Nở rộ trại sáng tác văn học: Thiếu đổi mới về mô hình

Chỉ trong thời gian ngắn, liên tiếp các trại sáng tác văn học được tổ chức từ Bắc vào Nam, nhằm tạo điều kiện sáng tác cho các nhà văn để tìm kiếm những tác phẩm chất lượng, xứng tầm. Tuy nhiên, từ mong muốn đến hiện thực đã đặt ra những câu hỏi về mô hình tổ chức của các trại sáng tác hiện nay.

Điểm hẹn của các tác giả

Từ ngày 17 đến ngày 27-8, Tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức Trại sáng tác “Văn học đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng” tại tỉnh Đắk Lắk, với sự tham gia của 14 nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình đến từ nhiều vùng miền trong cả nước. Đây là trại viết thứ 2 trong năm nay của Tạp chí Văn nghệ quân đội sau trại viết “Văn học đề tài chiến tranh cách mạng và người lính” tại Lâm Đồng vào tháng 6 năm nay.

Các tác giả tham dự trại sáng tác “Văn học đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng” đang diễn ra tại tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: PHƯƠNG TRÀ

Cũng trong tháng 8, từ ngày 5 đến 14, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức trại sáng tác văn học tại TP Cần Thơ, tập hợp 15 tác giả trên cả nước. Từ 1 đến 15-8, tại Khánh Hòa diễn ra trại sáng tác “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” do NXB Quân đội Nhân dân phối hợp Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật (Bộ VH-TT-DL) tổ chức. Từ ngày 8 đến 12-8, Hội Nhà văn TPHCM tổ chức trại sáng tác tại Lâm Đồng cho 22 tác giả. Trước đó, trong tháng 2 và tháng 4, Hội đồng Văn học thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam lần lượt tổ chức trại sáng tác Văn học thiếu nhi tại Lâm Đồng và Nghệ An…

Mùa hè năm nay, nhà văn Lê Vi Thủy (hiện sống và làm việc tại Gia Lai, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam) tham gia 3 trại viết của Tạp chí Văn nghệ quân đội, Hội Nhà văn Việt Nam và trại của ấn phẩm Đường Văn. “Dù có tham gia hay không thì tôi vẫn sáng tác. Có điều, tham gia các trại sáng tác là cơ hội cũng là những trải nghiệm thú vị khi đến vùng đất mà tôi chưa được đến như Tam Đảo, Tây Nam bộ... Những chuyến đi như vậy mang đến cho tôi rất nhiều cảm xúc khi viết”, nhà văn Lê Vi Thủy chia sẻ.

Theo nhà văn Nguyễn Bình Phương, Tổng Biên tập Tạp chí Văn nghệ quân đội, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, các trại viết được tổ chức nhằm tạo điều kiện để các nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình văn học thu xếp cho mình một quãng thời gian tuy không dài nhưng chuyên tâm để viết. “Thời gian 10-15 ngày đủ để một tác giả khởi viết những gì họ đang ấp ủ, hoặc hoàn thiện tác phẩm còn dở dang. Ngoài ra, trại viết còn là cơ hội gặp gỡ, giao lưu giữa các nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình đến từ các vùng miền của đất nước. Sáng tác văn học là hành trình cô đơn, càng đi càng thấy thăm thẳm, gập ghềnh, nên đôi khi người viết cũng muốn gặp các đồng nghiệp để trao đổi, tâm sự và chia sẻ, khích lệ nhau đi tiếp”, nhà văn Nguyễn Bình Phương nói thêm.

Sớm thay đổi cách thức đầu tư

Mới đây, tại Hà Nội, Trung tâm Hỗ trợ sáng tác văn học nghệ thuật (VHNT) vừa tổ chức lễ công bố “Các tác phẩm và công trình VHNT tiêu biểu được sáng tác tại các Nhà sáng tác do Trung tâm Hỗ trợ sáng tác VHNT tổ chức giai đoạn 2017-2022”. Theo đó, trong giai đoạn 2017-2022, trung tâm đã phối hợp nhiều đơn vị tổ chức 338 trại sáng tác tổng hợp và 64 lượt văn nghệ sĩ đi sáng tác theo chiều sâu. Đã có 5.555 lượt văn nghệ sĩ tham gia các trại sáng tác, cho ra đời 19.157 tác phẩm; trong đó, thể loại văn học có số lượng vượt trội với gần 10.000 tác phẩm.

Tuy nhiên, trong số gần 10.000 tác phẩm văn học được ra đời từ những trại sáng tác, chất lượng đến đâu, có những tác phẩm nào đã được xuất bản, thì không phải ai cũng biết. Nhà văn Trầm Hương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM, cho rằng, tổ chức trại sáng tác văn học hàng năm thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với văn nghệ sĩ. Và đây là quyền lợi của các hội viên, là cơ hội để anh em văn nghệ sĩ có điều kiện gặp gỡ, trao đổi và chia sẻ công việc viết lách với nhau, từ đó truyền cảm hứng cho nhau sáng tác. Có điều, những trại viết đó không phải là yếu tố sống còn để tạo nên tác phẩm, mà quan trọng nhất là tác giả phải tâm huyết với đề tài mình ấp ủ, lăn xả, đi sâu vào cuộc sống để tìm kiếm chất liệu cho trang viết của mình.

Từ thực tế đó, nhà văn Trầm Hương cho rằng, cần phải thay đổi trong cách thức đầu tư. “Thay vì đầu tư theo kiểu dàn hàng ngang như hiện nay, tôi nghĩ, đã đến lúc chúng ta cần suy nghĩ đến việc đầu tư theo chiều sâu. Thay vì mời 20-30 người tham gia trại sáng tác trong 10-15 ngày, thì bây giờ, chúng ta sẽ tập trung cho 10-20 tác phẩm theo phương thức nhà nước đặt hàng. Tôi tin rằng, với cơ chế đó thì mỗi năm sẽ có những tác phẩm chất lượng đến được với bạn đọc”, nhà văn Trầm Hương bày tỏ.

HỒ SƠN

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/no-ro-trai-sang-tac-van-hoc-thieu-doi-moi-ve-mo-hinh-post810034.html