Cơ hội giữ lại 100 tỉ USD tiền số như Bitcoin, Ethereum… cho Việt Nam

Trong hơn một thập kỷ qua, thị trường tài sản số tại Việt Nam đã phát triển với tốc độ chóng mặt nhưng chủ yếu nằm trong "vùng xám", thiếu khung pháp lý, thiếu cơ chế quản lý. Theo báo cáo của TripleA (2024), Việt Nam có khoảng 17 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, tương đương 17% dân số, đứng thứ 5 toàn cầu.

Con số trên cho thấy nhu cầu và tiềm lực cực lớn, nhưng đồng thời cũng phơi bày một thực tế: hàng trăm ngàn tỉ đồng giao dịch mỗi năm diễn ra ngoài tầm kiểm soát, dễ bị lợi dụng để rửa tiền, lừa đảo, hoặc thất thu thuế.

Từ "vùng xám" đến hành lang pháp lý

Ngày 9-9-2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, chính thức cho phép thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong 5 năm. Đây là bước ngoặt quan trọng, đánh dấu sự chuyển mình từ "vùng xám" sang hành lang pháp lý được công nhận.

Với nghị quyết này, Việt Nam không chỉ tạo ra cơ chế quản lý và giám sát, mà còn mở ra cơ hội thu hút vốn đầu tư quốc tế, khuyến khích đổi mới sáng tạo, và đặc biệt là giữ lại dòng vốn hơn 100 tỉ USD mỗi năm vốn đang chảy ra thị trường nước ngoài hoặc giao dịch "chui" trong nước.

Cơ hội giữ lại 100 tỉ USD tiền số như Bitcoin, Ethereum… cho Việt Nam - Ảnh 2. — PGS-TS Ngô Trí Long

Nghị quyết 05 cho phép doanh nghiệp phát hành tài sản số dựa trên tài sản thực (trừ chứng khoán và tiền pháp định). Điều này tạo thêm công cụ huy động vốn bên cạnh cổ phiếu, trái phiếu, hay tín dụng ngân hàng. Trong bối cảnh thị trường vốn truyền thống còn hạn chế, kênh mới này có thể giúp nhiều doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, bất động sản, năng lượng tái tạo, dễ dàng tiếp cận nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Theo Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), nếu quản lý tốt, thị trường tài sản số có thể giúp doanh nghiệp giảm lệ thuộc vào vốn vay ngân hàng, đồng thời minh bạch hóa hoạt động huy động vốn, hạn chế tình trạng đầu tư ngầm.

Việt Nam trở thành điểm sáng thu hút đầu tư khi nhiều quốc gia còn dè dặt, việc Việt Nam tiên phong ban hành khung pháp lý đã tạo tiếng vang lớn. Chỉ trong vòng vài tháng sau nghị quyết, MBBank đã ký hợp tác với Dunamu (Hàn Quốc) – đơn vị vận hành sàn giao dịch Upbit, một trong những sàn crypto hàng đầu thế giới. Bên cạnh đó, VPBank, Techcombank, SSI cũng đang chuẩn bị tham gia thị trường này.

Những động thái trên cho thấy Việt Nam có thể trở thành trung tâm mới của dòng vốn fintech, blockchain, và Web3 trong khu vực, tương tự như cách Singapore và Dubai đã làm trước đây.

Thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tài sản số không chỉ gói gọn trong tiền mã hóa như Bitcoin hay Ethereum. Việc thí điểm mở ra hàng loạt ứng dụng mới: token hóa bất động sản, tín chỉ carbon, dịch vụ lưu ký an toàn, cho vay ngang hàng (P2P lending), DeFi (tài chính phi tập trung), hay quản lý bản quyền số. Đây là các mảnh ghép quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030.

Thách thức không nhỏ

Nghị quyết yêu cầu doanh nghiệp muốn lập sàn giao dịch tài sản số phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỉ đồng, trong đó ít nhất 65% vốn từ tổ chức trong nước và 35% từ định chế tài chính như ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm. Quy định này bảo đảm an toàn, tránh tình trạng sàn "chui" hay sàn nhỏ lẻ dễ vỡ trận, nhưng cũng đặt ra rào cản với các startup, lực lượng vốn là động cơ đổi mới sáng tạo mạnh mẽ nhất.

Một vấn đề khác được đặt ta là rủi ro lừa đảo và thiếu kiến thức. Theo FBI Internet Crime Complaint Center (2024), tổng thiệt hại từ lừa đảo liên quan đến crypto toàn cầu đạt 9,3 tỷ USD, tăng 66% so với 2023. Việt Nam thuộc nhóm 6 quốc gia có nhiều vụ gian lận nhất, với hơn 2.600 giao dịch lừa đảo được ghi nhận. Điểm yếu lớn nhất của nhà đầu tư cá nhân là tâm lý "làm giàu nhanh", thiếu kiến thức kiểm chứng, dễ bị lôi kéo bởi KOLs, cộng đồng mạng, hoặc các quảng cáo hứa hẹn lợi nhuận phi thực tế.

Bài toán nhân lực và an ninh mạng nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực blockchain, an ninh mạng và quản lý tài sản số tại Việt Nam còn thiếu hụt nghiêm trọng. Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch VBA, cho rằng: "Chúng ta cần hàng nghìn chuyên gia kỹ thuật, quản trị, pháp lý, nhưng hiện nay số lượng đào tạo được chưa tới một phần mười nhu cầu".

Ngoài ra, rủi ro tấn công mạng, hack sàn, hoặc mất an toàn thông tin vẫn là mối lo lớn. Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh: "Không có an toàn thông tin thì không thể có niềm tin, và không có niềm tin thì sẽ không có thị trường".

Ba trụ cột để thị trường vận hành bền vững

Để thị trường tài sản số thực sự phát triển lành mạnh, Việt Nam cần tập trung vào ba trụ cột chính. Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý và chính sách thuế cho tài sản số, phân biệt rõ thuế chuyển nhượng, thuế thu nhập cá nhân, và thuế doanh nghiệp. Thiết lập cơ chế giám sát dòng tiền, phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Cập nhật thường xuyên để thích ứng với tốc độ đổi mới công nghệ.

Thứ hai, nâng cao năng lực định chế tài chính trong nước các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư trong nước phải đầu tư mạnh vào công nghệ, học hỏi mô hình quốc tế để đủ sức cạnh tranh. Hình thành các liên minh giữa ngân hàng - fintech - doanh nghiệp blockchain để tạo sức mạnh tổng hợp. Nhà nước có thể cân nhắc lập Trung tâm Lưu ký tài sản số quốc gia, đóng vai trò hạ tầng cốt lõi.

Thứ ba, giáo dục và bảo vệ nhà đầu tư. Phổ cập kiến thức về blockchain, tài sản số cho cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, nhóm tham gia đông đảo nhất. Thiết lập cơ chế bồi hoàn hoặc bảo hiểm khi sàn gặp sự cố, tương tự bảo hiểm tiền gửi trong ngân hàng. Tăng cường xử lý nghiêm các hành vi lừa đảo, quảng cáo sai sự thật.

Tóm lại, Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn, giữ lại dòng vốn hơn 100 tỉ USD mỗi năm và khai phá tiềm năng đổi mới sáng tạo từ tài sản số. Tuy nhiên, cơ hội chỉ có thể hiện thực hóa nếu chúng ta xây dựng được khung pháp lý linh hoạt, phát triển định chế tài chính đủ mạnh, và quan trọng nhất là bảo vệ niềm tin của nhà đầu tư.

Nếu làm tốt, Việt Nam có thể không chỉ thoát khỏi "vùng xám" mà còn vươn lên thành trung tâm tài sản số hàng đầu khu vực, đóng góp quan trọng cho mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030. Ngược lại, nếu chậm trễ hoặc buông lỏng quản lý, rủi ro lừa đảo, thất thoát và mất niềm tin sẽ khiến thị trường non trẻ này sụp đổ, kéo theo nhiều hệ lụy kinh tế – xã hội.

Trong kỷ nguyên số, quản lý tốt tài sản số chính là chìa khóa để Việt Nam giữ vốn, hút đầu tư, và bứt phá mạnh mẽ trên bản đồ tài chính - công nghệ toàn cầu.

Nguồn: https://nld.com.vn/co-hoi-giu-lai-100-ti-usd-tien-so-nhu-bitcoin-ethereum-cho-viet-nam-196250921095643755.htm