Ở bản Suối Lìn, xã Vân Hồ, nghệ nhân ưu tú Bàn Văn Đức là người đã dành nhiều năm sưu tầm, gìn giữ và phát triển chữ Nôm Dao. Từ năm 2012 đến nay, ông đã mở gần 20 lớp học và giảng dạy cho trên 700 học viên về ngôn ngữ, giá trị lịch sử, văn hóa, giúp cộng đồng người Dao tiếp cận với chữ viết truyền thống. Nghệ nhân ưu tú Bàn Văn Đức chia sẻ: Chữ Nôm Dao là một trong những di sản văn hóa quý báu gắn liền với sinh hoạt, văn hóa tín ngưỡng, được sử dụng trong các văn tự ghi chép về lịch sử, thơ, văn, các bài cúng trong nghi lễ truyền thống của người Dao. Đến nay còn ít người biết đọc, biết viết, nên tôi luôn nỗ lực truyền dạy cho các thế hệ người Dao để giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc cho mai sau.
Vân Hồ hiện có gần 1.000 hộ đồng bào dân tộc Dao, với khoảng 4.200 người, chủ yếu là người Dao Tiền. Trong đời sống văn hóa tinh thần của người Dao, những làn điệu dân ca, như: Hát páo dung, hát giao duyên, hát ru, hát nghi lễ... là cách thể hiện tâm tư, khát vọng và niềm tin vào cuộc sống, răn dạy con cái yêu quê hương, kính trọng ông bà, cha mẹ. Dân ca Dao được truyền miệng qua nhiều thế hệ, mỗi làn điệu có thể đệm bằng các loại nhạc cụ truyền thống như chiêng, trống, sáo, đàn môi... và thường kết hợp với các điệu múa mang tính nghi lễ hoặc biểu diễn dân gian.
Bà Lý Thị Hà, bản Phà Lè, xã Chiềng Yên, cho biết: Các làn điệu dân ca thường được thể hiện trong dịp lễ hội, tang ma, cưới hỏi hay giao lưu văn hóa. Chúng tôi duy trì câu lạc bộ văn nghệ, khuyến khích thế hệ trẻ học hát, học múa. Đó vừa là cách giữ gìn văn hóa dân tộc, vừa góp phần quảng bá văn hóa Dao đến du khách thập phương.
Ngoài dân ca, dân vũ, cộng đồng người Dao tiền còn có nhiều lễ hội độc đáo và đặc sắc, như: Lễ Cúng rừng, lễ hội Púng Hiéng, lễ Tết nhảy, lễ Cấp sắc... Mỗi nghi lễ không chỉ phản ánh quan niệm tâm linh mà còn thể hiện thế giới quan, nhân sinh quan của người Dao một cách sinh động và sâu sắc. Ông Bàn Văn Phong, bản Suối Lìn, xã Vân Hồ, thông tin: Mặc dù gặp nhiều thách thức trong bối cảnh hội nhập văn hóa hiện đại, nhưng bà con dân tộc Dao tiền trong bản luôn nỗ lực giữ gìn và bảo tồn những nghi lễ, tín ngưỡng truyền thống. Nam, nữ, thanh thiếu niên khi đến tuổi đều phải tham gia vào các hoạt động văn hóa cộng đồng, học hát dân ca, học múa, đánh trống, chiêng, làm trang phục... Nhờ vậy, những giá trị văn hóa truyền thống vẫn duy trì cho đến ngày nay.
Những năm gần đây, huyện Vân Hồ đã phối hợp với các sở, ngành chuyên môn của tỉnh triển khai nhiều chương trình bảo tồn tiếng nói, chữ viết, dân ca và nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc Dao. Các nghệ nhân được tạo điều kiện truyền dạy trong cộng đồng; các thiết chế văn hóa cơ sở được quan tâm đầu tư; hạt nhân văn nghệ các xã, bản thường xuyên tham gia giao lưu tại các sự kiện văn hóa trong và ngoài tỉnh. Bên cạnh đó, huyện đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục trên địa bàn đưa vào giảng dạy chương trình giáo dục địa phương; tổ chức các chương trình ngoại khóa “Giữ gìn bản sắc văn hóa các dân tộc”; thực hiện mặc trang phục dân tộc vào đầu tuần và các ngày lễ trong năm học...
Ông Ngô Văn Dự, Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin huyện Vân Hồ, cho biết: Cộng đồng dân tộc Dao trên địa bàn huyện có ý thức trong việc giữ gìn những nét văn hóa truyền thống như tiếng nói, chữ viết, phong tục, lễ hội, nghề thêu thùa, tạo hoa văn trên trang phục... Từ năm 2024 đến nay, huyện đã tổ chức 6 lớp tập huấn về dân ca, dân vũ cho hơn 200 hạt nhân văn nghệ người Dao; vận động nhân dân các bản gìn giữ bản sắc văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng.
Những giá trị văn hóa truyền thống được giữ gìn cho đến hôm nay đã góp phần tạo nên bản sắc riêng của cộng đồng dân tộc Dao tiền trên vùng đất Vân Hồ. Đó là mạch nguồn văn hóa quý báu, góp phần làm phong phú thêm bức tranh sắc màu của 12 dân tộc anh em trên vùng đất Sơn La. Giữ gìn và phát huy những giá trị ấy chính là cách để những thế hệ người Dao hôm nay tiếp nối sợi dây truyền thống, viết tiếp câu chuyện văn hóa mang đậm dấu ấn dân tộc giữa đại ngàn Tây Bắc
Nguồn: https://baosonla.vn/van-hoa-xa-hoi/net-dep-van-hoa-nguoi-dao-tien-KvshOlENR.html
Bình luận (0)