Gỡ các rào cản để mở rộng sàng lọc ung thư cổ tử cung cho phụ nữ Việt Nam

Mặc dù là một trong những loại ung thư dễ phòng ngừa nhất toàn cầu, ung thư cổ tử cung vẫn là thách thức lớn đối với y tế công cộng Việt Nam. Mỗi năm, hàng ngàn phụ nữ Việt Nam phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, dẫn đến điều trị kém hiệu quả và tử vong sớm.

Chỉ 28% phụ nữ trong độ tuổi được tiếp cận sàng lọc

Tại buổi tọa đàm: “Giảm thiểu các rào cản kỹ thuật và tâm lý để mở rộng phạm vi sàng lọc ung thư cổ tử cung cho phụ nữ Việt Nam,” Giáo sư Nguyễn Vũ Quốc Huy - Phó Chủ tịch Hội Phụ sản Việt Nam, Hiệu trưởng Trường Đại học Y-Dược (Đại học Huế) cho hay mỗi năm Việt Nam có gần 5.000 trường hợp mắc ung thư cổ tử cung mới được chẩn đoán, số người tử vong do ung thư cổ tử cung vào khoảng 2.400 trường hợp. Trong số các loại ung thư phổ biến ở phụ nữ thì ung thư cổ tử cung đứng thứ 2, sau ung thư vú.

Giáo sư Huy phân tích, bệnh ung thư cổ tử cung thường có giai đoạn tiền ung thư khá dài, trung bình từ 10-20 năm để có thể sàng lọc chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời. Tuy nhiên, số người đủ điều kiện tham gia sàng lọc ung thư cổ tử cung còn thấp, chỉ đạt 30% trong 5 năm qua.

Theo thống kê mới nhất, tính đến năm 2021, chỉ 28% phụ nữ Việt Nam trong độ tuổi 30-49 đã được tiếp cận sàng lọc. Các rào cản như kỳ thị, hạn chế trong khả năng tiếp cận dịch vụ và khó khăn về hậu cần tiếp tục ảnh hưởng đến tỷ lệ tham gia sàng lọc, đặc biệt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu và vùng xa.

Nhằm giải quyết vấn đề quan trọng này, tại buổi tọa đàm “Giảm thiểu các rào cản kỹ thuật và tâm lý để mở rộng phạm vi sàng lọc ung thư cổ tử cung cho phụ nữ Việt Nam” tại Hà Nội đã quy tụ các chuyên gia y tế, đại diện các tổ chức xã hội và hiệp hội doanh nghiệp quốc tế để thảo luận các mô hình sàng lọc mới giúp nâng cao hiệu quả phòng ngừa ung thư cổ tử cung tại Việt Nam.

Hiện nay, mô hình xét nghiệm HPV DNA với sự kết hợp giữa việc tự lấy mẫu và xét nghiệm tập trung tại phòng xét nghiệm. Mô hình này đã được thí điểm thành công tại Hải Phòng và cho thấy tiềm năng mở rộng toàn quốc để vượt qua các rào cản sàng lọc hiện tại.

Giáo sư Huy nhấn mạnh vai trò của xét nghiệm HPV DNA trong việc hỗ trợ hệ thống sàng lọc của Việt Nam và dẫn chứng các kết quả nổi bật từ mô hình thí điểm tại Hải Phòng.

“Mô hình thí điểm tại Hải Phòng cho thấy xét nghiệm HPV DNA có thể được tích hợp hiệu quả vào hệ thống y tế cơ sở, từ đó giúp phát hiện sớm, giảm tải cho tuyến đầu và nâng cao hệ thống chuyển tuyến. Nếu được nhân rộng toàn quốc, mô hình này sẽ giúp mở rộng khả năng tiếp cận cho phụ nữ và củng cố năng lực của hệ thống y tế trong nỗ lực loại trừ ung thư cổ tử cung,” Phó Chủ tịch Hội Phụ sản Việt Nam phân tích.

Cần chính sách dài hạn, hợp tác đa ngành

Trong khuôn khổ nỗ lực toàn cầu, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra mục tiêu 90-70-90 nhằm thúc đẩy tiêm chủng, sàng lọc và điều trị, tiến tới loại trừ ung thư cổ tử cung vào năm 2030. Việt Nam đã đạt được nhiều bước tiến quan trọng như vaccine HPV đã được tích hợp vào Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia và các dịch vụ điều trị cũng ngày càng được mở rộng. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất vẫn là ở khâu sàng lọc và phát hiện sớm.

Từ góc nhìn quốc tế, Tiến sỹ Heather White - Giám đốc Điều hành tổ chức TogetHER for Health đã chia sẻ những nội dung chính từ báo cáo “Thúc đẩy quá trình loại trừ ung thư cổ tử cung tại Việt Nam: Bài học kinh nghiệm và định hướng từ khu vực châu Á-Thái Bình Dương” đồng xây dựng cùng các chuyên gia y tế Việt Nam và các đối tác ngành y tế khác.

Bà Heather White nhấn mạnh loại trừ ung thư cổ tử cung không chỉ cần các công cụ và định hướng lâm sàng mà cần cả chính sách dài hạn, hợp tác đa ngành và đầu tư phù hợp với bối cảnh quốc gia. Báo cáo này cung cấp một lộ trình toàn diện, với các mốc thời gian rõ ràng để hỗ trợ chiến lược quốc gia của Việt Nam, từ mở rộng phạm vi sàng lọc, củng cố hệ thống dữ liệu và hạ tầng đến nhân rộng các mô hình lấy phụ nữ làm trung tâm như chương trình sàng lọc thí điểm tại Hải Phòng.

Tiến sỹ Heather White - Giám đốc Điều hành tổ chức TogetHER for Health. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ông Chris Humphrey - Giám đốc Điều hành Hội đồng Kinh doanh EU-ASEAN đã nhấn mạnh giá trị kinh tế của việc đầu tư vào loại trừ ung thư cổ tử cung, y tế và phát triển kinh tế luôn song hành. Khi chính phủ đầu tư vào phòng ngừa, đặc biệt ở những lĩnh vực có tác động lớn như sàng lọc ung thư cổ tử cung, lợi ích không chỉ thể hiện qua việc giảm chi phí điều trị mà còn ở lực lượng lao động khỏe mạnh và hiệu quả hơn. Việc huy động sự tham gia của nhiều bên là điều kiện thiết yếu để mở rộng phạm vi của những nỗ lực này và đưa mục tiêu loại trừ ung thư cổ tử cung thành một ưu tiên phát triển quốc gia.

Từ năm 2024, vaccine phòng bệnh ung thư cổ tử cung (HPV) đã được mở rộng tiêm cho đối tượng từ 15-45 tuổi, cả nam và nữ, thay vì chỉ có bé gái từ 15-26 tuổi như trước đây.

Theo Nghị quyết số 104/NQ-CP ngày 15/8/2022 và theo lộ trình mở rộng danh mục vaccine trong giai đoạn 2021-2030, dự kiến vaccine phòng bệnh ung thư cổ tử cung sẽ được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng từ năm 2026. Việc triển khai thành công chương trình này sẽ giúp Việt Nam sớm loại bỏ được căn bệnh nguy hiểm này./.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/go-cac-rao-can-de-mo-rong-sang-loc-ung-thu-co-tu-cung-cho-phu-nu-viet-nam-post1058268.vnp