Giải bài toán bất đối xứng để Đà Nẵng phát triển

Thành phố Đà Nẵng mới có những thuận lợi lớn, nhất là phát huy những thành quả đạt được của tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng trực thuộc Trung ương sau hơn 28 năm chia tách. Trong thời kỳ mới, sẽ có những thời cơ mới, việc tận dụng cơ hội, lợi thế để thành phố vươn mình phát triển. Tuy nhiên, cần có giải pháp để giải những bài toán bất đối xứng để phát triển là nhiệm vụ xuyên suốt, lâu dài trong thời kỳ mới của thành phố Đà Nẵng.

Thành phố Đà Nẵng đã và đang thực hiện các giải pháp đột phá để tăng trưởng GRDP 2 con số. Ảnh minh họa: HOÀNG HIỆP

Chia tách để phát triển

Hơn 50 năm trước, Đà Nẵng là thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Thành phố chỉ có 3 quận là quận Nhất ở trung tâm, quận Nhì từ ngã ba Cai Lang đến ngã ba Huế, quận Ba ở phía đông sông Hàn.

Là thành phố tương đương cấp huyện, không có không gian và cơ chế riêng để phát triển. Trước tình hình đó, lãnh đạo thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng lúc bấy giờ đã có nhiều trăn trở.

Tại Đại hội lần thứ IV, Đảng bộ thành phố Đà Nẵng (8/5/1989) đã thống nhất kiến nghị Trung ương và Tỉnh ủy Quảng Nam – Đà Nẵng cho thành phố Đà Nẵng trực thuộc Trung ương, nếu chưa đủ điều kiện thì trở thành đặc khu kinh tế.

Đến cuối năm 1996, Trung ương thống nhất chia tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng thành 2 đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương là tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng từ ngày 1/1/1997.

Ở thời điểm chia tách, tỉnh Quảng Nam có diện tích tự nhiên 10.406,34km², dân số hơn 1,3 triệu người, tỉnh lỵ đặt tại thị xã Tam Kỳ. Số đơn vị hành chính trực thuộc tỉnh có 12 huyện, 2 thị xã.

Thành phố Đà Nẵng có diện tích tự nhiên 1.284,88km², dân số khoảng 700.000 người, có 6 quận và 2 huyện, trong đó huyện đảo Hoàng Sa có diện tích 305km².

Sau hơn 28 năm xây dựng và phát triển, Quảng Nam và Đà Nẵng đã đổi thay rất nhiều.

Từ một tỉnh thuần nông, Quảng Nam đã đột phá chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp và dịch vụ, quy mô nền kinh tế năm 2024 đạt gần 129.000 tỷ đồng với cơ cấu dịch vụ chiếm tỷ trọng 34,7%, nông lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỷ trọng 13,8%, công nghiệp và xây dựng chiếm tỷ trọng 33,5%, thuế sản phẩm và trợ cấp sản phẩm chiếm tỷ trọng 17,9% trong GRDP.

Nền kinh tế Đà Nẵng có quy mô hơn 151.000 tỷ đồng với tỷ trọng nghiêng về khu vực dịch vụ, du lịch lên tới 71,14%, khu vực công nghiệp - xây dựng 18,50%, khu vực nông - lâm nghiệp và thủy sản 1,77%, thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm chiếm 8,59% trong GRDP.

Năm 2024, tỉnh Quảng Nam thu ngân sách đạt 27.759 tỷ đồng, bằng 110,7% so cùng kỳ năm trước; tổng thu ngân sách của Đà Nẵng năm 2024 đạt 26.845 tỷ đồng, bằng 125,23% so với cùng kỳ năm trước.

Có thể thấy, quy mô nền kinh tế và thu ngân sách của 2 địa phương sau hơn 28 năm đã tăng đáng kể. Thu ngân sách của Quảng Nam tăng 217 lần, quy mô nền kinh tế tăng 50 lần so với năm 1997. Quy mô nền kinh tế của Đà Nẵng tăng hơn 45 lần, thu ngân sách tăng hơn 25,6 lần...

Cùng với phát triển kinh tế, tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng đã quan tâm giải quyết tốt các vấn đề xã hội, nhất là vấn đề dân tộc, nông thôn - miền núi, trong đó nổi bật là vấn đề định cư, xóa nhà tạm, giảm nghèo, phát triển sự nghiệp giáo dục, y tế, văn hóa, phát triển giao thông, xây dựng nông thôn mới, giải quyết việc làm, đào tạo nghề, thực hiện các chính sách đối với thương binh, liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng...

Giải bài toán bất đối xứng

Một thực tế rất rõ là, khi Quảng Nam tái hợp với Đà Nẵng thành thành phố Đà Nẵng mới thì mức độ đô thị hóa của Đà Nẵng tụt xuống, từ 87,2% (cao gấp 2 lần so với mức trung bình của cả nước) xuống khoảng 32,4%. Đây là bất đối xứng bậc nhất của Đà Nẵng hiện nay. Vì vậy, vấn đề đô thị hóa để Đà Nẵng thật sự trở thành một thành phố đúng nghĩa là nhiệm vụ cấp bách và lâu dài.

Ngành du lịch - dịch vụ của thành phố Đà Nẵng đã có bước phát triển vượt bậc. Trong ảnh: Du khách nước ngoài tìm hiểu về lễ hội ẩm thực tại Hội An. Ảnh: VĨNH LỘC

Nhớ lại lịch sử, nếu lấy mốc năm 1889, khi Toàn quyền Đông Dương ký quyết định thành lập thành phố Tourane, trải qua 136 năm, Đà Nẵng mới có diện mạo như hôm nay. Trong đó, đặc biệt trong hơn 28 năm qua, Đà Nẵng phát triển hơn 100 năm trước.

Trong thời gian đến, vấn đề đặt ra là phải tiến hành đô thị hóa ở những vùng đất của Quảng Nam (cũ), giãn mức độ tập trung ở trung tâm thành phố Đà Nẵng (cũ). Đây là nhiệm vụ phụ thuộc nhiều đến quan điểm và quy hoạch phát triển thành phố mới.

Thiết nghĩ, thành phố cần tiến hành song song công nghiệp hóa với đô thị hóa, tập trung cho việc hình thành các khu công nghiệp - dịch vụ trục nam - bắc, vùng ven biển với xây dựng các khu đô thị mới. Tiếp tục quan tâm quy hoạch phát triển công nghiệp nông thôn gắn với xây dựng các đô thị mà trước đây là các thị trấn của các huyện, trong đó có khu vực miền núi.

Trong tư duy quy hoạch, trước đây đã có quan điểm phát triển “thành phố vệ tinh thuộc thành phố”. Chúng ta có thể kế thừa ý tưởng này để quy hoạch các khu đô thị mới của thành phố Đà Nẵng trong tương lai.

Cũng do tái nhập giữa Quảng Nam và Đà Nẵng, nên vấn đề bất đối xứng giữa nông thôn/miền núi với thành thị, trong đó nổi lên là khoảng cách giàu nghèo, thu nhập của người dân cách biệt lớn.

Đơn cử như tỷ lệ hộ nghèo của huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam (cũ) năm 2024 là 50,61% và thu nhập bình quân đầu người đạt 26,5 triệu đồng. Trong khi thu nhập bình quân đầu người của tỉnh Quảng Nam (cũ) là hơn 84 triệu đồng, tỷ lệ hộ nghèo đến cuối năm 2024 là 4,56%.

Giải quyết vấn đề chênh lệch giàu nghèo giữa miền xuôi – miền ngược có nhiều cách, nhưng phải xuất phát từ chuẩn bị, đào tạo nguồn nhân lực, bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa và phát triển nền tảng kinh tế. Trọng tâm là chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp, sản xuất hàng hóa.

Nên nhớ rằng, Đà Nẵng (chủ yếu ở vùng nông thôn, miền núi) là một trong những nơi có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng, nhiều khoáng sản quý, hiếm của nước ta, nhưng trong thời gian qua, bị lãng phí do quản lý kém, khai thác, chế biến không hợp lý.

Trong thời gian đến, thành phố cần quan tâm hơn nữa vấn đề quản lý và đầu tư phát triển để làm giàu cho thành phố và nhân dân khu vực này. Khu vực nông thôn - miền núi của Đà Nẵng cũng có nhiều tiềm năng du lịch, nhưng chưa được khai thác và kết nối, nhất là du lịch sinh thái, văn hóa và nghỉ dưỡng.

Một trong những yêu cầu của Trung ương khi tái hợp tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng là thành phố Đà Nẵng mới phải đóng vai trò đầu tàu, trở thành một cực tăng trưởng của đất nước.

Chính phủ cũng đã chỉ đạo Đà Nẵng thành lập Khu thương mại tự do, Trung tâm tài chính quốc tế nhằm thu hút các nguồn lực để phát triển thành phố và khu vực. Thiết nghĩ, Đà Nẵng cần có các chính sách, cơ chế vượt trội để thu hút, phát huy nội lực và ngoại lực, không trông chờ, ỷ lại Trung ương.

Trước hết, cần làm tốt việc kết nối kinh tế với các tỉnh trong khu vực, cả nước, các ngành của Trung ương cũng như nước ngoài mới có thể thực hiện được các nhiệm vụ/dự án lớn như cảng biển - logistics, Khu thương mại tự do, Trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm đào tạo, trung tâm khoa học và công nghệ, nhất là công nghệ cao… của đất nước.

Trên đây là gợi ý một số nhiệm vụ giải quyết bài toán bất đối xứng của thành phố Đà Nẵng mới. Tuy rất khó và cần thời gian, nhưng bằng nhiều phương pháp và biết dựa vào những định lý đúng, nhất định đạt được kết quả.

Nguồn: https://baodanang.vn/giai-bai-toan-bat-doi-xung-de-da-nang-phat-trien-3301289.html