Nhà khoa học Việt lọt top ảnh hưởng toàn cầu, tiên phong nghiên cứu y sinh

Đại học Stanford (Hoa Kỳ) vừa công bố bảng xếp hạng những nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất thế giới năm 2025, trong đó có PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp, Giảng viên cao cấp Trường Đại học Quy Nhơn.

PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp hướng dẫn sinh viên làm nghiên cứu tại Trường Đại học Quy Nhơn. Ảnh: ĐHQN.

Người Việt Nam duy nhất đạt tiêu chuẩn giáo sư tại Pháp năm 2024

Năm 2024, PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp gây chú ý đã lọt vào tốp 3 ứng viên xuất sắc nhất đạt chuẩn giáo sư tại Pháp.

Điều đặc biệt, bà không chỉ đạt chuẩn giáo sư mà còn đồng thời được công nhận ở cả ba vị trí ứng tuyển thuộc chuyên ngành Sinh lý học (physiologie), Hóa sinh và Sinh học phân tử (biochimie et biologie moléculaire), cũng như Sinh học cơ thể (biologie des organismes).

Theo giới chuyên môn, việc một nữ giảng viên Việt Nam đạt chuẩn giáo sư tại Pháp – quốc gia có nền khoa học và giáo dục hàng đầu thế giới – là thành tựu hiếm có và đáng tự hào.

Thành tích này không chỉ mở ra cơ hội lớn trong phát triển nghiên cứu và thu hút tài trợ quốc tế cho các dự án của bà Điệp, mà còn tạo tiền đề thúc đẩy hợp tác đào tạo, trao đổi học thuật giữa Việt Nam và Pháp.

Để trở thành giáo sư tại Pháp, ứng viên phải đáp ứng hàng loạt tiêu chí khắt khe: sở hữu bằng HDR, chủ trì nhiều dự án nghiên cứu, có công bố quốc tế uy tín, xuất bản sách học thuật, giàu kinh nghiệm giảng dạy, hướng dẫn sinh viên, học viên cao học và nghiên cứu sinh.

Nhiều năm gắn bó với khoa học y sinh, bà đã có những đóng góp tích cực trong nghiên cứu và giảng dạy, trở thành cầu nối đưa tri thức khoa học Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn với thế giới.

Bước tiến mới trong hỗ trợ sinh sản

Năm 2024, nhóm nghiên cứu do bà chủ trì đã thành công phát triển hai loại hormone gonadotropin tái tổ hợp mới (hFSH và eCG) có thời gian bán hủy dài, chỉ cần tiêm một liều duy nhất cho cả quá trình hỗ trợ sinh sản. Công trình của bà đã mở ra cơ hội tiếp cận giải pháp bền vững và hiệu quả hơn cho người bệnh.

Đây là bước khởi đầu quan trọng giúp bà hiện thực hóa giấc mơ sản xuất hormone nhân tạo tại Việt Nam, mở ra cơ hội điều trị hiệu quả hơn cho các cặp vợ chồng vô sinh, hiếm muộn.

Trong khuôn khổ dự án, nhóm nghiên cứu đã phát triển thành công hai loại hormone gonadotropin tái tổ hợp mới: hFSH (human Follicle Stimulating Hormone) và eCG (equine Chorionic Gonadotropin). Thành công này được đánh giá là một tiến bộ quan trọng, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và giảm gánh nặng chi phí cho bệnh nhân.

Điểm nổi bật của hai loại hormone mới là thời gian bán hủy dài, cho phép chỉ cần tiêm một liều duy nhất cho cả quá trình điều trị. Không những thế, quy trình sản xuất đơn giản hơn so với các sản phẩm truyền thống từ nguồn tự nhiên, giúp giảm chi phí và tăng khả năng tiếp cận.

Tính tiên phong thể hiện không chỉ ở công nghệ mà còn ở khả năng ứng dụng vào thực tiễn y học, góp phần giải quyết một trong những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của khoa học y sinh và công nghệ sinh học tại Việt Nam.

Hành trình tâm huyết với khoa học y sinh

Năm 2005, sau khi tốt nghiệp cử nhân Sinh học, bà Nguyễn Thị Mộng Điệp được Trường Đại học Quy Nhơn giữ lại làm cán bộ giảng dạy. Từ đây, bà bắt đầu theo đuổi hướng nghiên cứu công nghệ sinh học nông nghiệp, đồng thời xem nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ quan trọng để nâng cao kiến thức phục vụ giảng dạy.

Bốn năm sau, bà hoàn thành chương trình thạc sĩ chuyên ngành Sinh học thực nghiệm tại Trường Đại học Quy Nhơn. Tiếp đó, bà bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành Sinh học, chuyên ngành Khoa học sự sống và Sức khỏe tại Trường Đại học François Rabelais (Pháp).

Cuối năm 2016, bà sang Pháp làm nghiên cứu sau tiến sĩ và hợp tác cùng Giáo sư Yves Combarnous tại Trung tâm Quốc gia Nghiên cứu Khoa học Pháp. Đến năm 2022, bà tiếp tục khẳng định năng lực học thuật khi bảo vệ thành công học vị Tiến sĩ Khoa học tại Pháp.

Với những đóng góp trong giảng dạy và nghiên cứu, năm 2019, TS Nguyễn Thị Mộng Điệp được công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh Phó giáo sư.

Cơ duyên của bà với lĩnh vực này bắt đầu từ năm 2011, khi theo học nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Quốc gia Pháp (INRA), tập trung nghiên cứu vai trò của protein AMPK – một yếu tố then chốt trong quá trình trao đổi năng lượng của tế bào.

Hoàn thành xuất sắc chương trình nghiên cứu sinh, bà tiếp tục nhận được lời mời làm việc sau tiến sĩ tại INRAe và Trường Đại học Kent State (Mỹ). Đây là cơ hội hiếm có để tiếp tục phát triển sự nghiệp trong môi trường khoa học đẳng cấp quốc tế. Tuy nhiên, bà đã chọn con đường trở về Việt Nam, nuôi dưỡng giấc mơ xây dựng phòng thí nghiệm khoa học y sinh đầu tiên tại Bình Định, mở ra hướng nghiên cứu mới đồng thời phục vụ công tác giảng dạy.

"Tôi luôn có suy nghĩ là làm sao cho sinh viên Trường Đại học Quy Nhơn nói riêng và sinh viên Việt Nam nói chung có thể bay xa, vươn xa hơn mình", bà chia sẻ.

Dù thiếu thốn cơ sở vật chất nghiên cứu trong nước, PGS.TSKH Mộng Điệp vẫn kiên trì “mở đường”, chấp nhận xa gia đình nhiều tháng mỗi năm để sang Pháp hợp tác tại INRAe, tiếp cận môi trường khoa học hiện đại. Trở về Việt Nam, bà tận dụng kinh nghiệm tích lũy để giảng dạy, lan tỏa tri thức và góp phần quảng bá hình ảnh con người, văn hóa Việt Nam ra thế giới.

“Niềm tin vào giá trị công việc và mong muốn góp phần mang lại lợi ích cho cộng đồng luôn là động lực để tôi quyết tâm theo đuổi đến cùng con đường nghiên cứu khoa học y sinh", bà chia sẻ.

Năm 2023, PGS.TSKH Nguyễn Thị Mộng Điệp được vinh danh trong chương trình Nhà giáo tiêu biểu bậc đại học, cùng 32 thầy cô xuất sắc trên cả nước. Trước đó, tại Diễn đàn Hội nhập kinh tế ASIA tổ chức ở Hà Nội (1/2021), bà được bình chọn là một trong 10 trí thức và nhà khoa học sáng tạo, cống hiến tiêu biểu ASIA.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/nha-khoa-hoc-viet-lot-top-anh-huong-toan-cau-tien-phong-nghien-cuu-y-sinh-post2149055415.html