Tập trước đó, "Giấc phai" (2024) miêu tả không gian vùng Đồng bằng Bắc Bộ gắn liền với người lính, đến “Hoa pằng nảng rơi rơi” là các bức tranh vùng cao hôm nay gắn liền với cuộc sống lao động, tập quán sinh hoạt cùng những tâm tư, trăn trở của con người nơi đây vẫn vẹn nguyên nét mộc mạc, hồn hậu đáng quý.
“Pằng nảng”, người miền xuôi gọi là cây gạo. Trong truyện cổ của nhiều dân tộc vùng cao phía Bắc có chung mô-típ hoa pằng nảng là hóa thân của một người con gái chờ đợi người yêu. Chuyện kể rằng, ở bản nọ có chàng trai nghèo tốt bụng, khỏe mạnh, yêu cô sơn nữ duyên dáng, xinh đẹp.
Đám cưới đã chuẩn bị chu đáo thì trời mưa, cơn lũ lớn cuốn phăng tất cả. Dân bản bàn nhau trồng cây nêu để chàng trai lên trời hỏi rõ sự tình. Ngày đi, chàng buộc vào tay người yêu băng vải đỏ, mỗi đầu có tua năm cánh, hẹn ngày trở về. Cây nêu biến thành cây pằng nảng mà chàng trai vẫn chưa trở về. Từ đó, cây thành biểu tượng cho tình yêu không thành. Hoa pằng nảng cứ tức tưởi rụng, vẫn không đổi màu đỏ tươi, như tấm lòng cô gái nọ đau đáu chờ đợi...
|
|
|
Bìa tập truyện “Hoa pằng nảng rơi rơi”. |
Suốt tập truyện dù miêu tả cây lê, cây lim, cây sa mộc... nhưng người đọc vẫn thấy đó là biến thể của cây pằng nảng, như thấy màu hoa pằng nảng nhuộm đỏ không gian truyện hoặc day dứt rơi, xót xa, tiếc nuối... Nguyễn Phú đã khéo tựa vào các mẫu gốc văn hóa mà viết những câu chuyện nhiều khi không có truyện để tạo hình thiên nhiên và lột tả tâm lý nhân vật chỉ có nơi vùng cao Tây Bắc. Đấy là một tiền đề cho chất thơ bảng lảng bay khắp các không gian, đậu vào những dòng văn đẹp, giàu chất điện ảnh, tạo hình, tạo sắc sống động.
Tập sách như chứng minh một quy luật nhà văn phải sống sâu vào đời sống để nắm bắt nhịp đời, thấu hiểu cảnh đời, cảnh trời và thấu cảm những suy tư khao khát mới có thể viết ra những trang văn có hồn. Phải thật hiểu Tây Bắc, nhà văn mới có vốn để tả những đêm trăng thi vị chỉ là vẻ ngoài, còn ẩn sâu dưới những mảnh nương, những cánh rừng, những chân núi... là cuộc sống cạnh tranh căng thẳng của muôn loài vật. Và bên trong mái nhà sàn là những trái tim thổn thức, chất chứa niềm hoài niệm hay ngậm ngùi nỗi đau...
Văn hay phải tạo ra sự ám ảnh. Với tập truyện, các hình tượng gây day dứt, thương cảm ở người đọc là hình tượng nhân vật nữ. Họ là Si-"Lá chao đỏ", Chớ-"Ngôi nhà trên dốc gió", Sỏa-"Phiên chợ cuối cùng", Mảy-"Bông pằng nảng cuối mùa xuân"... hiện thân cho những khát khao tình yêu, tự do, hạnh phúc nhưng chưa vượt thoát ra khỏi cái lưới lề thói, hủ tục. Họ có chịu làm “tù binh” cho tập quán lạc hậu xưa cũ và cả thói ích kỷ của cánh đàn ông? Câu hỏi ấy day dứt vọng ra ngoài tập sách mời gọi và chờ đợi bạn đọc trả lời thay trong sự đồng cảm lẽ người, lẽ đời. Để tăng cường tính tạo hình và đẩy câu chuyện về gần hơn với đời thực, tập truyện dùng nhiều so sánh ví von tươi rói, thú vị, gần với tư duy tâm lý đồng bào, nhất là đồng bào Mông.
Một đóng góp về cách kể là cấu trúc lời văn theo lối nửa trực tiếp, vừa là lời nhân vật, vừa là lời người kể khó phân biệt, tạo ảo giác nhân vật như vừa gần lại vừa xa, thật đấy cũng là ảo đấy, như: “Mưa xuân bay bay ngoài mái hiên. Từng đợt gió âm ấm tràn về... Sáng nay chỉ còn mình Mây ở nhà. Mây phải trông vạc rượu tết cho bố” trong truyện ngắn "Trăng non treo đỉnh núi". Cái nhìn, quan điểm của Mây chen vào lời văn người kể, như giành cái quyền giãi bày, than thở, trách cứ, giận hờn... Lời văn nhờ thế, có hồn, xôn xao, sống động.
Nguồn: https://baoangiang.com.vn/mot-giong-van-tru-tinh-tinh-te-a422748.html
Bình luận (0)