Nhà thơ Đào Phong Lan: Không thể nói lời từ biệt với văn chương

Nhà thơ Đào Phong Lan

1. Trong các giải thưởng văn chương của thành phố gần đây, Đào Phong Lan luôn được xướng tên cho các giải thưởng: giải khuyến khích cuộc thi Truyện ngắn hay 2022, tặng thưởng cuộc thi Thơ hay năm 2023 do Tạp chí Văn nghệ TPHCM và Hội Nhà văn TPHCM phối hợp tổ chức, giải nhì cuộc thi thơ “Nhân nghĩa đất Phương Nam” lần 2 của Hội Nhà văn TPHCM.

Tôi vẫn còn nhớ lúc mới ra Hà Nội theo học trường viết văn, trong những buổi tối trên sân thượng, chúng tôi vẫn thường tụ tập đọc thơ, nói chuyện văn chương và hát hò. Trong những buổi tối như thế, các anh chị khóa trên sẽ “bắt nhịp” cho chúng tôi hát bài Đêm xoang Tây Nguyên với lời dặn: “Bài hát này phổ thơ của một chị khóa 5 đó!”.

Người chị ấy chính là Đào Phong Lan. Nhưng lúc đó, tôi vẫn chưa biết nhiều về cái tên này, chỉ ấn tượng về bài hát với những hình ảnh thật đẹp, thật độc đáo. Và chúng tôi cứ hát mải mê suốt những năm tháng sinh viên: “Đêm trong veo, trong veo/ Nhà rông bập bùng ánh lửa/ Rượu cần lâu năm cất trong đáy mắt em/ Anh vít cần, vít cần mà không dám uống…”.

Ra trường, tôi chuyển vào TPHCM lập nghiệp. Lật giở trong những tờ báo, tạp chí cũ, thỉnh thoảng tôi vẫn đọc những bài thơ, truyện ngắn ký tên Đào Phong Lan. Ở một khía cạnh nào đó, tôi vẫn nghĩ mình và Đào Phong Lan có duyên với nhau. Ấy vậy mà phải 14 năm sau, tôi mới có dịp hội ngộ với chị dù chúng tôi sống cùng thành phố. Đó là vào tháng 6-2023, tôi cùng các nhà văn Trương Anh Quốc, Nguyễn Thị Thanh Bình, Võ Thu Hương và Văn Thành Lê cùng đi thăm nhà văn Đoàn Thạch Biền. Trong chuyến đi đó, lần đầu tiên tôi có dịp gặp nhà thơ Đào Phong Lan.

Với nhiều cây bút thuộc thế hệ 7x và 8x, nhà văn Đoàn Thạch Biền là người có ảnh hưởng không nhỏ khi họ chập chững đến với văn chương. Những năm 1990-2000, tuần san Áo Trắng của “ông Biền” trở thành nơi gửi gắm và hoạt động văn chương sôi nổi của nhiều cây bút trẻ, trong đó có Đào Phong Lan. Xem lại những tờ Áo Trắng đã úa màu thời gian, cái tên Đào Phong Lan gần như xuất hiện liên tục.

Rồi cũng chính “ông Biền” đã động viên, liên hệ để ra đời tủ sách “Tác phẩm đầu tay”, trở thành nơi chào sân một cách đĩnh đạc của nhiều cây bút như Trần Tùng Chinh, Đinh Lê Vũ, Hoàng Lan Anh, Dương Bình Nguyên, Nguyễn Thị Thanh Bình… Ở tuổi 20, lúc còn là sinh viên Trường Viết văn Nguyễn Du (nay là Khoa Viết văn - Báo chí, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội), Đào Phong Lan xuất bản tập thơ đầu tay Giêng Hai (NXB Thanh niên, 1995).

Nhờ “ông Biền”, chị có thêm tập truyện ngắn Ma trận (NXB Văn nghệ TPHCM, 2001). Có lẽ vì duyên nợ như vậy, dù không còn hoạt động văn chương nhưng Đào Phong Lan vẫn thu xếp công việc để đến thăm khi hay tin sức khỏe của nhà văn Đoàn Thạch Biền trở nặng. Chỉ một chi tiết nhỏ như thế nhưng tôi không khỏi cảm động và tin vào sự tử tế nơi chị!

2. Tôi tin rằng, ai có cuộc đời càng thú vị thì đời sống tinh thần càng phong phú và nhiều màu sắc. Đào Phong Lan là một người như vậy. Năm 10 tuổi, chia tay phố núi Pleiku (Gia Lai), chị một mình ra Hà Nội theo học hệ Trung cấp âm nhạc tại Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam). Vào năm 1993, ở tuổi 18, Đào Phong Lan theo học Trường Viết văn Nguyễn Du.

Ngoài âm nhạc và văn chương, chị còn có bằng cử nhân tiếng Anh, cử nhân Luật, thạc sĩ Quản trị tiếp thị và truyền thông; trải qua nhiều công việc: có lúc làm truyền thông cho một ngân hàng, giờ lại chuyển sang làm việc trong lĩnh vực truyền thông và giáo dục.

Với những công việc thú vị như vậy, nếu không viết sẽ… lãng phí biết chừng nào! Đào Phong Lan chia sẻ, thực ra trong quãng thời gian xa rời văn đàn, chị vẫn luôn viết. Những bài thơ được cất lên sau những giờ làm việc căng thẳng giúp chị cân bằng rất nhiều trong cuộc sống.

Chỉ là thay vì gửi đăng báo, tạp chí như ngày trước thì chị đăng lên trang cá nhân để bạn bè đọc. Bạn đọc có thể tìm thấy những bài thơ này trong tập Em không thể nói lời từ biệt (xuất bản tháng 9-2023), cùng một số bài thơ đã xuất hiện hàng chục năm trước, như một chủ ý trong việc khắc họa diện mạo thơ Đào Phong Lan.

Không dừng lại ở đó, sau khi nhận nhiều giải thưởng văn chương dành cho người lớn thì mới đây, nhà thơ Đào Phong Lan bất ngờ ra mắt truyện dài dành cho thiếu nhi: Xóm nhỏ yêu thương (NXB Kim Đồng). Tác phẩm mang đến một câu chuyện giản dị, mộc mạc nhưng lấp lánh tình yêu thương giữa con người với con người, giữa con người với loài vật xung quanh.

Đào Phong Lan chia sẻ, đến với văn học thiếu nhi là sự bắt đầu nhưng cũng là sự trở lại theo một hình thái mới, trong trẻo, hồn nhiên hơn. Ngoài Xóm nhỏ yêu thương, Đào Phong Lan đã có thêm một bản thảo truyện dài dành cho thiếu nhi và đang trong quá trình hoàn thành những bản thảo còn dang dở.

“Tôi quay lại văn chương với tâm thế của một người trưởng thành, nhớ lại ký ức tuổi thơ, nơi mình có rất nhiều ngày tháng ngọt ngào, êm đẹp; có những ký ức, kỷ niệm với bạn bè. Tôi nghĩ rằng thiếu nhi thì vẫn nên là thiếu nhi, và vì thế mình sẽ dìu dắt, nâng đỡ tâm hồn các em đi trong một thế giới, dù thế giới ấy ngày mai có biến động như thế nào thì trách nhiệm của nhà văn vẫn phải mang đến cho các em một bầu trời trong trẻo và đầy tình yêu thương”, chị bày tỏ.

Từ cuối tháng 2 năm nay, nhà thơ Đào Phong Lan cùng các cộng sự lập podcast mang tên Mắt nhắm lại - Tai mở ra. Chương trình có thời lượng 20-30 phút, dành cho trẻ em từ 7 tuổi trở lên với mong muốn giúp các bé trước giờ đi ngủ ngưng sử dụng các thiết bị điện tử, chỉ cần nằm nhắm mắt nghe chương trình, giúp trí tưởng tượng bay xa.

Podcast sẽ là những câu chuyện nhỏ nhưng thú vị, giúp các bé hiểu thêm về thế giới xung quanh, có thêm kỹ năng sống hay đơn giản chỉ là biết cách ứng xử với mọi điều xung quanh.

HỒ SƠN

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/nha-tho-dao-phong-lan-khong-the-noi-loi-tu-biet-voi-van-chuong-post795732.html