Hội An sáng tạo từ di sản, kiến tạo cho tương lai

Khi Trung ương yêu cầu các địa phương phải chuyển mình mạnh mẽ từ tư duy hành chính sang kiến tạo và phục vụ, nhiều người có thể hình dung đó là một khái niệm vĩ mô, xa vời. Nhưng thực tế, “kiến tạo” lại đang hiện hữu một cách sống động và hiệu quả tại Hội An.

Mộc Kim Bồng đã sống lại làng nghề truyền thống, người dân làm giàu nhờ kết hợp du lịch, thương mại. Ảnh: Linh Nguyễn

Từ chiếc thúng chai, luống rau đến những làng tốt nhất thế giới

Những ngành nghề vốn rất đỗi bình thường, có mặt hầu như ở bất kỳ làng quê Việt Nam nào, nhưng tại Hội An, nó đã trở thành những thương hiệu du lịch riêng có, mang tầm vóc quốc tế.

Câu chuyện về chiếc thuyền thúng ở rừng dừa Bảy Mẫu (Cẩm Thanh) phường Hội An Đông, Đà Nẵng là một ví dụ điển hình. Vốn chỉ là phương tiện đánh bắt thô sơ, chiếc thúng chai nay đã trở thành một trải nghiệm không thể bỏ lỡ. Tripadvisor, nền tảng du lịch uy tín nhất thế giới, đã xếp trải nghiệm đi thuyền thúng tại đây vào vị trí thứ 19 trong top 25 hoạt động trên thuyền hấp dẫn nhất toàn cầu năm 2024.

Đây là sự công nhận cho một sản phẩm du lịch sinh thái độc đáo, nơi du khách được lướt nhẹ trên sông nước, len lỏi qua những rặng dừa xanh mướt và vỡ òa trong tiếng cười với những màn "lắc thúng", điệu hò, câu hát dân gian và cả hát karaoke đầy ngẫu hứng của người dân địa phương.

Sự phát triển không hề tự phát. Mỗi năm Cẩm Thanh đón gần 1 triệu lượt khách. Để quản lý gần 1.400 chiếc thúng và đảm bảo chất lượng dịch vụ, Hợp tác xã Dịch vụ thúng chai Rừng dừa Cẩm Thanh đã ra đời với 460 thành viên.

Ông Lê Ất, một xã viên, phấn khởi chia sẻ: “Thúng chai trước đây dù đánh bắt cá, đưa khách sang sông cũng chỉ vài chục nghìn đồng/ngày. Nay mỗi khách có thể chi tiêu đến 300.000 cho 1 lượt trải nghiệm thuyền thúng.

Bây giờ có HTX, bà con tham gia phát triển du lịch, vươn lên và có cuộc sống tốt đẹp hơn”. Chính quyền địa phương, giúp người dân chuyên nghiệp hóa dịch vụ, nâng cao thu nhập và cùng nhau xây dựng thương hiệu thông qua mô hình HTX.

Tương tự, làng rau Trà Quế, từ một làng nông nghiệp truyền thống, đã trở thành “Làng Du lịch tốt nhất thế giới năm 2024” do Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) vinh danh. Thành công này không chỉ đến từ những luống rau hữu cơ tươi tốt được canh tác theo phương pháp truyền thống, mà còn từ việc biến chính công việc nhà nông thành một trải nghiệm du lịch hấp dẫn.

Chương trình “Một ngày làm nông dân Trà Quế” cho phép du khách tự tay cuốc đất, trồng rau, để rồi thưởng thức chính thành quả của mình qua những món ăn dân dã.

Với hơn 200 hộ dân tham gia trên diện tích 18ha, Trà Quế không chỉ bán rau mà còn bán cả một câu chuyện văn hóa. Nghề trồng rau được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, lễ hội Cầu Bông được bảo tồn, tất cả đã tạo nên một điểm đến đáp ứng các tiêu chí phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc. Mỗi năm doanh thu xấp xỉ 1 tỉ đồng từ bán vé là minh chứng rõ nét cho hiệu quả kinh tế của mô hình này.

Các làng nghề thủ công như mộc Kim Bồng hơn 500 năm tuổi, dưới sự dẫn dắt của những nghệ nhân như ông Huỳnh Sướng, đã khéo léo kết hợp giữa kỹ thuật điêu khắc truyền thống với nhu cầu của thị trường du lịch. Từ 1 làng nghề chỉ nghe trong... chuyện kể, chính quyền hỗ trợ gạo cho vài chục thanh niên theo học nghề, phục dựng. Đến nay làng Mộc Kim Bồng đã sống động tồn tại, đóng góp nhiều cho sự phát triển quê nhà.

Làng gốm Thanh Hà cũng là một câu chuyện về sự hồi sinh kỳ diệu. Từng có lúc đứng trước nguy cơ mai một khi các sản phẩm công nghiệp lấn át, làng gốm đã tìm thấy con đường sống nhờ du lịch. Thay vì chỉ sản xuất đồ gia dụng, các nghệ nhân đã chuyển sang làm gốm mỹ nghệ và mở cửa xưởng cho du khách vào trải nghiệm chuốt gốm, nặn tò he.

Từ chỗ khó khăn, nay gần 100 lao động tại 32 cơ sở đã có thu nhập ổn định 6-7 triệu đồng/tháng. Chính quyền địa phương cũng đồng hành bằng các chính sách hỗ trợ cụ thể, giúp người dân yên tâm giữ lửa nghề.

Giữ đất, giữ nghề, giúp dân làm giàu

Những thành tựu kể trên không phải là ngẫu nhiên, mà là kết quả của một chiến lược phát triển rất cụ thể, mang đậm dấu ấn của một “chính quyền kiến tạo”. Triết lý cốt lõi của Hội An là phát triển phải bắt nguồn từ nội lực văn hóa, lấy người dân làm trung tâm và mục tiêu cuối cùng là nâng cao đời sống của họ.

Đó là bản lĩnh giữ đất, giữ nghề cho dân. Thay vì quy hoạch các khu du lịch hào nhoáng và đẩy người dân ra khỏi không gian sinh tồn của họ, Hội An đã làm ngược lại. Họ biến chính ngôi nhà, mảnh vườn, xưởng nghề của người dân thành những điểm đến du lịch. Người nông dân Trà Quế không mất ruộng, người thợ mộc Kim Bồng không mất xưởng, người chèo thuyền Cẩm Thanh không mất sông nước. Họ được trao quyền làm chủ, được đào tạo kỹ năng để trở thành những “đại sứ du lịch”, tự tin kể câu chuyện của quê hương mình và trực tiếp hưởng lợi từ đó. Đây là cách làm nhân văn, giải quyết được bài toán xung đột giữa bảo tồn và phát triển, giữa đô thị hóa và sinh kế của người dân.

Mô hình của Hội An chính là câu trả lời thuyết phục cho mệnh lệnh “chuyển từ tư duy hành chính sang kiến tạo”. Kiến tạo không phải là thứ gì đó cao siêu, mà chính là việc nhận ra tiềm năng trong những điều bình dị nhất, là xây dựng một hệ sinh thái mà ở đó, giá trị kinh tế và giá trị văn hóa cùng nhau phát triển, làm giàu cho cả cộng đồng.

Hội An đã chứng minh rằng, khi di sản được trao vào đúng tay người dân, với sự định hướng và hỗ trợ của một chính quyền thực sự “vì dân”, nó sẽ trở thành một nguồn lực vô tận để kiến tạo nên một tương lai bền vững và thịnh vượng.

Nguồn:https://laodong.vn/du-lich/tin-tuc/hoi-an-sang-tao-tu-di-san-kien-tao-cho-tuong-lai-1557361.html