Giải mã tiếng cá heo: Mở đường giao tiếp với người ngoài hành tinh?

Một nghiên cứu mới công bố gần đây từ Viện Hải dương học Woods Hole (Mỹ) cho thấy những tiếng huýt gió của cá heo có thể hoạt động như từ ngữ, mang ý nghĩa cụ thể và được hiểu chung giữa các cá thể trong đàn.

Đây là phát hiện mang tính đột phá trong lĩnh vực giao tiếp liên loài, và cũng là công trình chiến thắng giải thưởng thường niên Coller Dolittle Challenge trị giá 100.000 USD, nhằm thúc đẩy các nỗ lực thiết lập giao tiếp hai chiều giữa người và động vật.

Manh mối quan trọng từ cá heo

Nhóm nghiên cứu do nhà khoa học Laela Sayigh dẫn đầu đã thu thập dữ liệu từ quần thể cá heo mũi chai sống ngoài khơi Sarasota (bang Florida, Mỹ), đặc biệt chú trọng đến các âm thanh "không mang chữ ký", chiếm khoảng 50% lượng tiếng huýt phát ra trong tự nhiên.

Khác với các tiếng "chữ ký" được coi là tên riêng của từng cá thể, các âm thanh không mang chữ ký từng bị xem là ngẫu nhiên, nhưng nghiên cứu mới chứng minh chúng có thể là từ ngữ được chia sẻ và hiểu theo ngữ cảnh.

Để phân tích các âm thanh này, nhóm sử dụng công nghệ thu âm không xâm lấn thông qua các ống nghe gắn bằng giác hút trong quá trình kiểm tra sức khỏe định kỳ cho cá heo, kết hợp với thẻ ghi âm số.

Dữ liệu thu được hiện đang được xử lý bằng trí tuệ nhân tạo (AI) và học sâu (deep learning), để tiến tới giải mã cấu trúc giao tiếp thực sự của loài cá có trí tuệ hàng đầu này.

"Cá heo từ lâu đã là đối tượng nghiên cứu lý tưởng trong lĩnh vực giao tiếp động vật. Phát hiện lần này mở ra khả năng rằng chúng thực sự đang dùng 'từ ngữ' theo cách tương tự như loài người", nhà khoa học Sayigh cho biết.

Mặc dù nghiên cứu của nhóm Sayigh tập trung vào việc hiểu giao tiếp trong loài cá heo, nhiều nhà khoa học cho rằng những tiến bộ này có thể là manh mối quan trọng để giao tiếp với trí tuệ ngoài Trái đất (E.T.), hay người ngoài hành tinh.

Arik Kershenbaum, phó giáo sư tại Đại học Cambridge (Anh), người từng viết cuốn "Hướng dẫn thiên hà của nhà động vật học" (The Zoologist's Guide to the Galaxy), lập luận: "Nghiên cứu giao tiếp động vật chính là mô hình gần nhất mà chúng ta có để chuẩn bị cho việc giải mã tín hiệu từ người ngoài hành tinh, nếu chúng ta thực sự nhận được tín hiệu đó".

Trong một báo cáo gửi tới Viện Nghiên cứu trí tuệ ngoài Trái đất (SETI), ông Kershenbaum và các cộng sự cho rằng: "Nhiều thách thức mà SETI đang gặp phải hiện nay, như phát hiện và giải mã tín hiệu thông minh, đã từng được giải quyết it nhất một phần trong lĩnh vực nghiên cứu hành vi động vật và sự tiến hóa của ngôn ngữ trên Trái đất".

Mở cánh cửa giao tiếp với người ngoài hành tinh

Giải mã tiếng cá heo: Mở đường giao tiếp với người ngoài hành tinh? - Ảnh 3. — Mặc dù nghiên cứu của nhóm Sayigh tập trung vào việc hiểu giao tiếp trong loài cá heo, nhiều nhà khoa học cho rằng những tiến bộ này có thể là manh mối quan trọng để giao tiếp với trí tuệ ngoài Trái đất (E.T.) - Ảnh: SETI

Bên cạnh cá heo, cá voi lưng gù cũng là đối tượng được quan tâm. Các nhà nghiên cứu, trong đó có Laurance Doyle (SETI) và Quỹ Cá voi Alaska, đang phối hợp nghiên cứu các vocalization phức tạp của loài cá voi này, nhằm kiểm tra giả thuyết rằng chúng không chỉ đơn thuần phát âm theo bản năng, mà còn có thể truyền tải thông tin theo cấu trúc giống ngôn ngữ.

Từ những tiền đề đó, giới khoa học đang đề xuất xây dựng một cơ sở dữ liệu lớn về tín hiệu giao tiếp giữa các loài, chia sẻ mở cho các nhà nghiên cứu trong cả lĩnh vực sinh học và SETI.

Cùng với đó là phát triển và công bố các thuật toán phân tích tín hiệu, để có thể ứng dụng đồng thời cho các tín hiệu động vật và cả tín hiệu ngoài hành tinh; tìm kiếm các quy luật toán học nền tảng trong truyền tin, tương tự như các định luật vật lý có thể tồn tại như một "ngôn ngữ phổ quát" của toàn vũ trụ.

"Nếu có những quy luật toán học chi phối việc truyền tải thông tin, thì việc giải mã một tín hiệu SETI sẽ trở nên khả thi và biết đâu, chúng ta có thể thực sự hiểu được người ngoài hành tinh", ông Bill Diamond, chủ tịch Viện SETI, nhấn mạnh.

Việc giải mã ngôn ngữ của cá heo và cá voi không chỉ là bước tiến trong sinh học hành vi, mà còn là cánh cửa tiềm năng để mở rộng nhận thức nhân loại ra ngoài Trái đất. Khi chúng ta học được cách nói chuyện với những sinh vật thông minh dưới đại dương, cũng là lúc chúng ta tiến gần hơn một bước đến khả năng trò chuyện với sinh vật thông minh giữa các vì sao.

Trở lại chủ đề

MINH HẢI

Nguồn: https://tuoitre.vn/giai-ma-tieng-ca-heo-mo-duong-giao-tiep-voi-nguoi-ngoai-hanh-tinh-20250524115119834.htm