 |
| Đoàn phóng viên Việt Nam phỏng vấn Giám đốc Trung tâm báo chí nước ngoài (Bộ Văn hóa - Thể thao - Du lịch Hàn Quốc). |
Công nghệ đã, đang thay đổi nhà báo
Cách đây hơn hai thập kỷ, việc các tòa soạn triển khai website được xem là một bước tiến đột phá, giúp tin tức không còn bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Xu hướng này nhanh chóng trở thành tiêu chuẩn, khi độc giả có thể tiếp cận thông tin mọi lúc, mọi nơi, chỉ với một thiết bị di động kết nối internet.
Nhà báo Phan Hữu Minh, nguyên Tổng Biên tập Báo Thái Nguyên, chia sẻ: Khi xu hướng báo điện tử hình thành, chúng tôi đã ngay lập tức bắt kịp và cho ra đời Báo Thái Nguyên điện tử.
Sau báo điện tử là sự phát triển của mạng xã hội như: Facebook, Twitter/X, Instagram, TikTok... Cho đến hiện nay, xu hướng mạnh mẽ của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), học máy (machine learning), thực tế ảo (VR/AR)... đã tham gia vào quá trình sản xuất báo chí.
Nhờ các nền tảng kỹ thuật số, tin tức ngày nay có thể được truyền tải tức thời qua hàng loạt kênh, từ ứng dụng di động, trang web, đến mạng xã hội và podcast. Những sự kiện nóng hổi trên toàn cầu có thể đến với người xem chỉ trong vài phút, thậm chí vài giây, sau khi diễn ra.
Song không chỉ dừng lại ở tốc độ, công nghệ còn mang đến những công cụ mạnh mẽ giúp nhà báo nâng cao chất lượng tác phẩm. AI có thể gợi ý tiêu đề, dịch tức thì, thậm chí hỗ trợ viết nháp.
Các phần mềm khai thác dữ liệu lớn giúp phân tích xu hướng dư luận, hành vi người dùng. OSINT mở ra kho thông tin khổng lồ từ các nguồn mở như hình ảnh vệ tinh, dữ liệu công khai, camera an ninh... giúp các nhà báo điều tra hoặc tường thuật chiến sự mà không cần có mặt tại hiện trường.
Nhiều tòa soạn lớn trên thế giới đã nhanh chóng thích ứng với làn sóng này. New York Times, BBC, Reuters… đều đã xây dựng đội ngũ công nghệ riêng, phát triển các công cụ độc quyền để thu thập và phân tích dữ liệu.
Ông Park Jinhyung, phóng viên Hãng thông tấn Yonhap News, Hàn Quốc, chia sẻ: Yonhap News đã thành lập “Bộ phận nội dung AI” trong nội bộ, nhằm đưa công nghệ AI vào các hoạt động nghiệp vụ như thu thập tin tức và viết bài. Bài viết có khuôn mẫu nhất định và yêu cầu đưa tin nhanh chóng như thời tiết, động đất, AI sẽ tự động soạn thảo bản nháp, sau đó phóng viên sẽ kiểm duyệt và gửi đi. Gần đây, Hãng cũng bắt đầu một dịch vụ mới, theo đó AI sẽ tự động kiểm tra các báo cáo kết quả nghiên cứu do các cơ quan chính phủ công bố trực tuyến và thông báo cho các phóng viên phụ trách lĩnh vực liên quan. Đây là một công cụ giúp phóng viên giảm bớt công sức tìm kiếm thông tin trên các trang web và tác nghiệp hiệu quả hơn.
 |
| Nhóm phóng viên chuyên trách Chủ tịch Quốc hội tác nghiệp tại Thụy Điển. |
Những kỹ năng công nghệ
Để làm chủ công nghệ, nhà báo quốc tế không thể chỉ biết viết hay phỏng vấn. Họ phải trở thành những người hiểu công cụ và ứng dụng công nghệ một cách thành thạo trong từng giai đoạn của quá trình làm báo.
Một số kỹ năng không thể thiếu như phân tích dữ liệu vệ tinh đến sử dụng phần mềm nhận diện hình ảnh hoặc giọng nói, tiếp cận các công cụ tiên tiến để điều tra và xác minh thông tin.
Khi tin giả, deepfake tràn lan, nhà báo cần biết cách kiểm chứng để đảm bảo độ tin cậy của thông tin. Tác nghiệp trong môi trường mạng đầy rủi ro, nhà báo cần biết sử dụng mã hóa, VPN, quản lý mật khẩu an toàn, tránh bị tấn công hay theo dõi.
Các cơ quan báo chí, nhà báo phát triển nền tảng mạng xã hội tại các cơ quan báo chí cần hiểu thuật toán và cơ chế nền tảng của TikTok, YouTube hay Facebook để nội dung đến đúng với đối tượng.
Thông tin cần có sự định hướng thông qua sự sáng tạo trong lao động của nhà báo để vừa đạt được hiệu quả tuyên truyền, vừa hấp dẫn độc giả.
 |
| Phóng viên Đài Truyền hình Việt Nam chuẩn bị các phương tiện tác nghiệp hiện đại. |
Nỗ lực “vượt rào”
Tuy nhiên, không phải nhà báo nào cũng có nền tảng công nghệ. Việc tiếp cận công cụ số có thể khiến một số người cảm thấy quá tải, dễ lệ thuộc vào phần mềm và vô tình bỏ quên những giá trị cốt lõi như tính nhân văn và đạo đức nghề nghiệp.
Thậm chí, ranh giới giữa một nhà báo và kỹ sư dữ liệu ngày càng mờ nhạt, đặt ra câu hỏi: Ai đang kiểm soát thông tin?
Theo ông Lâm Quang Sỹ, phóng viên Báo Đại biểu nhân dân (nguyên phóng viên chuyên trách Chủ tịch Quốc hội, Kênh truyền hình Quốc hội): Chúng ta không sợ công nghệ, AI chiếm mất việc làm, bởi lẽ sự sáng tạo của nhà báo là thước đo chất lượng sản phẩm báo chí. Công nghệ nào thì cũng cần phù hợp với mục đích sử dụng, phù hợp với sản phẩm đầu ra, và do chính nhà báo làm chủ.
Giải pháp cho vấn đề này là sự “lai ghép” giữa báo chí và công nghệ trong đào tạo. Các trường báo chí cần tích hợp môn học công nghệ số, kỹ năng OSINT, an ninh mạng… vào chương trình đào tạo. Đồng thời, nhà báo cần hợp tác chặt chẽ với kỹ sư công nghệ để xây dựng những sản phẩm truyền thông mới mẻ, sáng tạo và bền vững.
PGS, TS Nguyễn Ngọc Oanh, Trưởng Khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, nhận định: Những nhà báo tương lai cần có các trải nghiệm sớm về công nghệ, những nghiên cứu mang tính ứng dụng để có thể thích ứng với sự thay đổi không ngừng của báo chí hiện đại. Đây cũng là điều mà tôi luôn dạy sinh viên của mình.
Báo chí thế giới đang bước vào kỷ nguyên mới, nơi công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà còn là yếu tố định hình cả nội dung, hình thức lẫn tốc độ truyền tải.
Đối với các nhà báo, việc làm chủ công nghệ không còn là lựa chọn, mà là điều kiện sống còn. Nhưng công nghệ, dù hiện đại đến đâu, vẫn chỉ là phương tiện. Điều làm nên bản sắc một nhà báo chân chính là đạo đức, bản lĩnh và tinh thần phục vụ công chúng - những giá trị không bao giờ lỗi thời, kể cả trong thế kỷ số.
Nguồn: https://baothainguyen.vn/xa-hoi/202506/nha-bao-quoc-te-phai-la-chuyen-gia-cong-nghe-8c720a9/
Bình luận (0)