Đổi mới sáng tạo quyết định vị thế của dân tộc trong thập kỷ tới

Ngày 01/10/2025, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Tài chính tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 với chủ đề "Đổi mới sáng tạo toàn dân - Động lực phát triển quốc gia".

Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã dự và có bài phát biểu chỉ đạo quan trọng, mang tính định hướng chiến lược cho sự phát triển của đất nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham dự Ngày hội ĐMST quốc gia 2025.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 không chỉ là một sự kiện quan trọng, lần đầu tiên được tổ chức, mà còn là lời hiệu triệu khơi nguồn trí thức Việt Nam và đánh thức tiềm năng Việt Nam để bứt phá, phát triển nhanh, bền vững trong kỷ nguyên số.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Tổng Bí thư gửi tới đội ngũ các nhà khoa học, các kỹ sư, chuyên gia, doanh nhân, nhà quản lý, các bạn trẻ khởi nghiệp cùng bạn bè quốc tế lời chúc mừng nồng nhiệt nhất. Chúc ngọn lửa đổi mới sáng tạo trong mỗi chúng ta luôn bừng sáng, qua đó không ngừng khai mở tri thức mới, biến ý tưởng thành giá trị, góp phần kiến tạo tương lai Việt Nam giàu mạnh và thịnh vượng.

Theo Tổng Bí thư, thế giới đang chuyển động với tốc độ chưa từng có của trí tuệ nhân tạo, của dữ liệu lớn, của công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới. Những quốc gia đi trước một bước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ nắm lợi thế cạnh tranh chiến lược và ngày càng tiến nhanh, tiến xa hơn, ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau.

Việt Nam không có sự lựa chọn nào khác, phải coi khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để đổi mới mô hình phát triển, hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Đây không chỉ là nhu cầu khách quan mà còn là mệnh lệnh của thời đại quyết định vị thế của dân tộc trong thập kỷ tới, không có một đất nước nào có thể cất cánh với nền khoa học công nghệ thấp kém, hoạt động đổi mới sáng tạo chậm chạp.

Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, quyết sách lớn để tiếp tục đổi mới, cải cách, phát triển đất nước, nhất là các Nghị quyết của Bộ Chính trị về tinh gọn tổ chức bộ máy, hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia về hội nhập quốc tế, về đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật về phát triển kinh tế tư nhân, về đảm bảo an ninh năng lượng, về phát triển giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tinh thần chung là chúng ta đã mở không gian tháo điểm nghẽn, khơi nguồn lực cho đổi mới sáng tạo quốc gia.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Lễ hưởng ửng Ngày hội Đội mới sáng tạo quốc gia 2025.

Với sự vào cuộc quyết tâm, quyết liệt thực hiện của cả hệ thống chính trị, chúng ta đã đạt được một số kết quả bước đầu tích cực. Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được Quốc hội khóa 15 thông qua tại kỳ họp thứ 9 lần đầu tiên thể chế hóa, đổi mới sáng tạo thành trụ cột quốc gia. Các điều kiện khung cho phát triển của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia được hình thành. Bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương được áp dụng toàn quốc trong bảng xếp hạng của khu vực và toàn cầu về đổi mới sáng tạo về hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam được ghi nhận tiến bộ và cải tiến các thứ hạng. Điều quan trọng nhất là chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đang lan tỏa trong các hoạt động quản lý sản xuất và đời sống xã hội. Hệ sinh thái khởi nghiệp đang dần hình thành với một thế hệ startup năng động, một số sản phẩm, dịch vụ made in Việt Nam từng bước vươn ra khu vực và quốc tế.

Bên cạnh những kết quả tích cực, hoạt động đổi mới sáng tạo vẫn còn nhiều hạn chế, thể chế, chính sách chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ và xu hướng toàn cầu, chưa thúc đẩy đổi mới sáng tạo mạnh mẽ trong doanh nghiệp. Mức độ làm chủ công nghệ, nhất là các công nghệ lõi, công nghệ nguồn của chúng ta còn hạn chế, vốn đầu tư mạo hiểm cho giai đoạn đầu của các dự án khởi nghiệp chưa được khơi thông, nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt văn hóa sợ rủi ro còn nặng nề. Đây là những điểm nghẽn cần được tháo gỡ mạnh mẽ và đồng bộ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong thời gian tới.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham quan Triển lãm quốc tế về đổi mới sáng tạo tại Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025.

Tổng Bí thư Tô Lâm cho rằng, những kết quả bước đầu cho thấy chúng ta đã đi đúng hướng nhưng tốc độ thay đổi của thế giới đang nhanh hơn và khả năng bắt nhịp của chúng ta. Vì vậy, từ quyết tâm chính trị cho đến triển khai thực hiện, từ nhận thức đến hành động, chúng ta phải chuyển đổi nhanh hơn, mạnh mẽ hơn để biến ý tưởng thành giá trị, biến khát vọng thành hiện thực. Tinh thần là nói ít, làm nhiều, làm nhanh, làm đúng, làm đến nơi đến chốn.

Với tinh thần ấy, Tổng Bí thư đề nghị tập trung hành động theo sáu nhóm nhiệm then chốt để đổi mới sáng tạo thực sự trở thành động lực trung tâm trong phát triển đất nước.

6 nhiệm vụ then chốt cho đổi mới sáng tạo quốc gia

Thứ nhất, thống nhất trong nhận thức và hành động theo quan điểm đổi mới sáng tạo là sự nghiệp của toàn dân xây dựng văn hóa, đổi mới sáng tạo toàn dân.

Đổi mới sáng tạo không phải là công việc riêng của ngành khoa học công nghệ mà phải là sự nghiệp của toàn dân, của toàn xã hội, đòi hỏi sự tham gia của mọi cấp, mọi ngành, cộng đồng doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và của tất cả mọi người dân.

Tinh thần đổi mới sáng tạo phải được thấm nhuần trong mọi lĩnh vực, từ quản lý nhà nước, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cho đến các phong trào, các giải pháp thiết thực trong đời sống hằng ngày của mỗi người dân. Chúng ta trân trọng tôn vinh tất cả những phát minh, sáng chế, cải tiến dù là rẻ nhất, góp phần vào nâng cao hiệu suất công việc, năng suất lao động ở cơ quan nhà nước và thái độ phục vụ.

Cải tiến quy trình, thủ tục hành chính trong doanh nghiệp là văn hóa học hỏi, dám thử, dám làm. Ở nhà trường là tư duy phản biện, STEM, năng lực số. Trong xã hội là trân trọng ý tưởng mới, tôn vinh gương sáng tạo. Trong từng lĩnh vực, từng cơ quan, đơn vị cần chỉ số đo lường cần minh bạch để ai đổi mới tốt hơn thì được ghi nhận tốt hơn.

Các cơ quan báo chí, truyền thông cần đẩy mạnh tuyên truyền gương người tốt, việc tốt, kể những câu chuyện thật, truyền cảm hứng thật, góp phần đưa đổi mới sáng tạo toàn dân trở thành văn hóa và động lực phát triển của quốc gia.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu thực hiện nghi thức phát động Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025. (Ảnh: TTXVN).

Thứ hai, đổi mới sáng tạo phải đi liền với phát triển vững chắc nền tảng khoa học công nghệ, nâng cao mức độ tự chủ chiến lược về công nghệ quốc gia, trước hết là công nghệ lõi, công nghệ nguồn.

Cần khẩn trương triển khai Chương trình hành động phát triển 11 công nghệ chiến lược theo tinh thần của Nghị quyết 57, xác định rõ lộ trình làm chủ, nhất là các công nghệ như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, an toàn, an ninh mạng và mật mã, công nghệ sinh học, y sinh học, vật liệu mới, năng lượng mới, điện tử, cảm biến, robot. Đồng thời phát triển hạ tầng số nền tảng như điện toán đám mây, điện toán hiệu năng cao, trung tâm dữ liệu mạng 5G, 6G nâng tỉ lệ nội địa trong các hệ thống công nghệ trọng yếu, đảm bảo tự tin hội nhập mà không phụ thuộc mở rộng hợp tác mà vẫn giữ được năng lực cốt lõi của quốc gia.

Thứ ba, tập trung hoàn thiện thể chế, chính sách vượt trội cho phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, phải khẩn trương thể chế hóa các chủ trương của Đảng bằng những đạo luật, nghị định, thông tư rõ ràng, có khả năng thực hành cao, tập trung vào ưu đãi thuế tín dụng đất đai cho hoạt động nghiên cứu và phát triển cho sản phẩm, cho dịch vụ mới.

Mở rộng đặt hàng công để kéo thị trường cho công nghệ Việt. Phát triển thị trường vốn khởi nghiệp, cơ chế quỹ đầu tư mạo hiểm và các công cụ tài chính phù hợp với đổi mới sáng tạo, đồng thời cũng tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ dữ liệu và an toàn thông tin, kiểm soát rủi ro nhưng không bóp nghẹt sáng tạo, thiết kế cơ chế phòng thí nghiệm pháp lý SANDBOX cho các lĩnh vực mới để cái mới được thử nghiệm, đo lường và trưởng thành.

Thứ tư, triển khai Chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia kết nối khu vực và toàn cầu.

Mỗi Bộ, ngành, địa phương phấn đấu hình thành ít nhất một trung tâm đổi mới sáng tạo, liên thông với mạng lưới các khu nghiên cứu ươm tạo tăng tốc và sàn giao dịch công nghệ hệ sinh thái phải có đầy đủ mắt xích, nguồn ý tưởng, cơ sở nghiên cứu, phòng thí nghiệm chuẩn hóa nơi ươm tạo doanh nghiệp, mạng lưới tư vấn pháp lý, tài chính, sở hữu trí tuệ, nhà đầu tư thiên thần, quỹ mạo hiểm và đặc biệt là đầu ra thị trường trong nước, khu vực và quốc tế.

Kết nối chặt chẽ với kiều bào, chuyên gia quốc tế, các tập đoàn công nghệ hàng đầu để đi tắt đón đầu tri thức và công nghệ mới; phải nuôi dưỡng một văn hóa chấp nhận rủi ro, tôn trọng thất bại, có kiểm soát như một phần của học hỏi, khuyến khích khởi nghiệp trên nền tảng số sản phẩm dựa trên dữ liệu trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, công nghệ môi trường.

Các trường đại học, viện nghiên cứu cần đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, tạo điều kiện cho các nhóm nghiên cứu thành lập các doanh nghiệp thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu. Mục tiêu là hình thành thế hệ doanh nghiệp công nghệ tăng trưởng nhanh, từng bước xuất hiện các kỳ lân công nghệ mang thương hiệu Việt.

Thứ năm, vận hành hiệu quả ba trụ cột nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp, trung tâm, viện, trường là nguồn tri thức doanh nghiệp phải đặt nghiên cứu phát triển và trọng tâm chiến lược và dám đầu tư cho tương lai. Nhà nước chịu trách nhiệm kiến tạo thể chế chuẩn hạ tầng số, dữ liệu mở, dịch vụ công số thuận tiện.

Các Viện, trường nâng cao chất lượng đào tạo gắn nghiên cứu với nhu cầu thị trường, khuyến khích công bố quốc tế đi đôi với các thương mại hóa các kết quả. Khi ba trụ cột phối hợp nhịp nhàng, nguyên liệu tri thức sẽ chảy vào cỗ máy sản xuất giá trị, tạo nên năng suất của sức mạnh cạnh tranh mới cho cả nền kinh tế.

Đổi mới sáng tạo cần được lan tỏa và thấm sâu vào các lĩnh vực của đời sống xã hội vào trong lĩnh vực kinh tế, nhà nước kiến tạo thể chế bảo đảm công bằng, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đầu tư hạ tầng số, mở đường cho sáng tạo bứt phá mang lại giá trị mới hoặc giải quyết các tồn tại dai dẳng trước đó.

Doanh nghiệp trở thành trung tâm của đổi mới sáng tạo, nơi ý tưởng được biến thành sản phẩm, tri thức được biến thành giá trị, công nghệ được biến thành sức mạnh cạnh tranh.

Chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà khoa học là ngọn đuốc soi đường, dấn thân cống hiến, đưa tri thức phục vụ Tổ quốc, đặt lợi ích quốc gia của dân tộc lên trên lợi ích cá nhân. Tập trung nghiên cứu để có thể tự chủ chiến lược về công nghệ lõi, công nghệ chiến lược, hỗ trợ doanh nghiệp, hệ thống dịch vụ công, ứng dụng khoa học công nghệ trong phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ nhân dân, đáp ứng nền sản xuất mới, môi trường phát triển mới.

Thế hệ trẻ thanh niên nuôi dưỡng khát vọng lớn, dám ước mơ, dám khởi nghiệp, dám chấp nhận rủi ro, coi đổi mới sáng tạo để đóng góp vào sự phát triển của đất nước, là lý tưởng sống, phải dũng cảm, tiên phong đi trước, mở đường tiến vào khoảng trời khoa học kỹ thuật, công nghệ mênh mông đang ở phía trước.

Nông dân, công nhân, người lao động, lực lượng đông đảo và trực tiếp sản xuất chủ động nắm bắt trang bị kiến thức, kỹ năng, công cụ để nâng cao sản xuất, biến mỗi giọt mồ hôi thành giá trị lớn hơn cho đất nước. Máy móc, thiết bị lao động sản xuất không chỉ là công cụ đầu cuối đối với người lao động mà người lao động có thể cải tiến, tạo nên những phiên bản thế hệ mới, hiệu năng hơn, tốt hơn.

Lực lượng kiều bào đại diện cho trí tuệ và bản lĩnh dân tộc trên khắp năm châu, hãy là cầu nối tri thức, công nghệ, nguồn lực, góp phần xây dựng Tổ quốc, là lực lượng nối vòng tay lớn giữa bên trong và bên ngoài.

Bạn bè quốc tế, cùng chia sẻ tri thức, kinh nghiệm và cùng Việt Nam sáng tạo, phổ cập công nghệ mới, mô hình tiên tiến, đồng thời mở rộng kết nối và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong toàn cầu.

Thứ sáu, gắn đổi mới sáng tạo với phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Mọi sáng tạo phải giải bài toán của xã hội, tăng năng suất nhưng phải giảm phát thải, tăng diện tích nhưng bảo đảm an toàn dữ liệu, tăng trưởng nhanh nhưng không ai bị bỏ lại phía sau.

Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn cần tập nhật theo hướng thông lệ quốc tế, tận dụng các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới để nâng chuẩn quản trị chất lượng sản phẩm và dịch vụ, xây dựng và quảng bá thương hiệu đổi mới sáng tạo Việt Nam Việt Nam Innovation gắn với hình ảnh Việt Nam năng động, đáng tin cậy, giàu tiềm năng hợp tác, chủ động ngoại giao khoa học công nghệ, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các trung tâm nghiên cứu phát triển của các tập đoàn lớn, tổ chức các sự kiện quốc tế có tầm góp thúc đẩy doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Thương hiệu mạnh sẽ kéo theo nguồn lực, chất lượng, tạo ra hiệu ứng mạnh cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam.

Tổng Bí thư khẳng định, tinh thần lao động thông minh, sáng tạo là mạch nguồn bất tận của dân tộc ta từ thời dựng nước đến nay đã giúp chúng ta biến khó khăn thành cơ hội, biến tiềm năng thành sức mạnh, vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách để có được cơ đồ tiềm lực, vị thế như ngày hôm nay, không có gì có thể ngăn cản Việt Nam vươn mình phát triển giàu mạnh và thịnh vượng.

Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia không chỉ đơn thuần là một sự kiện, một hội thảo hay một hoạt động phong trào, mà phải xác định được tinh thần bắt tay hành động mang lại giá trị một cách thường xuyên, thiết thực và bền vững.

Đổi mới sáng tạo không phải là đích đến của một quốc gia, mà phải là một quá trình cải tiến được lặp đi lặp lại, không có điểm dừng. Khởi nguồn của quá trình ấy là tinh thần dám nghĩ về những điều phi thường, dám làm những việc khó khăn nhất, dám gánh vác trách nhiệm trước nhân dân và lịch sử, dám đột phá để mở ra những con đường chưa có dấu chân người.

Tổng Bí thư kêu gọi toàn thể mỗi cán bộ, công chức, viên chức, công nhân, nông dân, kỹ sư, giáo viên, bác sĩ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, người cao tuổi, học sinh, sinh viên và toàn thể người dân Việt Nam ở trong và nước ngoài hãy nêu cao tinh thần yêu nước, không ngừng đổi mới sáng tạo trong công việc hàng ngày.

Mỗi công chức cải tiến quy trình, mỗi giáo viên đổi mới phương pháp, mỗi kỹ sư viết thêm dòng mã, mỗi doanh nhân dấn thân thị trường, mỗi bạn trẻ hãy dám thử thách trách nhiệm của bản thân. Hãy để mỗi người một ý tưởng hữu ích, mỗi cơ quan một cải tiến cụ thể, mỗi địa phương một sản phẩm dẫn dắt để cả nước trở thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, sống động.

Hãy cùng nhau biến thách thức thành cơ hội, biến ý tưởng thành giá trị, biến khát vọng thành hiện thực, đưa đất nước phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên mới.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/doi-moi-sang-tao-quyet-dinh-vi-the-cua-dan-toc-trong-thap-ky-toi-197251003120927081.htm