 2020, Tiền Giang triển khai Đề án Tái cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, cơ cấu lại nghề trồng lúa theo hướng giảm diện tích, nâng cao giá trị và thích ứng biến đổi khí hậu cùng với Dự án “Chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (Dự án VnSAT)”; Dự án “Vùng sản xuất lúa ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2018 - 2020, định hướng đến năm 2025”; Đề án Cắt vụ, chuyển đổi mùa vụ và cơ cấu cây trồng các huyện phía Đông, tỉnh Tiền Giang đến năm 2025” và gần đây nhất là Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030”.
 |
| Hiện tại trên toàn tỉnh Tiền Giang, có tổng cộng 15.356 ha ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất lúa. Ảnh: CAO THẮNG |
Theo đó, Tiền Giang chú trọng quy hoạch các vùng sản xuất thích hợp; giảm dần tỷ trọng giống lúa thường và nâng tỷ lệ giống lúa thơm, lúa chất lượng cao; đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng và ứng dụng rộng rãi khoa học - công nghệ, tổ chức lại sản xuất kết hợp thích ứng với biến đổi khí hậu, phát thải thấp, tăng trưởng xanh, xúc tiến thương mại và phát triển thị trường.
Đến nay, tỉnh đã hình thành 2 vùng sản xuất lúa tập trung phù hợp với đặc thù thổ nhưỡng, gồm: Vùng sản xuất lúa chất lượng cao ở các huyện phía Tây với 21 ngàn ha và vùng sản xuất lúa thơm, đặc sản ở các huyện phía Đông với 18 ngàn ha.
Toàn tỉnh hiện có 130 ngàn ha gieo trồng/năm, năng suất bình quân gần 6,2 tấn/ha (tăng gấp 2,4 lần so với năm 1976). Ngoài việc đảm bảo sản lượng để góp phần đảm bảo an ninh lương thực, hiện tỉnh đặc biệt chú trọng sản xuất thích nghi, bền vững gắn với giảm phát thải, nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm lúa - gạo. Có thể nói, 50 năm qua, ngành lúa - gạo đã đóng góp quan trọng đối với sự phát triển ngành Nông nghiệp của tỉnh.
Từ năm 1990 đến nay, khi sản lượng lúa lần đầu vượt mốc 1 triệu tấn/năm, sản lượng lúa tiếp tục tăng (năm 2005 đã đạt 1,3 triệu tấn lúa, xuất khẩu trên 300 ngàn tấn gạo), góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.
Đạt được thành công này, bên cạnh giải pháp thủy lợi và giống để phục vụ thâm canh, tăng vụ thì giải pháp đẩy mạnh áp dụng các tiến bộ kỹ thuật cũng là yếu tố then chốt giúp tỉnh nâng cao năng suất và chất lượng lúa - gạo phục vụ xuất khẩu.
Cụ thể, tỉnh luôn chú trọng sản xuất lúa theo hướng an toàn, áp dụng IPM (quản lý dịch hại tổng hợp), “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, ứng dụng công nghệ sinh thái quản lý rầy nâu và bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá; mô hình thực hành nông nghiệp tốt (GAP)... để nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh sản phẩm.
Theo đồng chí Võ Văn Men, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Tiền Giang, đến nay, các tiến bộ khoa học - kỹ thuật được nông dân tiếp tục áp dụng và cho hiệu quả cao như “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm” chiếm 91,2%; gieo sạ tập trung, sạ thưa, sạ lúa bằng nông cụ sạ hàng đạt 85,8%; tỷ lệ sử dụng giống lúa cấp nguyên chủng và xác nhận là 96,1%.
Đồng thời, cơ giới hóa được ứng dụng đồng bộ trong sản xuất, cụ thể cơ giới hóa trong khâu làm đất, bơm tát chiếm 100% diện tích. Tỷ lệ thu hoạch lúa bằng máy chiếm 100% diện tích, giúp giảm tổn thất sau thu hoạch; nông cụ sạ hàng, máy phun giống và máy cấy lúa được ứng dụng ngày càng nhiều; máy phun thuốc bảo vệ thực vật có động cơ, máy bay không người lái (drone) phục vụ cơ giới hóa trong phun thuốc bảo vệ thực vật trên 98% diện tích. Bên cạnh đó, các loại máy cuốn rơm, máy cấy phát huy hiệu quả tận dụng phụ phẩm, giảm công lao động góp phần tăng thu nhập cho người sản xuất.
Đồng chí Võ Văn Men cho biết, cùng với sản lượng tăng, để giải quyết bài toán tiêu thụ, việc xây dựng “Cánh đồng lớn”, chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa - gạo, xây dựng thương hiệu gạo… cũng được triển khai đồng bộ, chặt chẽ phù hợp với điều kiện sản xuất của từng vùng, mô hình đã gắn kết sản xuất lúa giữa nông dân với doanh nghiệp. Qua đó, nguồn nguyên liệu lúa - gạo xuất khẩu được chủ động, người dân yên tâm sản xuất, góp phần tăng cường năng lực sản xuất và giá trị sản phẩm trên thị trường xuất khẩu.
SẢN XUẤT LÚA THÍCH ỨNG BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Đồng chí Võ Văn Men cho biết, để ngành trồng lúa của tỉnh tiếp tục phát triển, thích ứng biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn ngày càng gay gắt, giữ vững vị thế trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp của tỉnh, thời gian tới, ngành Nông nghiệp tỉnh tập trung thực hiện nhiều giải pháp động bộ, cụ thể như rà soát, đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất. Đặc biệt là đầu tư hệ thống thủy lợi, phân phối và điều tiết hiệu quả nguồn nước; đồng thời, điều chuyển nguồn nước từ những khu vực dồi dào sang những vùng thiếu hụt.
 |
| Trình diễn gieo sạ hàng bằng máy tại Hợp tác xã Nông nghiệp tổng hợp Hòa Thạnh tại Lễ phát động Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” tổ chức tại xã Bình Tân, huyện Gò Công Tây vào ngày 19-12-2024. |
Cùng với đó là theo dõi diễn biến xâm nhập mặn, chủ động tích nước, đưa vào vận hành các công trình chống mặn để giảm tối đa những thiệt hại về sản xuất nông nghiệp, nhằm phát triển kinh tế - xã hội của cả vùng.
Bên cạnh đó, ngành Nông nghiệp tiếp tục định hướng cơ cấu giống, khuyến cáo nông dân sử dụng các giống lúa mới đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu và tiêu thụ nội địa, có giá trị dinh dưỡng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu và điều kiện giảm phát thải khí nhà kính.
Song song với đó là đẩy mạnh ứng dụng phổ biến các quy trình sản xuất tốt đã được xác định như 1P5G, VietGAP, GlobalGAP, SRP và tương đương, lúa hữu cơ… tích hợp với công nghệ cao, cơ giới hóa, tưới tiêu tự động, sử dụng thiết bị tự động và các công cụ ứng phó với biến đổi khí hậu như Bản đồ rủi ro và kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu (CS-Map), các ứng dụng dự báo khí tượng, thủy văn, bản tin thời tiết nông vụ, dự báo nguồn nước và chất lượng nước, dự báo sâu bệnh hại lúa…
Đồng thời, ngành Nông nghiệp tỉnh tiếp tục đẩy mạnh tổ chức thực hiện cắt vụ và chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt, phù hợp điều kiện nước tưới tại các vùng sản xuất lúa có nguy cơ thiếu nước (khu vực phía Đông) để đảm bảo sản xuất an toàn, bền vững.
Cùng với đó là thực hiện có hiệu quả Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030”; tích cực áp dụng các giải pháp giữ vững vùng quy hoạch lúa năng suất, chất lượng cao đã được phê duyệt.
HỮU THÔNG
Nguồn: https://baoapbac.vn/kinh-te/202506/tien-giang-tu-thieu-luong-thuc-den-vung-trong-diem-xuat-khau-lua-gao-bai-cuoi-dua-tien-bo-ky-thuat-vao-san-xuat-lua-1044371/
Bình luận (0)