Nông nghiệp An Giang chuyển mình - Bài 1: Hành trình từ vựa lúa đến khẳng định thương hiệu lúa gạo An Giang

An Giang là một trong những tỉnh đứng đầu cả nước về diện tích sản xuất và sản lượng lúa. Thực hiện tái cơ cấu, diện tích sản xuất lúa được mở rộng, tăng sản lượng, địa phương còn đẩy mạnh tăng chất lượng hạt lúa, xác lập thương hiệu và hình thành chuỗi liên kết, để từ đó khẳng định hơn nữa thương hiệu lúa gạo An Giang.

Nông dân việt làm lúa Nhật

Trên cánh đồng xã Hội An, ông Nguyễn Thành Đông giờ không còn gieo sạ dày mịt như trước đây. Thay vào đó, ông dùng máy sạ thưa giống, tính toán từng ký phân bón, từng lần đưa nước vào ruộng. Đó là những thay đổi không dễ với một người làm ruộng lâu năm, nhưng ông Đông chấp nhận, bởi ông đang canh tác giống lúa Nhật Hana theo chuẩn xuất khẩu sang Nhật Bản.

Nông dân xã Mỹ Thuận tham gia dự án chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tham gia dự án chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu (TRVC) do Công ty TNHH Angimex Kitoku triển khai, ông Đông được hướng dẫn thực hiện “3 giảm”: Giảm giống 40%, giảm phân 34%, giảm nước 13%. Lúa vẫn đạt năng suất 6 tấn/ha, lợi nhuận 30 - 35 triệu đồng/ha, chi phí giảm thêm 5 triệu đồng/ha. Nhờ ký hợp đồng bao tiêu ngay từ đầu vụ, giá ổn định 9.600 - 9.800 đồng/kg, lại có khoản thưởng thêm nếu đáp ứng tiêu chí giảm phát thải.

“Ngày trước nông dân mình chỉ chạy theo năng suất, ít ai nghĩ đến khí thải hay chuẩn xuất khẩu. Giờ làm lúa Nhật phải khác, phải tính kỹ, làm sạch, làm bền vững hơn. Ban đầu bỡ ngỡ, nhưng rồi thấy lợi cả kinh tế lẫn môi trường. Vụ rồi tôi được thưởng hơn 1 triệu đồng nhờ làm lúa giảm phát thải khí carbon”, ông Đông nói.

Ông Nguyễn Minh Cảnh, ngụ ấp Tràm Dưỡng (xã Mỹ Thuận) tham gia sản xuất lúa Nhật giảm phát thải.

Thực tế, chỉ trong vụ đầu tiên tham gia TRVC, diện tích 361ha của 49 hộ nông dân tại An Giang đã giảm được 1.747 tấn carbon. Những con số ấy cho thấy nhờ dám thay đổi tập quán, nông dân không chỉ giữ được nghề trồng lúa mà còn đưa hạt gạo Việt tiến xa, đủ sức bước vào những thị trường khó tính như Nhật Bản.

Câu chuyện của ông Đông là hình ảnh thu nhỏ cho sự thay đổi. Toàn tỉnh hiện có hơn 1,3 triệu ha đất lúa, tổng sản lượng 8,8 triệu tấn/năm, chiếm gần 1/5 sản lượng cả nước. Điểm sáng là hơn 80% diện tích được nông dân đưa vào tham gia mô hình liên kết sản xuất, tiêu thụ, với sự tham gia của doanh nghiệp như Tập đoàn Lộc Trời, Tân Long, Trung An. Lúa chất lượng cao của tỉnh chiếm 83% tổng sản lượng, tăng 12,66% so với giai đoạn 2021 - 2025.

Ít còn cảnh “được mùa mất giá”, nhiều nông dân An Giang giờ đây yên tâm canh tác các giống ST24, ST25, Jasmine, OM5451, đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP. Những hạt gạo thơm từ vùng tứ giác Long Xuyên đã có mặt ở nhiều thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản.

Hợp tác xã, hạt nhân trong chuỗi liên kết

Toàn tỉnh hiện có 690 hợp tác xã nông nghiệp, tổng số vốn điều lệ 660.606,7 tỷ đồng với 43.574 thành viên. Trong số các hợp tác xã hoạt động hiệu quả, Hợp tác xã nông nghiệp Bàu Trâm ở xã Tây Yên là điển hình.

Từ mảnh đất hoang sơ năm 1954, ông Ngô Chí Quang (79 tuổi), người dân cố cựu ở ấp Bàu Trâm đã chứng kiến bao bước thăng trầm nơi xứ sở ven biển này. Ngày đầu, cha ông cùng người dân khai phá rừng hoang, dựng nên xóm ấp. Lúa hai vụ là kế sinh nhai chủ lực suốt nhiều thập kỷ. Thế nhưng, trận hạn mặn 2016 đã mở ra lối rẽ mới, người ân mạnh dạn chuyển qua mô hình tôm - lúa, bắt nhịp tái cơ cấu nông nghiệp.

Căn nhà tường khang trang, con đường đất đỏ trước nhà ông Quang giờ đã được trải nhựa rộng 5,5m như minh chứng cho sự đổi thay. Ông Quang nói: “Nhờ chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, dân xứ này phất lên từ ngày bỏ độc canh lúa sang tôm - lúa”.

Hợp tác xã nông nghiệp Bàu Trâm thu hoạch lúa trên nền đất nuôi tôm.

Không chỉ dừng ở chuyển đổi, ông Quang còn tham gia Hợp tác xã nông nghiệp Bàu Trâm, nơi giúp nông dân tiếp cận vốn, kỹ thuật, được đầu tư trạm bơm điện, cống ngăn mặn, chuyển giao quy trình lúa hữu cơ. Nhờ nền tảng đó, hợp tác xã đã ký kết bao tiêu ổn định với Công ty TNHH Minh Sang cho 300ha lúa ST24, ST25. Lúa gạo được mua cao hơn giá thị trường 500 - 1.000 đồng/kg, giúp hộ thành viên hợp tác xã yên tâm sản xuất.

Giờ đây, trong Hợp tác xã nông nghiệp Bàu Trâm không còn hộ nghèo, thương hiệu gạo Tây Yên dần khẳng định vị thế, trở thành trái ngọt từ hành trình tái cơ cấu nông nghiệp nơi vùng đất Bàu Trâm. Sự thay đổi này không chỉ nâng cao thu nhập mà còn thay đổi tư duy sản xuất của nông dân. Từ sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, nông dân đã liên kết thành vùng nguyên liệu lớn, đủ sức ký hợp đồng xuất khẩu chính ngạch.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Lê Hữu Toàn cho biết: “Diện tích gieo trồng lúa toàn tỉnh đạt trên 1,3 triệu ha/năm, sản lượng ổn định trên 8,8 triệu tấn. Điểm mới là địa phương đã chuyển mạnh từ sản xuất lúa đại trà sang lúa chất lượng cao, lúa thơm, lúa đặc sản. Đây chính là chìa khóa để nâng giá trị hạt gạo, xây dựng thương hiệu gạo An Giang trong chuỗi giá trị toàn cầu”.

Thương hiệu gạo quốc gia

Không chỉ dừng ở sản xuất, tỉnh đã thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến, kho sấy, hệ thống logistics ngay tại vùng nguyên liệu. Tập đoàn Lộc Trời đã xây dựng chuỗi khép kín từ nghiên cứu giống, vật tư, kỹ thuật, đến thu mua, chế biến và xuất khẩu. Nhờ đó, gạo An Giang đạt nhiều chứng nhận quốc tế, mở rộng thị trường EU theo Hiệp định EVFTA. Nông dân cũng hưởng lợi trực tiếp.

Theo thống kê, lợi nhuận bình quân từ trồng lúa ở An Giang đạt 20-25 triệu đồng/ha/vụ, cao hơn so với trước kia. Những cánh đồng lớn giờ không chỉ là khẩu hiệu, mà là thực tế làm giàu.

Với sản lượng khoảng 8,8 triệu tấn lúa/năm, An Giang là vựa lúa của cả nước.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Lê Hữu Toàn nhấn mạnh: “Để cây lúa tiếp tục giữ vai trò chủ lực, địa phương sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình liên kết, khuyến khích sản xuất theo tiêu chuẩn bền vững và đầu tư mạnh vào chế biến. Mục tiêu là đưa An Giang trở thành trung tâm gạo chất lượng cao, không chỉ đáp ứng trong nước mà còn vươn ra thế giới”.

Từ những hạt lúa trĩu bông trên cánh đồng vùng tứ giác Long Xuyên đến bao gạo thơm xuất khẩu ở vùng U Minh Thượng, hành trình tái cơ cấu nông nghiệp của An Giang đã thay đổi căn bản tư duy và cách làm của nông dân. Cây lúa, một biểu tượng của vùng đồng bằng sông Cửu Long, giờ đây mang một sứ mệnh mới không chỉ nuôi sống, mà còn làm giàu, làm nên thương hiệu cho An Giang, vùng đất vốn được mệnh danh là vựa lúa của cả nước.

Bài và ảnh: ĐẶNG LINH

Nguồn: https://baoangiang.com.vn/nong-nghiep-an-giang-chuyen-minh-bai-1-hanh-trinh-tu-vua-lua-den-khang-dinh-thuong-hieu-lua-gao-a462750.html