Phát triển của AI và máy tính lượng tử: Định hình tầm nhìn trong bảo mật dữ liệu

Nhắm vào dữ liệu tài chính

Ông Nguyễn Sơn Hải, Giám đốc Viettel Cyber Security, thông tin: AI giúp dự báo, phát hiện và phản ứng sự cố nhanh hơn, chính xác hơn nhưng đồng thời cũng bị tội phạm mạng lợi dụng như một “vũ khí mới”. Theo số liệu từ Viettel Threat Intelligence, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận hơn 8,5 triệu tài khoản bị đánh cắp, gần 530.000 cuộc tấn công từ chối dịch vụ phân tán (DDoS) và 191 vụ lộ dữ liệu, với hơn 3 tỷ bản ghi bị ảnh hưởng, gấp 3 lần so với cùng kỳ năm 2024.

Nổi bật là sự xuất hiện của nhiều hình thức tấn công dựa trên AI, từ email lừa đảo được cá nhân hóa, deepfake giả mạo hình ảnh khuôn mặt đến mã độc có khả năng tự biến đổi, khiến các hệ thống phòng thủ truyền thống gặp nhiều thách thức.

Đại diện Viettel Cyber Security giới thiệu công nghệ an toàn thông tin tại Hội nghị Lãnh đạo cấp cao Công nghệ thông tin và An toàn thông tin 2025 ở TPHCM

Một xu hướng thấy rõ là khi các giao dịch tài chính số phát triển mạnh mẽ và mở rộng trên toàn cầu, tội phạm mạng đã nhanh chóng chuyển hướng tấn công sang thiết bị di động và tiền điện tử. Báo cáo của Kaspersky về các mối đe dọa mạng trong ngành tài chính được công bố cuối tháng 4-2025, số lượng người dùng đối diện với mã độc ngân hàng trên thiết bị di động đã tăng 3,6 lần so với năm 2023, trong khi số vụ lừa đảo tiền điện tử cũng ghi nhận mức tăng đến 83,4%.

Với dữ liệu “chiếm cứ” được, tội phạm mạng tiếp tục dẫn dụ người dùng truy cập vào các trang web giả mạo, mô phỏng giao diện các thương hiệu nổi tiếng và tổ chức tài chính, lĩnh vực ngân hàng đã trở thành mục tiêu bị nhắm đến nhiều nhất trong các vụ lừa đảo tài chính, chiếm 42,6% tổng số vụ, so với 38,5% trong năm 2023.

Bà Olga Svistunova, chuyên gia phân tích nội dung web cấp cao tại Kaspersky, nhận định: Chúng tôi dự đoán rằng lừa đảo tài chính sẽ ngày càng mang tính cá nhân hóa và nhắm mục tiêu cụ thể hơn, tập trung khai thác các sơ hở trong thói quen sử dụng công nghệ hàng ngày, điều này đòi hỏi người dùng phải nâng cao cảnh giác và có biện pháp phòng ngừa toàn diện.

“Bảo mật dữ liệu cần nhìn ở nhiều góc độ, như gần đây nhiều vụ việc cho thấy các tổ chức tội phạm mạng hay rao bán các dữ liệu liên quan đến tài chính. Mới nhất là tệp dữ liệu bao gồm thanh toán tín dụng, phân tích rủi ro… được nhóm hacker ShinyHunters rao bán giá 175.000USD. Những thông tin lịch sử giao dịch, lịch sử nợ, hạng tín dụng, số dư tài khoản… trong khối dữ liệu được rao bán nói trên cũng có thể bị các đối tượng xấu khai thác để lừa đảo”, ông Nguyễn Hồng Phúc, Giám đốc khoa học Công ty Conductify AI, lưu ý.

Cảnh báo từ công nghệ điện toán lượng tử

Với sự phát triển công nghệ hiện nay, khu vực châu Á - Thái Bình Dương (APAC) được xem là “mảnh đất màu mỡ” cho sự phát triển của công nghệ điện toán lượng tử (một phương pháp xử lý thông tin tiến bộ trong tương lai khi sử dụng các phép tính phức tạp trong một khoảng thời gian ngắn do nhiều siêu máy tính nhanh nhất trên thế giới thực hiện - PV) và việc này cũng ảnh hưởng đến an ninh dữ liệu.

Nhiều chuyên gia có chung nhận định: Sự thay đổi công nghệ điện toán lượng tử này nằm ở khả năng “lưỡng diện”, vừa là cơ hội vừa là thách thức. Máy tính lượng tử có thể phá vỡ nhiều phương pháp mã hóa hiện tại, làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về an ninh mạng. Mặt khác, công nghệ này cũng định hình lại cách chúng ta bảo mật thông tin kỹ thuật số trong tương lai.

Theo ông Sergey Lozhkin, Trưởng nhóm Trung tâm Nghiên cứu khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Trung Đông, Thổ Nhĩ Kỳ và châu Phi của Kaspersky, thị trường máy tính lượng tử ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang trên đà tăng trưởng mạnh. Dự báo, từ mức 392,1 triệu USD năm 2024, thị trường này sẽ đạt 1,78 tỷ USD vào năm 2032. Đây là một diễn biến thú vị nhưng đáng lo ngại vì máy tính lượng tử chính là “chiến tuyến” an ninh mạng tiếp theo do nó có thể mang lại những đổi mới đột phá song cũng sẽ bước vào một kỷ nguyên mới của các mối đe dọa an ninh mạng.

Máy tính lượng tử có thể được sử dụng để làm tổn hại tới các phương pháp mã hóa truyền thống, vốn đang bảo vệ dữ liệu trong vô số hệ thống số hiện nay, từ đó đặt ra mối đe dọa trực tiếp đối với hạ tầng an ninh mạng trong khu vực và toàn cầu. Các mối đe dọa bao gồm việc xâm nhập và giải mã thông tin nhạy cảm cũng như khả năng giải mã theo thời gian thực mà hệ thống máy tính lượng tử có thể thực hiện nhanh hơn rất nhiều so với các máy tính khác khiến các dữ liệu bảo mật hay các cuộc trao đổi riêng tư không còn giữ được tính bảo mật, trở nên dễ dàng bị theo dõi và khai thác.

“Dự báo trong tương lai, loại mã độc tống tiền “kháng lượng tử” sẽ được thiết kế để chống lại việc giải mã khiến nạn nhân gần như không có cách nào khôi phục dữ liệu nếu không trả tiền chuộc. Cho nên những quyết định bảo mật hôm nay sẽ định hình sự bền vững của hạ tầng kỹ thuật số trong nhiều thập niên tới. Các chính phủ, doanh nghiệp và nhà cung cấp hạ tầng cần phải hành động ngay lập tức để thích ứng, nếu không sẽ phải đối mặt với những lỗ hổng không thể khắc phục về sau”, ông Sergey Lozhkin nhấn mạnh.

Các chuyên gia bảo mật cho rằng, không chỉ người dùng cá nhân luôn nâng cấp khả năng bảo mật dữ liệu của mình theo các khuyến cáo của các cơ quan chức năng mà các đơn vị nên nhanh chóng chuyển từ tư duy phòng thủ thụ động sang chủ động. Một trong những giải pháp được nhấn mạnh là chuyển đổi hệ thống SOC truyền thống sang mô hình CNADR (Cloud-Native AI-Driven Response), trong đó AI giữ vai trò trung tâm để tối ưu vận hành, quản trị rủi ro, đồng thời bảo vệ dữ liệu, hạ tầng số…

BÁ TÂN

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/phat-trien-cua-ai-va-may-tinh-luong-tu-dinh-hinh-tam-nhin-trong-bao-mat-du-lieu-post814559.html