Quy hoạch và chương trình phát triển đô thị của Đà Nẵng trong kỷ nguyên mới

Quy hoạch và Chương trình phát triển đô thị chính là xương sống của mọi quá trình kiến tạo thành phố. Nếu ví sự phát triển đô thị như một cơ thể sống, thì quy hoạch chính là bộ khung xương định hình dáng vóc, còn chương trình phát triển đô thị là hệ tuần hoàn đưa dưỡng chất đến từng bộ phận.

Thành phố quy hoạch và bố trí quỹ đất tại tòa nhà 22 tầng, Khu Công viên phần mềm Đà Nẵng số 2 thành lập trung tâm tài chính. Ảnh: M.QUẾ

Nếu quy hoạch là bức tranh tổng thể, thì chương trình phát triển đô thị chính là bản kế hoạch hành động, cụ thể hóa tầm nhìn bằng các mục tiêu, chỉ tiêu và danh mục dự án ưu tiên. Đây là giai đoạn chuyển hóa ý tưởng quy hoạch thành các bước đi cụ thể, có thể đo lường, có lộ trình và gắn kết nguồn lực. Nhờ chương trình phát triển đô thị, thành phố biết được nên tập trung vào đâu, thứ tự ưu tiên thế nào, và làm thế nào để bảo đảm sự đồng bộ giữa các lĩnh vực.

Linh hoạt với cơ hội và xu hướng mới

Sự kết hợp chặt chẽ giữa quy hoạch và chương trình phát triển đô thị đảm bảo rằng: các dự án chiến lược, động lực, trọng điểm được triển khai không rời rạc, mà trở thành những hạt nhân trong một tổng thể hài hòa. Đà Nẵng có thể phát triển đồng bộ cả hạ tầng kỹ thuật, xã hội, số và sinh thái. Thành phố vừa duy trì được tầm nhìn dài hạn, vừa linh hoạt thích ứng với cơ hội mới trong từng giai đoạn.

Chỉ khi được định vị trong khuôn khổ quy hoạch - chương trình phát triển đô thị, các dự án mới có chỗ đứng rõ ràng, phát huy vai trò lan tỏa, gắn kết với hạ tầng kỹ thuật, xã hội, số và sinh thái, đồng thời huy động hiệu quả nguồn lực trong và ngoài nước. Tuy nhiên, quy hoạch không phải là một khung cứng bất biến. Trái lại, chính những dự án chiến lược, động lực, trọng điểm - với tính đột phá, khả năng dẫn dắt - lại trở thành ý tưởng khởi nguồn để lập mới hoặc điều chỉnh quy hoạch. Nhờ đó, quy hoạch vừa giữ được tầm nhìn dài hạn, vừa có khả năng thích ứng linh hoạt với những cơ hội và xu hướng mới của phát triển.

Trong bối cảnh Đà Nẵng được mở rộng không gian phát triển sau khi hợp nhất với Quảng Nam, yêu cầu này càng trở nên cấp thiết. Thành phố cần một danh mục dự án chiến lược, động lực, trọng điểm vừa bám sát quy hoạch, vừa định hình các hướng phát triển lớn đến năm 2045, để đảm bảo Đà Nẵng không chỉ giải quyết được các nhu cầu cấp bách trước mắt mà còn vươn lên trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, thành phố biển đáng sống đẳng cấp châu Á.

Trong tư duy quản lý hiện đại, quy hoạch và chương trình phát triển đô thị là điểm xuất phát và cũng là điểm đến của các dự án. Mối quan hệ này mang tính hai chiều, tạo ra một cơ chế vừa định hướng, vừa phản hồi, giúp đô thị phát triển bền vững và linh hoạt. Ở chiều thuận, quy hoạch đóng vai trò là tầm nhìn khung, chương trình phát triển đô thị là kế hoạch hành động, từ đó hình thành các đề án và dự án cụ thể. Nhờ vậy, mọi dự án động lực, trọng điểm hay chiến lược đều được đặt trong một tổng thể nhất quán, bảo đảm tính đồng bộ về hạ tầng, phân bổ nguồn lực hợp lý và tránh tình trạng “cát cứ phát triển”.

Ở chiều ngược, chính các dự án động lực - trọng điểm - chiến lược, với tính chất đột phá và lan tỏa mạnh mẽ, lại có thể trở thành cơ sở để điều chỉnh hoặc bổ sung quy hoạch. Đây là cách để quy hoạch không bị “đóng khung” mà luôn thích ứng với bối cảnh mới. Một dự án chiến lược như đô thị lấn biển, trung tâm tài chính quốc tế hay đường sắt tốc độ cao, khi được đề xuất, sẽ buộc thành phố phải rà soát, cập nhật quy hoạch để tích hợp và khai thác tối đa lợi thế.

Sự vận hành hai chiều này giúp đô thị đạt được sự cân bằng. Ổn định và dài hạn: Nhờ quy hoạch chương trình phát triển đô thị định hướng tổng thể. Linh hoạt và thích ứng: nhờ dự án đột phá trở thành động lực làm mới quy hoạch. Tính đồng bộ và sáng tạo: Vừa có “xương sống” bền vững, vừa có “dòng máu” năng động, bảo đảm đô thị luôn chuyển động tiến lên.

Xác định danh mục dự án chiến lược, động lực, trọng điểm

Để định vị chính xác vai trò và mức độ ảnh hưởng của từng dự án trong tổng thể phát triển đô thị, cần có sự phân loại rõ ràng.

Dự án chiến lược: mang tính định hình dài hạn, thay đổi cấu trúc phát triển kinh tế - xã hội - đô thị của cả vùng hoặc quốc gia; tác động dài hạn (20-50 năm); gắn với chiến lược phát triển quốc gia, vùng hoặc đô thị toàn cầu. Dự án động lực: có khả năng tạo ra “cú hích”, thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực liên quan, mang tính chất dẫn dắt và lan tỏa; tác động nhanh, thời gian trung hạn (5-15 năm). Dự án trọng điểm: được nhà nước hoặc địa phương xác định ưu tiên đặc biệt, tập trung nguồn lực và cơ chế chỉ đạo riêng; có quy mô lớn, giải quyết nhu cầu cấp bách; tác động ngắn - trung hạn (3-10 năm).

Việc xác định danh mục dự án trọng điểm - động lực - chiến lược của Đà Nẵng ngoài lựa chọn kỹ thuật, còn dựa trên những cơ sở pháp lý, bối cảnh phát triển và nhu cầu thực tiễn rõ ràng. Đà Nẵng cần lấy quy hoạch làm nền, lấy dự án động lực làm hạt nhân, lấy dự án chiến lược làm bước ngoặt để bứt phá đến 2045.

Để đảm bảo các dự án chiến lược, động lực, trọng điểm được triển khai hiệu quả và đồng bộ với quy hoạch - chương trình phát triển đô thị, Đà Nẵng cần xây dựng hệ thống công cụ quản lý hiện đại, minh bạch và thích ứng.

Thứ nhất, Bộ chỉ số KPI và Dashboard đô thị. KPI (Key Performance Indicators): Thiết lập các chỉ số đo lường cụ thể cho từng dự án, từ tiến độ, chi phí, hiệu quả kinh tế - xã hội, đến tác động môi trường và mức độ gắn kết với mục tiêu quy hoạch. Dashboard đô thị: Tích hợp dữ liệu trực tuyến, trực quan hóa trên nền tảng số, giúp chính quyền, nhà đầu tư và người dân giám sát tình hình thực hiện dự án. Nó bảo đảm tính minh bạch, tạo niềm tin cho xã hội và cộng đồng quốc tế.

Thứ hai, CDE và BIM trong quản lý dự án. CDE (Common Data Environment): Nền tảng dữ liệu chung cho toàn bộ vòng đời dự án, từ thiết kế, thi công đến vận hành. BIM (Building Information Modeling): Công cụ số hóa toàn diện, bảo đảm tính chính xác, giảm chi phí, hạn chế xung đột kỹ thuật. Với các dự án động lực, trọng điểm, chiến lược quy mô lớn, CDE và BIM là điều kiện tiên quyết để bảo đảm đồng bộ thông tin - kết nối liên ngành - quản lý minh bạch.

Thứ ba, Sandbox chính sách. Cơ chế thử nghiệm chính sách trong phạm vi, thời gian, không gian giới hạn trước khi mở rộng toàn diện. Áp dụng tại Đà Nẵng: Thử nghiệm cơ chế đầu tư mới cho hạ tầng số, tài chính, logistics, đổi mới sáng tạo. Nó giúp thành phố “đi trước một bước” trong việc đón nhận công nghệ, mô hình kinh doanh và xu hướng phát triển toàn cầu.

Thứ tư, Quản trị số và chính quyền thông minh. Chính quyền số: Ứng dụng AI, dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây vào điều hành quản lý đô thị. Quản trị số: Không chỉ tối ưu quy trình nội bộ, mà còn tăng cường sự tham gia của người dân, doanh nghiệp vào giám sát và ra quyết định. Nó tạo nền tảng cho Đà Nẵng phát triển bền vững, công bằng, minh bạch, và hướng tới mục tiêu trở thành thành phố toàn cầu.

Cơ hội lịch sử để bứt phá

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, một đô thị muốn vươn tầm không thể chỉ dừng ở việc giải quyết các nhu cầu trước mắt, mà cần xác định một tầm nhìn dài hạn, định vị rõ ràng vị thế trong khu vực và thế giới. Đà Nẵng, với lợi thế vị trí địa - kinh tế, quỹ đất mở rộng sau hợp nhất với Quảng Nam, cùng tiềm năng về hạ tầng số và con người, đang đứng trước cơ hội lịch sử để bứt phá.

Đà Nẵng đặt mục tiêu tổng thể đến 2045 là “Trung tâm đổi mới sáng tạo, thành phố biển đáng sống đẳng cấp châu Á”. Đây không chỉ là mục tiêu riêng của thành phố, mà là sứ mệnh quốc gia, bởi một Đà Nẵng phát triển toàn cầu sẽ trở thành động lực lan tỏa cho cả miền Trung và Việt Nam. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, Đà Nẵng cần xác định rõ danh mục dự án. Danh mục các dự án chiến lược, động lực, trọng điểm của Đà Nẵng đến 2045 chia thành 8 nhóm lớn, gồm (1) Nhóm giao thông- logistics - kết nối vùng; (2) Nhóm hạ tầng số - công nghệ; (3) Nhóm tài chính- thương mại - đô thị động lực; (4) Nhóm đổi mới sáng tạo - sandbox thử nghiệm; (5) Nhóm giáo dục - phát triển nhân lực tinh hoa; (6) Nhóm năng lượng - môi trường - đô thị xanh; (7) Nhóm văn hóa - du lịch - chất lượng sống; (8) Nhóm công trình quốc phòng - an ninh.

Các dự án động lực, trọng điểm và chiến lược, nếu được tích hợp trong một khung tổng thể, sẽ trở thành hạt nhân cộng hưởng, vừa giải quyết các nhu cầu cấp bách, vừa kiến tạo động lực trung hạn, đồng thời định hình chiến lược dài hạn. Với mục tiêu đã định, Đà Nẵng cần vận dụng linh hoạt mối quan hệ hai chiều quy hoạch - dự án, phân loại rõ dự án động lực - trọng điểm - chiến lược, đồng thời áp dụng công cụ quản lý hiện đại (KPI, Dashboard, BIM, CDE, Sandbox) để đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và bền vững.

Đà Nẵng, với lợi thế vị trí địa lý, không gian mở rộng, cùng khát vọng trở thành “Trung tâm đổi mới sáng tạo, thành phố biển đáng sống đẳng cấp châu Á”, cần coi danh mục dự án chiến lược - động lực - trọng điểm đến năm 2045 không chỉ là kế hoạch đầu tư, mà còn là “tuyên ngôn phát triển”. Khi quy hoạch làm xương sống, chương trình làm dòng máu, dự án làm cơ bắp, và dự án chiến lược làm bộ não, Đà Nẵng sẽ kiến tạo một diện mạo mới: Hiện đại, xanh, thông minh, đậm bản sắc, xứng tầm khu vực và vươn ra thế giới.

Nguồn: https://baodanang.vn/quy-hoach-va-chuong-trinh-phat-trien-do-thi-cua-da-nang-trong-ky-nguyen-moi-3302986.html