Giữ 'lửa' văn hóa Dao

Hầu hết những bài thơ, truyện cổ, tích truyện... khi được nghe vài lần là ông Bàn Văn Minh, dân tộc Dao ở thôn Phiềng Ly, xã Trung Hà đều có thể vừa ngẫm nghĩ, vừa đọc lại không sót chữ nào.

Ông bảo đó là lời lẽ được chắt lọc bao đời, cha ông mình trân quý, gìn giữ thì mình cũng phải tìm cách để nó tự thấm, chảy vào từng mạch máu, hòa vào từng thớ thịt.

Giữ 'lửa' văn hóa Dao- Ảnh 1. — Ông Bàn Văn Minh giải thích về ý nghĩa tranh thờ cho bà con người Dao

"Đó như là một phần của cơ thể, nếu bị mai một, lãng quên thì đau như bị cây gai, mũi kim đâm vào da thịt", ông Minh ví von.

Sau 2 khóa làm Trưởng thôn Phiềng Ly, vì tuổi cao, ông Bàn Văn Minh trao lại trọng trách cho người trẻ tuổi hơn. Rồi ông "tự giao" cho mình một nhiệm vụ mới, là tìm về văn hóa nguồn cội từ những cuốn sách cổ.

Ông bảo rằng, qua thời gian, người Dao ghi lại kiến thức kinh nghiệm vào những trang giấy bằng tiếng nôm Dao. Đó là những bài thuốc dân gian, bài cúng, lời giáo huấn và sự tích xa xưa… mà người Dao gọi là "bùa zhiang" (nghĩa là túi khôn).

Ông tích cực sưu tầm, dịch sách để bà con cùng khám phá kho tàng kiến thức của đồng bào mình, và đến nay đã sở hữu gần 100 cuốn sách cổ.

Để lan tỏa văn hóa Dao, ông còn tham gia truyền thụ, trở thành người thầy rất đặc biệt của bà con bản làng.

Chị Lý Thị Yên, thôn Phiềng Ly chia sẻ: "Trong những dịp lễ tết, hội họp, chúng tôi đều được nghe truyện cổ, sự tích, thơ ca qua lời kể của ông Minh. Tình yêu văn hóa cứ thế lớn dần trong lớp trẻ chúng tôi".

Bền bỉ giữ "lửa" văn hóa Dao

Ở Trung Hà không chỉ có những người cao tuổi ngày đêm miệt mài gìn giữ văn hóa, mà còn có một thế hệ người trẻ đang âm thầm, bền bỉ "giữ lửa" văn hóa dân tộc Dao. Tiêu biểu trong số đó là anh Bàn Văn Nam (38 tuổi), trú thôn Phiềng Ly.

Giữ 'lửa' văn hóa Dao- Ảnh 2. — Anh Bàn Văn Nam (thứ 3 từ phải qua) giới thiệu văn hóa dân tộc Dao với du khách

Anh Nam lớn lên trong một gia đình ngập tràn văn hóa Dao, ai cũng thành thạo hát páo dung, thêu thùa, nhuộm vải, vẽ sáp ong. Văn hóa Dao đã ngấm vào anh một cách rất tự nhiên qua công việc hàng ngày của gia đình.

Nhận thấy trên địa bàn xã Trung Hà có trên 6.000 người Dao đỏ, Dao tiền, Dao áo dài là một tiềm năng lớn, anh Nam đã xin xã cho thành lập thêm Câu lạc bộ (CLB) Văn hóa truyền thống Dao tiền xã Trung Hà.

CLB có 16 thành viên, với độ tuổi từ 32 - 65, đều là những người tâm huyết với văn hóa dân tộc Dao trên địa bàn xã, mỗi người đều có hiểu biết nhất định về văn hóa dân tộc Dao: người biết chữ nôm Dao, người biết hát páo dung, biết múa làn điệu dân tộc, người biết thêu thùa, chấm sáp ong lên vải để tạo hoa văn...

CLB thường tổ chức sinh hoạt cố định 1 tuần/lần hoặc những lúc nông nhàn, để cùng học hát, học múa, học chữ, học thêu… Người biết nhiều sẽ hướng dẫn, chia sẻ cho người biết ít hơn. Sau đó, mỗi thành viên trong CLB tiếp tục truyền dạy lại cho người thân, con, cháu mình.

Cạnh đó, CLB còn thường xuyên mời các đội văn nghệ, các CLB bảo tồn văn hóa dân tộc Dao ở các huyện Yên Sơn, Na Hang, Lâm Bình (Tuyên Quang)… về xã giao lưu, trao đổi kinh nghiệm.

Năm 2022, anh Nam tiếp tục xin phép xã cho thành lập CLB Văn hóa dân gian dân tộc Dao xã Trung Hà. Hiện CLB có 17 thành viên, đại diện cho các ngành Dao trong xã do anh Nam làm chủ nhiệm.

Anh chia 2 CLB thành các nhóm, tập trung vào 3 lĩnh vực: văn nghệ, páo dung và truyền dạy thêu. Chị Bàn Thị Hoa, thôn Lăng Chua, thành viên CLB, cho biết chị và các thành viên nữ cùng nhau chia sẻ cách thêu thùa, cách chấm hoa văn, được học hát, học múa… Nhờ đó, chị có thêm kiến thức để dạy lại cho con cháu mình.

"Từ khi tham gia CLB, được gặp gỡ, chia sẻ tình cảm nên mọi người đã xích lại gần nhau hơn và thêm yêu quý, tự hào về nét đẹp văn hóa của dân tộc mình...", chị Hoa nói.

Nguồn: https://thanhnien.vn/giu-lua-van-hoa-dao-18525052718175933.htm