Người lính già khơi dòng kênh xanh

Kể từ khi chính thức đưa vào khai thác, hệ thống thủy lợi Dầu Tiếng với 2 tuyến kênh chính Đông và chính Tây không chỉ bảo đảm nguồn nước tưới cho tỉnh Tây Ninh (cũ) và các tỉnh, thành lân cận mà còn cung cấp nước sinh hoạt cho hàng triệu người dân trong khu vực, đặc biệt là TP.Hồ Chí Minh. Thế nhưng, hơn 40 năm trước, từ lúc khởi công đến khi chặn dòng sông Sài Gòn là cả một quá trình với không ít khó khăn. Để có được công trình được xem là một trong những hồ thủy lợi lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á, có đóng góp không nhỏ của người con quê hương Đức Hòa, tỉnh Long An cũ, nay là tỉnh Tây Ninh mới. Đó là Đại tá Đặng Văn Thượng - nguyên Bí thư Tỉnh ủy Tây Ninh cũ.

Tổng Bí thư Lê Duẩn thị sát công trình thủy lợi Dầu Tiếng trước khi chính thức khánh thành

Đầu năm 1960, ông cùng 28 đồng chí khác vượt Trường Sơn về Nam. Trên đường đi, mỗi người phải mang ba lô nặng 30kg, trong đó có vàng và máy liên lạc vô tuyến điện Trung ương viện trợ cho Xứ ủy Nam Bộ. Trên đường đi, mảnh đạn còn sót lại trong phổi ông hoành hành, ói ra máu, tưởng đã phải nằm lại. Nhưng người lính Sáu Thượng không dễ dàng quỵ ngã và càng không thể quỵ ngã vì trước lúc lên đường về Nam, ông được ăn cơm với Bác Hồ, đã quyết tâm với Bác sẽ về đến miền Nam chiến đấu.

Trước lúc chia tay, Bác đã ôm chặt từng người, căn dặn: “Các chú đi trước, nhớ chuyển lời thăm hỏi của Bác tới đồng bào, đồng chí miền Nam ruột thịt. Rồi nhất định có một ngày, Bác sẽ vô thăm miền Nam”.

Cũng từ những người đầu tiên vượt núi, băng rừng ròng rã suốt 10 tháng trời mới về tới Chiến khu D (Mã Đà, Đồng Nai), tháng 12/1960, tiểu đoàn chủ lực đầu tiên của chiến trường Nam Bộ được thành lập.

Đồng chí Hai Xô - Thường vụ Xứ ủy Nam Bộ phụ trách quân sự lúc bấy giờ, nhấn mạnh: “Đây là đốm lửa, và sau này sẽ cháy thành rừng lửa, góp phần cùng toàn dân, toàn quân đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”.

Thanh niên Tây Ninh, TP.Hồ Chí Minh trên đại công trường thủy lợi Dầu Tiếng

Năm 1986, ông Sáu Thượng rời tỉnh Tây Ninh - quê hương thứ hai của ông - chuyển sang làm Ủy viên Thường trực Ban Chỉ đạo việc nghiên cứu chương trình khai thác và phát triển kinh tế - xã hội vùng Đồng Tháp Mười - tứ giác Long Xuyên. Vào thời điểm ấy, Đồng Tháp Mười vẫn còn khoảng 335.000ha đất hoang hóa, chiếm 53% diện tích tự nhiên. Tập quán canh tác lâu đời của người dân trong vùng là sản xuất lúa mùa nổi và lúa mùa 1 vụ năng suất thấp (1-1,2 tấn/ha). Các cây trồng khác hầu như chưa phát triển. Đất đai bị phèn nặng, mùa lũ nước ngập sâu nhưng mùa khô lại thiếu nước ngọt.

Người lính già Sáu Thượng lại lặn lội khắp các đồng bưng Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang cùng các nhà khoa học nắm bắt và phản ánh kịp thời tình hình khai hoang, điều động dân cư vào khu vực Đồng Tháp Mười cho Ban Chỉ đạo và Chính phủ. Thậm chí để vận động nông dân sử dụng giống lúa mới, bỏ hẳn sản xuất lúa mùa nổi và lúa mùa 1 vụ năng suất thấp, chuyển sang sản xuất lúa 2 vụ, 3 vụ năng suất cao, ông Sáu và các nhà khoa học phải đến áp dụng chiến thuật “vết dầu loang”, vận động từ từ, nhà này làm hiệu quả, nhà khác học tập làm theo…

Khi Đồng Tháp Mười có lúa để xuất khẩu, ông lại tiếp tục tham gia công tác chỉ đạo việc nghiên cứu thực hiện chương trình thoát lũ ra biển Tây. Mãi đến năm 2000, khi ấy đã 74 tuổi, ông mới nhận được quyết định nghỉ hưu.

Nhưng người lính già Sáu Thượng vẫn chưa thể nghỉ ngơi. Thỉnh thoảng, Tây Ninh hay các tỉnh miền Tây cho xe lên thành phố mời ông về để “tư vấn” việc này, việc khác. Trung tuần tháng 01/2007, Ban Liên lạc Cựu chiến binh Chợ Lớn - Trung huyện lại bầu ông làm Trưởng ban.

Lương đại tá về hưu, khi ấy chỉ vài triệu đồng, ông đã chi hết 1,2 triệu đồng để trợ cấp cho 2 gia đình có công với cách mạng. Ông cười: “Ngôi nhà bác đang ở là nhà tình nghĩa đó. Năm 1990, Nhà nước cấp cho bác miếng đất nhỏ ở xã Bình Trị Đông, huyện Hóc Môn, bây giờ thuộc quận Bình Tân, lãnh đạo Tây Ninh và các tỉnh miền Tây góp tiền lại xây giúp”.

Bí thư Tỉnh ủy Tây Ninh Đặng Văn Thượng (thứ 2, từ trái sang) trao đổi cùng Bộ trưởng Bộ Thủy lợi Nguyễn Thanh Bình bên công trình xây dựng đập chính hồ Dầu Tiếng, năm 1983

Về hưu, người lính già Đặng Văn Thượng đã có thể mãn nguyện khi có người cháu nội tiếp bước con đường binh nghiệp của ông. Mỗi đêm bên ngọn đèn bàn, ông ghi lại những hồi ức của mình, ông viết cho Báo Tây Ninh những trăn trở về đời sống người dân, về những vận hội mà Tây Ninh có được hay chưa nắm bắt được.

Ông Đặng Văn Thượng (bìa phải) và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Hùng, năm 1987

Lúc chia tay, ông bảo: “Bác sinh ra ở Long An nhưng Tây Ninh hay Đồng Tháp, Tiền Giang - những nơi mà bác từng sống và gắn bó đều có thể gọi là quê hương. Mà quê hương thì có ai không nhớ, phải không cháu?”.

Ông Đặng Văn Thượng (người chống gậy) vận động Quận ủy Bình Tân, TP.Hồ Chí Minh xây tặng nhà tình nghĩa cho gia đình chính sách ở huyện Bến Cầu, nay là xã Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh, ngày 15/8/2009

Sau lần gặp đó, thỉnh thoảng tôi vẫn còn gặp ông trong những lần ông vận động các tổ chức, cá nhân ở TP.Hồ Chí Minh xây tặng nhà tình nghĩa, Đại đoàn kết ở Trảng Bàng, Bến Cầu,... và các cuộc họp mặt do Tỉnh ủy Tây Ninh cũ tổ chức. Ông mất năm 2013, do những vết thương cũ nhưng hơn 20 năm qua, mỗi khi nhắc lại một thuở “Ta đi xây dựng công trình, công trình xây dựng ta”, người ta vẫn nhớ người lính già Đặng Văn Thượng khơi dòng kênh xanh./.

Đ.H.Thái

Nguồn: https://baolongan.vn/nguoi-linh-gia-khoi-dong-kenh-xanh-a201927.html