Dân khó tiếp cận nhà ở xã hội

Dù được kỳ vọng là “phao cứu sinh” cho người thu nhập thấp, người lao động tại đô thị lớn, song nhà ở xã hội vẫn là giấc mơ xa vời với nhiều người. Bởi không chỉ nguồn cung nhỏ giọt mà còn những rào cản từ chính sách, thủ tục xét duyệt nặng tính hình thức và hành chính.

Người dân mỏi mòn vì thủ tục rắc rối

Khi dự án nhà ở xã hội (NOXH) Him Lam Thượng Thanh mở đăng ký trực tuyến, cảnh người dân xếp hàng dài từ sáng sớm tại Trung tâm hành chính công Hà Nội, Chi nhánh số 6 (Long Biên) diễn ra liên tục suốt nhiều ngày. Lượng hồ sơ dồn về quá lớn khiến bộ phận tiếp nhận tại Văn phòng đăng ký đất đai rơi vào cảnh quá tải. Cán bộ phải làm việc liên tục, còn người dân vật vã chờ đợi nhiều giờ.

Tuy nhiên, không ít người dù đã xếp hàng từ sáng vẫn phải ra về vì thiếu giấy tờ theo quy định. Hồ sơ xin mua nhà ở xã hội đòi hỏi nhiều loại giấy xác nhận – từ tình trạng nhà ở, thu nhập, đến nhân khẩu, cần con dấu từ nhiều cơ quan khác nhau như nơi làm việc, địa phương, bảo hiểm xã hội…

Người dân xếp hàng dài từ sáng sớm tại Trung tâm hành chính công Hà Nội, Chi nhánh số 6 (Long Biên) để nộp hồ sơ mua NOXH.

Anh D.V.T (1993), nhân viên kỹ thuật, cho biết, gia đình anh đã thuê trọ chật chội suốt 3 năm, nay đứng trước nguy cơ lỡ cơ hội vì sự chồng chéo của thủ tục: “Tôi nhận được mã xác nhận của Chủ đầu tư, lập tức đi xin giấy tờ. Nhưng lịch hẹn với địa phương lại rơi vào ngày 26/5, trong khi hệ thống ngừng nhận hồ sơ từ 25/5. Làm đúng quy trình mà vẫn không kịp nộp, tôi thấy rất bất công”, anh D.V.T chia sẻ.

Gia đình ở thuê cả chục năm nay, giờ nghe tin có NOXH, chị Lê Thị Thủy, giáo viên THCS ở quận Long Biên rất vui mừng và lập tức bắt tay vào làm các thủ tục. Tuy nhiên, đến khi làm, chị thấy vô cùng mệt mỏi vì quy trình rườm rà: “Tôi phải xin xác nhận từ trường mình, cơ quan chồng, rồi chạy ra phường làm hộ khẩu, tình trạng nhà ở. Có ngày đi lại 5–7 lần vẫn chưa xong”. Chị bức xúc vì mỗi cơ quan lại yêu cầu một mẫu giấy tờ khác nhau, nhiều lần bị trả hồ sơ vì lỗi...câu chữ. “Tôi là giáo viên còn thấy rối. Người dân bình thường làm sao xoay xở?", chị Thủy nói.

Theo bà Phạm Thị Miền, Phó Viện trưởng VARS IRE, rào cản lớn nhất là quy trình xác minh quá phức tạp, thiếu đồng bộ dữ liệu giữa các cơ quan. Luật quy định chủ đầu tư phải công khai đầy đủ thông tin, nhưng nhiều nơi làm chưa đến nơi đến chốn, dẫn đến người dân chật vật trong “ma trận” thủ tục, dễ bị sai sót, trễ hạn và mất cơ hội.

Cần chính sách thực, không chỉ nằm trên giấy

Theo Bộ Xây dựng, từ 2021 đến 2025, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng hơn 1 triệu căn NOXH, nhưng đến nay mới hoàn thành khoảng 20%. Nguyên nhân chủ yếu là do quỹ đất dành cho NOXH còn hạn chế, trong khi doanh nghiệp bất động sản thiếu mặn mà vì lợi nhuận thấp, thủ tục đầu tư lại phức tạp.

Ngoài ra, nhiều dự án NOXH nằm ở khu vực xa trung tâm, hạ tầng yếu, thiếu tiện ích cơ bản như giao thông công cộng, trường học, trạm y tế…càng khiến người thu nhập thấp khó tiếp cận. Anh Trần Văn Hùng, tài xế công nghệ tại Hà Nội, chia sẻ: “Tôi thấy có dự án NOXH cách chỗ làm hơn 20 km, không có xe buýt, trường học thì xa. Mua nhà như thế chỉ thêm cực”.

Một trong những nguyên nhân chính khiến người dân khó tiếp cận NOXH là quy trình xét duyệt thiếu linh hoạt. Người có nhu cầu phải chứng minh nhiều điều kiện khắt khe như: chưa có nhà ở, không đứng tên bất động sản, có hộ khẩu hoặc giấy xác nhận tạm trú dài hạn (KT3) tại địa phương, mức thu nhập không vượt ngưỡng quy định... Kèm theo đó là hàng loạt giấy tờ: xác nhận thu nhập từ công ty, xác nhận chưa sở hữu nhà ở từ địa phương, giấy xác nhận hoàn cảnh gia đình…

Tuy nhiên, trên thực tế, không phải ai cũng có thể chứng minh được những điều kiện ấy một cách suôn sẻ. Chị Nguyễn Thị Minh, nhân viên tại một công ty về văn phòng phẩm ở Hà Đông, Hà Nội, tại Khu chế xuất Tân Thuận (TP.HCM), chia sẻ: “Tôi làm ở đây gần 7 năm, đã có KT3, nhưng công ty tôi không kê khai lương đúng thực tế vì muốn giảm đóng bảo hiểm. Tôi không đủ giấy tờ xác nhận thu nhập nên bị loại ngay từ vòng đầu”.

Để NOXH thật sự đến được với người cần, các chuyên gia cho rằng cần cải tổ toàn diện chính sách từ khâu xét duyệt đến giám sát sau khi giao nhà. Đẩy mạnh số hóa quy trình, minh bạch hóa tiêu chí và danh sách người đủ điều kiện mua. Việc xác nhận thu nhập cũng nên linh hoạt hơn, không chỉ dựa vào bảng lương.

Nguồn: https://baohungyen.vn/dan-kho-tiep-can-nha-o-xa-hoi-3181792.html