Sự tích chiếc lược bí

Lược bí, níu giữ hồn xưa

Theo sử sách địa phương và “Hoạch Trạch Nhữ tập phả”, do Tiến sĩ Nhữ Đình Toản (1701 – 1773) soạn vào giữa thế kỷ XVIII thì cụ Nhữ Đình Hiền, người làng Hoạch Trạch, đỗ Tiến sĩ khoa Canh Thân (1680), năm Đinh Sửu (1697) sung phó sứ đi cống nhà Thanh, được đưa vợ là bà Lý Thị Hiệu đi cùng. Sang Trung Quốc, hai cụ gặp làng có nghề làm lược tre xin học lấy nghề. Về nước, hai cụ đã hướng dẫn dân làng hành nghề. Dân làng tôn hai cụ làm thánh sư nghề lược và lập bàn thờ tại miếu làng, thờ cùng thành hoàng làng. Đền thờ họ Nhữ ở Thái Lạc Dinh xưa, đồng thời cũng là nơi thờ tổ nghề lược đã được xếp hạng di tích cấp Quốc gia năm 1993.

Đầu thế kỷ XIX, nghề làm lược đã nổi tiếng và được đưa vào lịch sử của địa phương. Chẳng thế mà trong “Hải Dương phong vật khúc khảo thích” có ghi lại câu:

“Lược Hoạch Trạch có công nhỏ nhặt,

Hương Dương Điều ngào ngạt gió đưa”.

Anh Nhữ Đình Thắng, cán bộ Văn phòng UBND xã Thái Học là hậu duệ đời thứ 17 của ông tổ làng nghề làm lược. Vậy nên, lịch sử làng nghề anh đã thuộc lòng từ những ngày còn chưa thạo việc bẻ nan, bởi các bậc cao niên trong dòng họ truyền đạt để hun đúc niềm tự hào của con cháu trong dòng tộc.

Theo đó, làng Vạc xưa có tên là Hoạch Trạch. “Hoạch” nghĩa là cái vạc còn “trạch” nghĩa là ơn huệ, Hoạch Trạch nghĩa là “ơn cái vạc thổi cơm”. Các cụ vẫn nhắc lại rằng, làng từng nấu cơm nuôi quân của vua bằng vạc nên từ đó mới có tên này. Về sau, người ta gọi tắt thành làng Vạc.