Nghệ thuật và trí tuệ nhân tạo: Giới hạn nào cho cảm xúc thật?

Không gian sáng tạo nghệ thuật “Đà Nẵng trong Tôi” diễn ra hồi cuối tháng 3/2025 tại Công viên biển Đông, quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng. Tất cả tác phẩm tham gia đều không sử dụng AI.

Một trong những vấn đề nhức nhối là các hệ thống AI như MidJourney, DALL-E hay ChatGPT đều được huấn luyện dựa trên hàng triệu tác phẩm của con người mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu. Nhiều nghệ sĩ đã lên tiếng phản đối việc tác phẩm của họ bị sao chép một cách tinh vi, trong khi họ không được hưởng bất kỳ quyền lợi nào từ những sản phẩm mà AI tạo ra.

Thực tế, nhiều nhà phát triển AI đang đối mặt với các vụ kiện lớn vì hành vi thu thập và sử dụng trái phép tác phẩm của các họa sĩ để huấn luyện thuật toán. Trong số những nghệ sĩ bị ảnh hưởng, có không ít họa sĩ Việt Nam.

Mới đây, hãng phim Ghibli cũng đã đệ đơn kiện OpenAI vì sao chép phong cách nghệ thuật đặc trưng của hãng này, làm dấy lên những lo ngại sâu sắc hơn về việc AI đang vi phạm bản quyền trên quy mô toàn cầu.

Những hành động như vậy không chỉ vi phạm đạo đức sáng tạo mà còn góp phần lan truyền nhận thức méo mó về AI và nghệ thuật. Khi AI được sử dụng để che giấu sự sao chép và biến tấu tác phẩm gốc mà không tôn trọng tác giả ban đầu, nó tạo ra một môi trường sáng tạo thiếu công bằng và làm mờ ranh giới giữa nghệ thuật chân chính và sản phẩm nhân tạo.

Nhạc sĩ Đinh Ngọc Hoàng cho rằng AI đang phát triển với tốc độ cực nhanh, được chính phủ công nhận và dần đưa vào mọi lĩnh vực, kể cả giáo dục.

Dù muốn hay không, ai cũng phải chấp nhận đó là xu thế tương lai. Những người làm nhạc nếu vẫn đang trăn trở cơm áo gạo tiền thì nên tìm hiểu các công cụ mới để nâng cao chất lượng và tốc độ sáng tạo. Còn những ai có điều kiện và đam mê đi đến cùng với nghệ thuật, tiếp cận những giá trị cổ điển và cộng đồng, thì xã hội nên chung sức ủng hộ họ, bởi họ chính là thành trì cuối cùng lưu giữ những giá trị văn hóa nghệ thuật chân chính.

Không thể phủ nhận AI có thể mang lại nhiều lợi ích cho nhân loại. Sam Altman, CEO của OpenAI, từng chia sẻ rằng: “Tôi dành 10 năm để tạo ra một AI với hy vọng chữa được ung thư hay làm nên điều gì đó, nhưng rồi mọi người lại đổ lỗi cho tôi vì mọi thứ AI tạo ra”.

Lời chia sẻ này phản ánh thực tế rằng công nghệ luôn có hai mặt. AI có thể được sử dụng để cứu người, hỗ trợ nghiên cứu khoa học, nhưng cũng có thể bị lạm dụng để sao chép, làm méo mó sáng tạo nghệ thuật và gây tổn hại đến các nghệ sĩ.

Vậy ranh giới nào cho AI trong sáng tạo nghệ thuật? Câu trả lời không nằm ở việc cấm đoán AI hoàn toàn mà cần có sự kiểm soát chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi của các nghệ sĩ.

Các cơ quan quản lý cần thiết lập hành lang pháp lý để đảm bảo AI không thể sử dụng dữ liệu mà không có sự cho phép. Những nền tảng phát triển AI cũng cần minh bạch hơn trong việc công bố nguồn dữ liệu huấn luyện và chia sẻ lợi ích với những người sáng tạo nội dung gốc.

Trí tuệ nhân tạo đã và đang thay đổi cách con người sáng tạo và thưởng thức nghệ thuật. Tuy nhiên, sự tiện lợi mà AI mang lại không thể đánh đổi bằng những giá trị nghệ thuật chân chính.

Để AI không trở thành một kẻ chiếm đoạt mà trở thành một công cụ hỗ trợ sáng tạo, chúng ta cần xác lập những ranh giới rõ ràng, từ pháp lý đến nhận thức xã hội. Nghệ thuật là sự phản chiếu của tâm hồn con người, và dù công nghệ có tiến bộ đến đâu, nó cũng không thể thay thế được điều đó.

Nguồn: https://baoquangnam.vn/nghe-thuat-va-tri-tue-nhan-tao-gioi-han-nao-cho-cam-xuc-that-3153992.html