Chiến sĩ cách mạng trung kiên Trịnh Quang Lịch

Thầy Trịnh Quang Thọ, Phó hiệu trưởng Trường THPT Lam Kinh bên bức ảnh chụp ông nội khi bị thực dân Pháp bắt giam, được gia đình gìn giữ bấy lâu. Ảnh: Chi Anh

Một vùng quê giàu truyền thống

Trịnh Quang Lịch sinh ra ở thôn Yên Trường (còn gọi là An Trường), xã Thọ Lập - vùng đất với bề dày về lịch sử và văn hóa. Chính nơi đây hơn 1.000 năm trước, vua Lê Đại Hành đã nhắc về Thọ Lập qua câu thơ: "An Trường địa hiểm hữu thần linh/ Hộ quốc đăng phù thoái Tống binh”... và sau này Yên Trường và Vạn Lại được chọn làm kinh đô nhà Lê Trung hưng. Tại vùng đất này, đã diễn ra 7 khoa thi tiến sĩ, chọn được nhiều nhân tài cho đất nước... Tất cả những điều đó khiến bất kỳ ai sinh ra và lớn lên ở nơi này đều rất tự hào.

Tuy nhiên, bên cạnh truyền thống văn hóa, nhắc đến Thọ Lập còn là nhắc đến vùng quê cách mạng, với những con người kiên trung và yêu nước.

Vào những năm đầu thế kỷ XX, đời sống của Nhân dân trong cả nước nói chung và Nhân dân làng Yên Trường, xã Thọ Lập nói riêng vô cùng khó khăn, hàng trăm thứ thuế được đặt lên đầu, lên cổ người dân, trong đó có thứ thuế vô lý như thuế thân (sưu). Nhiều gia đình ở Thọ Lập vì không đủ tiền đóng thuế mà bỏ nhà ra đi, vợ con bị bọn lý hào gông cùm đánh đập, lợi dụng nông dân khó khăn thì bọn địa chủ cho vay nặng lãi gấp 2 lần gây nên cảnh gạt ruộng, bán con, cùng với những hủ tục đã đẩy Nhân dân Thọ Lập đến con đường bần cùng hóa. Không thể chịu đựng nổi, cùng với sự lãnh đạo của Đảng, người dân đã vùng lên đòi quyền tự do và bình đẳng.

Con đường hoạt động của người chiến sĩ cách mạng

Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc diễn ra trên khắp đất nước. Ở làng/thôn Yên Trường, xã Thọ Lập, nhiều hội nhóm đã ra đời nhằm chống lại sự đàn áp của thực dân Pháp.

Từ tháng 8/1927 đến tháng 3/1930, đồng chí Trịnh Quang Lịch hoạt động ở cơ quan tuyên truyền Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội tại thôn. Sau đó được điều động lên cơ quan tuyên huấn huyện tại thôn Mỹ Lý Hạ, xã Bắc Lương (nay là xã Thọ Long), do đồng chí Nguyễn Mậu Sung ở thôn Quần Kênh, xã Xuân Giang và đồng chí Vũ Văn Hợp, Chủ tịch MTTQ xã Xuân Giang (nay là xã Thọ Xuân) giới thiệu.

Ngày 22/7/1930 là dấu mốc quan trọng với những người tham gia cách mạng, đặc biệt là các chiến sĩ làng Yên Trường. Khi ấy, tại nhà đồng chí Lê Văn Sỹ, Chi bộ Cộng sản đầu tiên của Đảng bộ Thọ Xuân được thành lập với 7 đảng viên. Tại đây, đồng chí Trịnh Quang Lịch được đồng chí Lê Văn Sỹ phân công tổ chức lực lượng canh gác, bảo vệ, đồng thời chuẩn bị lương thực, thực phẩm, nơi nghỉ cho các đại biểu về dự hội nghị. Chỉ sau đó vài ngày, ngày 29/7/1930, cũng tại chính ngôi nhà này, Hội nghị thành lập Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa đã được tổ chức. Kể từ đây, đồng chí Trịnh Quang Lịch có thêm nhiệm vụ hoạt động ở cơ quan ấn loát của Tỉnh ủy - xuất bản báo “Tiến lên” cùng nhiều tài liệu quan trọng khác.

Càng về sau sự kiểm soát, đàn áp của thực dân Pháp càng dã man hơn. Đồng chí Trịnh Quang Lịch và nhiều chiến sĩ đã bị đế quốc bắt đưa đi đày ở nhà lao Buôn Mê Thuột.

Sau khi được trả tự do, từ năm 1936 đến năm 1939 tại Yên Trường, các đồng chí: Trịnh Quang Lịch, Trịnh Quang Phổ và Lê Văn Sỹ giả làm người buôn thuốc lào đến Hoằng Hóa, Hậu Lộc xin chỉ thị của các đồng chí: Lê Tất Đắc, Nguyễn Doãn Chấp, Lưu Xuân Bân về phương hướng hoạt động giáo dục quần chúng đấu tranh phản đối phát xít Nhật vào Đông Dương, chống sưu cao thuế nặng, đòi lý hương chia lại công điền, công thổ.

Cuối năm 1941, các đồng chí: Trịnh Quang Lịch, Lưu Xuân Ngoạn và Lê Văn Sỹ đã liên lạc được với đồng chí Đường - cán bộ lãnh đạo phong trào cách mạng Thọ Xuân xin chủ trương hoạt động. Sau khi xin chủ trương, cơ sở đảng Yên Trường đề ra nhiệm vụ: vận động quần chúng đấu tranh đòi giảm thuế, khất thuế ruộng, giảm nhẹ thuế thân, mua vé cứu quốc và đấu tranh chống khủng bố.

Nói chuyện với chúng tôi, thầy Trịnh Quang Thọ, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Lam Kinh, cháu nội của đồng chí Trịnh Quang Lịch, cho biết: "Khi còn sống, ông tôi vẫn thường kể lại cho con cháu về khí thế cách mạng năm 1945. Đặc biệt, đêm 18/8/1945, tiếng trống cù, trống chiêng từ các làng trong xã Thọ Lập nổi dậy vang trời, lực lượng tự vệ gọi lý trưởng và hương hào trong làng đến giao nộp đồng triện và giấy tờ sổ sách cho chính quyền cách mạng. Sáng tinh mơ ngày 19/8/1945 lực lượng tự vệ và quần chúng Nhân dân Thọ Lập tập trung tại đình làng dự mít tinh chào mừng khởi nghĩa thành công, bầu UBND lâm thời, tuyên bố trước quốc dân đồng bào, chính quyền đã về tay Nhân dân. Tại đây, ông tôi được bầu làm Chủ tịch Ủy ban lâm thời làng Yên Trường".

Cách mạng Tháng Tám thành công ở làng Yên Trường có một phần không nhỏ công sức của đồng chí Trịnh Quang Lịch. Đồng hành cùng với quê hương, ông đã có nhiều đóng góp trong các cuộc kháng chiến. Năm 1961, ông đã được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Ba. Năm 1965, gia đình ông cũng đã được tặng Bằng có công với nước vì đã hăng hái đấu tranh chống đế quốc, tích cực giúp đỡ và bảo vệ cách mạng. Đặc biệt năm 2003, ông đã được tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Ba vì đã có công lao đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.

Trong những ngày mùa thu lịch sử, về thăm Khu Di tích lịch sử cách mạng Yên Trường được ngắm các hiện vật, ngước nhìn biểu tượng của khu di tích kết hợp của hình tượng Trống đồng - Chim lạc - Cờ búa liềm, tượng trưng cho sự hợp nhất của 3 chi bộ thành Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa, cảm giác thật tự hào, thật trân trọng. Ông Lê Văn Lực, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thọ Lập, cho biết: "Chiến sĩ cách mạng trung kiên Trịnh Quang Lịch là tấm gương về sự nỗ lực vượt khó, dũng cảm bảo vệ người dân. Phát huy truyền thống yêu nước, trên quê hương Thọ Lập, cùng với việc giúp Nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, Đảng bộ, chính quyền xác định XDNTM nâng cao, NTM kiểu mẫu là nhiệm vụ trọng tâm xuyên suốt của địa phương.

Chi Anh

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/chien-si-cach-mang-trung-kien-nbsp-trinh-quang-lich-260679.htm