Chủ động phát triển vùng nguyên liệu

Xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu được xem là yếu tố then chốt để bảo đảm chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản vận hành bền vững. Đây vừa là nhu cầu cấp thiết của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất, vừa là định hướng chiến lược nhằm nâng cao giá trị gia tăng cho ngành Nông nghiệp, đóng góp thiết thực vào phát triển kinh tế địa phương.

Vùng chè nguyên liệu ở xã La Bằng.

Thực tế cho thấy, trước đây nhiều doanh nghiệp chế biến nông sản gặp khó khăn do phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhỏ lẻ, manh mún, chất lượng thiếu ổn định. Việc hình thành vùng nguyên liệu tập trung, gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp với nông dân và hợp tác xã (HTX) đã góp phần giải quyết bài toán "đầu vào". Nhờ đó, không chỉ số lượng được bảo đảm mà chất lượng cũng ngày càng nâng lên, đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu.

Hiện nay, Công ty CP chè Việt Thái (phường Phúc Thuận) có gần 5ha chè nguyên liệu và liên kết sản xuất hơn 20ha với khoảng 30 hộ dân. Nhờ đó, mỗi tháng doanh nghiệp duy trì sản lượng xuất xưởng khoảng 6 tấn chè, trong đó có 4 sản phẩm được chứng nhận OCOP đạt tiêu chuẩn 3-4 sao. Mô hình này giúp công ty phát triển ổn định, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho nhiều lao động nông thôn.

Ông Nguyễn Huy Sơn, Giám đốc Công ty CP chè Việt Thái, cho biết: Chúng tôi chú trọng xây dựng vùng nguyên liệu mẫu theo hướng an toàn, vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa để bà con có thể học hỏi và nhân rộng. Đồng thời, Công ty liên kết chặt chẽ với các tổ hợp tác trồng chè nhằm bảo đảm nguồn nguyên liệu ổn định, đáp ứng yêu cầu sản xuất và thị trường.

Mô hình liên kết doanh nghiệp - HTX - nông dân đang phát huy hiệu quả rõ rệt. Doanh nghiệp giữ vai trò "đầu tàu" khi cung cấp giống, vật tư, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm; nông dân yên tâm sản xuất, tăng thu nhập; HTX làm cầu nối điều phối theo quy mô lớn. Nhờ chuỗi liên kết này, vùng nguyên liệu được hình thành bền vững, giúp giảm chi phí, hạn chế rủi ro và nâng cao sức cạnh tranh cho nông sản địa phương.

Toàn tỉnh hiện có gần 1.300 HTX, trong đó trên 70% hoạt động hiệu quả, tạo việc làm thường xuyên cho hơn 45.000 thành viên và người lao động. Thu nhập bình quân đạt 4-4,5 triệu đồng/người/tháng đối với HTX nông nghiệp và 5-5,5 triệu đồng/người/tháng với HTX phi nông nghiệp. Các chủ thể kinh tế đang tích cực liên kết với nông dân, HTX, tổ hợp tác để xây dựng vùng nguyên liệu bền vững.

Cánh đồng lúa xã Kha Sơn canh tác tập trung đem lại hiệu quả kinh tế cao.

Từ những diện tích nhỏ lẻ, manh mún trước đây, đến nay Thái Nguyên đã hình thành gần 20.000ha vùng nguyên liệu tập trung với các cây trồng chủ lực như chè, nghệ, dong riềng, lúa, rau màu và cây ăn quả. Riêng cây chè đã hình thành nhiều vùng sản xuất tập trung, được đầu tư đồng bộ hạ tầng, gắn với xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm, nổi bật là 4 vùng chè lớn ở Tân Cương, Đồng Hỷ, La Bằng và Vô Tranh.

Bên cạnh vùng chè đặc sản, Thái Nguyên chú trọng bảo tồn và phát triển diện tích chè Shan tuyết ở các xã vùng cao như Đồng Phúc, Yên Bình. Toàn tỉnh hiện có trên 5.000ha cây ăn quả gồm nhãn, na, bưởi, hồng không hạt, mơ vàng; gần 4.000ha lúa đặc sản cho năng suất và chất lượng ổn định; khoảng 500ha cây dong riềng và hơn 2.000ha rau màu các loại.

Nhiều vùng nguyên liệu đã chuyển sang sản xuất theo hướng hữu cơ, VietGAP, từng bước đáp ứng yêu cầu thị trường trong và ngoài nước. Đáng chú ý, người dân địa phương ngày càng tham gia tích cực vào quá trình xây dựng vùng nguyên liệu. Khi được quy hoạch sản xuất ổn định, được chuyển giao kỹ thuật và thụ hưởng giá trị gia tăng, họ có thêm động lực gắn bó lâu dài với sản phẩm và với quê hương.

Song song với việc mở rộng diện tích, các chủ thể kinh tế đặc biệt chú trọng ứng dụng khoa học - công nghệ trong sản xuất: từ canh tác hữu cơ, nông nghiệp thông minh đến chuyển đổi số trong quản lý vùng nguyên liệu. Nhờ vậy, sản phẩm làm ra không chỉ đáp ứng yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, thân thiện môi trường mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh. Đây chính là nền tảng quan trọng để xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường.

Định hướng cho giai đoạn tới, ông Nguyễn Mỹ Hải, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, cho biết: Tỉnh đã ban hành nhiều nghị quyết về phát triển sản phẩm nông nghiệp chủ lực, hỗ trợ khuyến nông và phát triển ngành chè. Trong đó, Nghị quyết số 09/2022 quy định hỗ trợ 50-70% chi phí cho các mô hình trình diễn kỹ thuật tiên tiến, tạo điều kiện để nông dân và hợp tác xã tiếp cận phương thức sản xuất hiện đại.

Nghị quyết số 08/2025 tập trung vào hỗ trợ giống, vật tư, chứng nhận VietGAP, hữu cơ, hệ thống tưới thông minh, cấp mã vùng trồng, đăng ký tài sản trí tuệ, phát triển sản phẩm OCOP và du lịch sinh thái gắn với chè. Các chính sách này hướng tới xây dựng vùng nguyên liệu chè chất lượng cao, đẩy mạnh chế biến sâu, ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong toàn chuỗi giá trị.

Từ nay đến năm 2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu có ít nhất 35% chủ thể OCOP xây dựng được chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, phát triển OCOP xanh gắn với vùng nguyên liệu ổn định.

Xây dựng vùng nguyên liệu không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là giải pháp căn cơ để nâng cao giá trị nông sản. Khi doanh nghiệp, HTX và nông dân cùng chú trọng đầu tư, ngành Nông nghiệp sẽ từng bước chuyển mình từ sản xuất nhỏ sang hàng hóa lớn, khẳng định thương hiệu và đưa sản phẩm Việt vươn xa trên thị trường quốc tế.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/kinh-te/202509/chu-dong-phat-trien-vung-nguyen-lieu-6e52d1a/