 |
| Triển vọng của Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN trong thời gian tới nằm ở khả năng duy trì hợp tác bền vững và bao trùm, góp phần củng cố ý thức cộng đồng và giá trị chung trong ASEAN. (Nguồn: detikcom) |
Về triển vọng
Cho đến nay, ASCC được đánh giá là trụ cột có tiềm năng lớn trong việc giữ nhịp cho tiến trình hội nhập ASEAN. Trong bối cảnh khu vực còn nhiều bất ổn về kinh tế và chính trị, thì ASCC vẫn có ưu thế tương đối về khả năng đạt được đồng thuận cao giữa các quốc gia thành viên bởi các hoạt động chủ yếu diễn ra theo mô hình khuyến nghị và hỗ trợ kỹ thuật, không yêu cầu các quốc gia phải ràng buộc bằng các cam kết pháp lý chặt chẽ.
Triển vọng của ASCC trong thời gian tới nằm ở khả năng duy trì hợp tác bền vững và bao trùm, góp phần củng cố ý thức cộng đồng và giá trị chung trong ASEAN. Đây cũng là nền tảng quan trọng để khu vực xây dựng nội lực vững chắc, tăng khả năng thích ứng trước những biến động toàn cầu và định hình bản sắc riêng trong quá trình hội nhập.
Đặc biệt, ASCC có thể thúc đẩy hội nhập theo hướng “từ dưới lên”, tức là bắt đầu từ chính người dân, cộng đồng địa phương, tổ chức xã hội và thế hệ trẻ thông qua các hoạt động giáo dục, truyền thông và giao lưu văn hóa. Hướng tiếp cận này không chỉ giúp nuôi dưỡng ý thức cộng đồng ASEAN, mà còn thúc đẩy sự tham gia chủ động của người dân vào quá trình xây dựng cộng đồng chung, từ đó tạo nên sự đồng thuận và bền vững về lâu dài.
Trong bối cảnh các thách thức phi truyền thống ngày càng gia tăng, đặc biệt là tác động sâu rộng của biến đổi khí hậu, già hóa dân số, chuyển dịch lao động và áp lực chuyển đổi xanh, ASCC được kỳ vọng trở thành nền tảng hỗ trợ phục hồi và chuyển đổi bền vững. Văn hóa-xã hội ngày càng được nhìn nhận là điều kiện cần thiết để bảo đảm ổn định chính trị và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Do đó, việc đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng sống, bảo vệ môi trường và củng cố an sinh xã hội sẽ tạo nền tảng vững chắc cho ASEAN thích ứng với biến động toàn cầu và khẳng định vai trò trên trường quốc tế.
 |
| ASCC có thể thúc đẩy hội nhập theo hướng “từ dưới lên”, tức là bắt đầu từ chính người dân, cộng đồng địa phương, tổ chức xã hội và thế hệ trẻ thông qua các hoạt động giáo dục, truyền thông và giao lưu văn hóa. (Nguồn: Jakarta Post) |
Về thách thức
Trong giai đoạn tới, ASCC sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức mới mang tính xuyên quốc gia và có tính chất ngày càng phức tạp. Biến đổi khí hậu tiếp tục là vấn đề cấp bách hàng đầu, không chỉ đe dọa đến môi trường sống mà còn làm trầm trọng thêm bất bình đẳng xã hội, ảnh hưởng đến sinh kế của người dân và làm gia tăng nhu cầu bảo trợ xã hội tại nhiều quốc gia ASEAN. Tác động của thiên tai, nước biển dâng và khan hiếm tài nguyên đang đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với ASCC trong việc xây dựng các chính sách hỗ trợ thích ứng toàn diện và có chiều sâu.
Bên cạnh đó, cạnh tranh tầm ảnh hưởng giữa các cường quốc tại khu vực đang tạo ra những tác động gián tiếp đến các lĩnh vực của cộng đồng ASCC. Dòng chảy thông tin xuyên biên giới, ảnh hưởng văn hóa từ bên ngoài và sự gia tăng không gian mạng hóa khiến việc bảo tồn bản sắc văn hóa khu vực, xây dựng lòng tin xã hội và nâng cao ý thức cộng đồng ASEAN trở nên thách thức hơn bao giờ hết. ASCC cần tìm được cách thích ứng với môi trường địa chính trị đang thay đổi mà vẫn giữ được sự trung lập và đồng thuận nội khối.
Ngoài ra, quá trình chuyển đổi số, già hóa dân số, chuyển dịch cơ cấu lao động và đô thị hóa nhanh chóng cũng đặt ra yêu cầu đối với ASCC trong việc xây dựng các chính sách xã hội bao trùm, cập nhật và đủ năng lực hỗ trợ người dân trước sự thay đổi về cấu trúc việc làm, năng lực tiếp cận dịch vụ công và chất lượng sống. Những thách thức trên không chỉ mang tính dài hạn mà còn đòi hỏi ASCC phải đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao năng lực điều phối, và thúc đẩy sự tham gia sâu rộng hơn từ các quốc gia và các bên liên quan trong khu vực.
Vai trò của Việt Nam
Trong tiến trình xây dựng Cộng đồng Văn hoá-Xã hội ASEAN, Việt Nam không chỉ là một thành viên tích cực mà còn là quốc gia tiên phong trong việc định hình và triển khai các sáng kiến phù hợp với 5 thành tố của Cộng đồng.
Việt Nam đã để lại những dấu ấn nổi bật trong 2 nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN khi đề xuất và xây dựng nhiều văn kiện quan trọng, tiêu biểu là Tuyên bố Hà Nội về phúc lợi và phát triển cho phụ nữ và trẻ em ASEAN (2010) và Tuyên bố ASEAN về phát triển nguồn nhân lực cho thế giới công việc đang đổi thay (2020).
Đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Việt Nam đã thể hiện vai trò điều phối và kết nối hiệu quả trong ASEAN thông qua việc khởi xướng và triển khai nhiều sáng kiến hợp tác khu vực. Một trong những đóng góp tiêu biểu là việc thành lập Nhóm công tác liên ngành ASEAN về ứng phó các tình huống y tế khẩn cấp (ACCWG-PHE), tạo nền tảng cho sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ và liên ngành của cả Cộng đồng ASEAN. Cùng trong nhiệm kỳ đó, Việt Nam cũng thúc đẩy hai sáng kiến quan trọng là thành lập Kho dự trữ vật tư y tế ASEAN và Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19, góp phần hỗ trợ kịp thời các nước thành viên và tăng cường đoàn kết khu vực trong ứng phó dịch bệnh.
Không chỉ giới hạn trong lĩnh vực y tế, Việt Nam còn tích cực lồng ghép các mục tiêu của Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Văn hóa - Xã hội ASEAN vào các chương trình phát triển quốc gia. Cụ thể, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiến hành rà soát hệ thống văn bản pháp luật và chính sách hiện hành nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với các mục tiêu chung của ASCC. Trên cơ sở đó, nhiều giải pháp cụ thể đã được lựa chọn và đưa vào triển khai trong các chương trình, kế hoạch hành động của Bộ.
Bên cạnh việc triển khai hiệu quả các mục tiêu hiện tại, Việt Nam còn đóng góp tích cực vào việc xây dựng chiến lược phát triển dài hạn của ASCC. Trong năm Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã chủ trì xây dựng Tầm nhìn ASCC đến năm 2025 và Kế hoạch tổng thể ASCC 2025, đặt nền móng cho những định hướng phát triển bền vững và bao trùm trong khu vực.
Hướng tới tương lai, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết đồng hành cùng các nước thành viên trong việc đẩy mạnh triển khai các sáng kiến ASCC, thúc đẩy liên kết chặt chẽ giữa các lĩnh vực, cũng như tăng cường sự gắn kết và hiểu biết chung trong ASEAN. Tất cả những nỗ lực đều nhằm tạo dựng một hình ảnh ASEAN năng động, hòa nhập và phát triển bền vững trên trường quốc tế.
Việt Nam tích cực tham gia vào quá trình xây dựng Kế hoạch chiến lược ASCC sau năm 2025, với mục tiêu cốt lõi là cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân ASEAN - giá trị xuyên suốt trong tiến trình hình thành và phát triển của Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN.
 |
| Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết đồng hành cùng các nước thành viên trong việc đẩy mạnh triển khai các sáng kiến ASCC. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
Hàm ý đối với Việt Nam
Trong bối cảnh Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN ngày càng đóng vai trò quan trọng trong định hình bản sắc khu vực và thúc đẩy phát triển bền vững, Việt Nam cần tiếp tục phát huy vai trò chủ động, tích cực trong các tiến trình hợp tác ASCC.
Trước hết, Việt Nam cần chủ động xây dựng chính sách và đề xuất sáng kiến phù hợp với nhu cầu chung của khu vực, qua đó duy trì vị thế là một trong những nước đi đầu trong triển khai các chương trình ASCC. Việc tham gia tích cực và hiệu quả vào các chương trình hành động chung, đặc biệt trong lĩnh vực an sinh xã hội, giáo dục, bình đẳng giới, phát triển thanh niên và ứng phó với biến đổi khí hậu sẽ góp phần nâng cao uy tín và vị thế quốc gia trong ASEAN.
Thứ hai, cần đẩy mạnh việc phát huy và lồng ghép các giá trị văn hóa - giáo dục mang bản sắc ASEAN vào trong đời sống xã hội trong nước, từ chương trình giáo dục, truyền thông đại chúng đến các hoạt động văn hóa nghệ thuật, giao lưu nhân dân. Đây là một hướng tiếp cận hiệu quả nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về bản sắc chung ASEAN, đồng thời góp phần vào quá trình xây dựng cộng đồng từ cơ sở – một trong những trọng tâm của ASCC.
Thứ ba, nên tiếp tục thúc đẩy việc tích hợp ba trụ cột phát triển: xã hội, môi trường và chuyển đổi số vào chiến lược phát triển quốc gia, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm với các nước thành viên khác. Việc lồng ghép các vấn đề xã hội với chương trình nghị sự khí hậu và công nghệ sẽ không chỉ hỗ trợ Việt Nam thực hiện các cam kết phát triển bền vững mà còn giúp gắn kết tốt hơn với các ưu tiên mới của ASCC trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay.
Các văn kiện chính sách như Nghị quyết số 136/NQ-CP năm 2020 về phát triển bền vững, Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là minh chứng cho cam kết của Việt Nam trong việc tích hợp hiệu quả các ưu tiên của ASCC vào chương trình phát triển quốc gia. Do đó, trong giai đoạn tới, Việt Nam cần tiếp tục coi ASCC là không gian thúc đẩy giá trị văn hóa - xã hội, đồng thời là trụ cột để thể hiện vai trò chủ động, tích cực, xây dựng các chính sách bản sắc ASEAN và ổn định khu vực.
Kết luận
ASCC đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong tiến trình xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, bao trùm và lấy người dân làm trung tâm. Với trọng tâm là phát triển con người, bản sắc chung và phúc lợi xã hội, ASCC tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác khu vực mang tính ổn định và nhân văn.
Trong bối cảnh nhiều biến động, ASCC là nền tảng giúp củng cố nội lực và tăng khả năng thích ứng của ASEAN. Để phát huy vai trò này, cần tăng cường năng lực điều phối, minh bạch hóa giám sát và đầu tư vào các chính sách văn hóa, xã hội bền vững. Việt Nam cần chủ động hơn nữa trong việc lồng ghép các mục tiêu của ASCC vào chiến lược phát triển quốc gia, qua đó thể hiện vai trò chủ động, tích cực trong các tiến trình hợp tác khu vực.
Nguồn: https://baoquocte.vn/cong-dong-van-hoa-xa-hoi-asean-10-nam-tren-hanh-trinh-xay-dung-cong-dong-asean-doan-ket-ben-vung-va-lay-nguoi-dan-lam-trung-tam-ky-3-317156.html
Bình luận (0)