Quy định minh bạch, chặt chẽ về điều kiện cho vay đặc biệt với lãi suất 0%
Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) đã bổ sung quy định quan trọng: thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt đối với các khoản vay không có tài sản bảo đảm và lãi suất 0%/năm sẽ được chuyển từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính bày tỏ sự đồng thuận với điều chỉnh này nhằm đảm bảo tính chủ động và linh hoạt trong xử lý tình huống đặc biệt.
Trước đó, nhiều ý kiến trong báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính và các đại biểu Quốc hội đã nhấn mạnh sự cần thiết phải rà soát lại các quy định hiện hành về cho vay đặc biệt. Cụ thể, cần làm rõ tiêu chí, điều kiện cho vay với lãi suất 0% và không có tài sản bảo đảm, đồng thời yêu cầu quy định cụ thể, minh bạch về trình tự, thủ tục vay vốn, cũng như cơ chế kiểm soát rủi ro và hạn chế tổn thất phát sinh.
Tiếp thu các kiến nghị này, tại Báo cáo số 481, Chính phủ đã đề xuất: sau khi Luật được ban hành, NHNN sẽ chủ trì rà soát toàn diện các tiêu chí, điều kiện cho vay đặc biệt, xác định rõ mục đích sử dụng khoản vay, trách nhiệm của bên vay cũng như nghĩa vụ kiểm soát dòng tiền của NHNN. Các nội dung này sẽ được cụ thể hóa trong quá trình sửa đổi, bổ sung Thông tư số 37/2024/TT-NHNN.
Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với phương án của Chính phủ và đề nghị cần tiếp tục chỉ đạo NHNN hoàn thiện khung pháp lý về cho vay đặc biệt. Mục tiêu là ngăn ngừa rủi ro đạo đức, tránh lạm dụng chính sách, không để việc hỗ trợ đặc biệt trở thành rào cản đối với nỗ lực tái cơ cấu nội tại của các tổ chức tín dụng. Đồng thời, việc ban hành quy định cần đảm bảo tính minh bạch, công bằng trên thị trường, góp phần củng cố niềm tin của xã hội vào chính sách tín dụng đặc biệt.
Ngân sách nhà nước không phải cấp bù
Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 10/6, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng đã làm rõ nội dung liên quan đến việc cho vay đặc biệt với lãi suất 0%. Theo bà Hồng, nguồn vốn cho vay đặc biệt được NHNN sử dụng từ chức năng phát hành tiền – một trong những nhiệm vụ cốt lõi của ngân hàng trung ương – chứ không lấy từ ngân sách nhà nước. Do đó, việc áp dụng lãi suất 0% trong cho vay đặc biệt không làm phát sinh rủi ro phải cấp bù từ ngân sách.
Tuy vậy, NHNN vẫn đang tiến hành rà soát lại các quy định liên quan đến xử lý khoản vay đặc biệt trong khuôn khổ chế độ tài chính hiện hành.
Thống đốc cũng nêu rõ, hình thức cho vay đặc biệt chỉ áp dụng trong hai trường hợp cụ thể: Thứ nhất, khi tổ chức tín dụng rơi vào tình trạng bị rút tiền hàng loạt nhằm đảm bảo khả năng chi trả cho người gửi tiền. Thứ hai, khi thực hiện phương án phục hồi hoặc chuyển giao bắt buộc đối với tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt. Hình thức này chỉ được sử dụng sau khi đã áp dụng các biện pháp nghiệp vụ khác như tái cấp vốn hoặc thị trường mở.
“Cho vay đặc biệt là biện pháp cần thiết để ngăn chặn tình trạng rút tiền hàng loạt tại các tổ chức tín dụng, hạn chế nguy cơ rủi ro lan truyền trong hệ thống, đồng thời hỗ trợ các phương án tái cơ cấu đối với tổ chức tín dụng yếu kém. Mục tiêu cốt lõi là bảo đảm an toàn cho hệ thống, chứ không nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho các tổ chức được vay đặc biệt”, Thống đốc nhấn mạnh.
Ngoài ra, NHNN cũng đang xem xét sửa đổi Thông tư 37/2024/TT-NHNN để làm rõ các tiêu chí và điều kiện cho vay đặc biệt với lãi suất 0%, không yêu cầu tài sản đảm bảo. Thông tư sửa đổi sẽ quy định rõ mục đích sử dụng khoản vay, trách nhiệm của bên vay và NHNN, cũng như cơ chế kiểm soát dòng tiền nhằm ngăn ngừa rủi ro, tránh lạm dụng chính sách và hạn chế tối đa tổn thất có thể phát sinh.
Làm rõ quy định về lãi suất 0% cho vay đặc biệt
Dự thảo Luật hiện đang quy định tại khoản 1 Điều 1 rằng: "Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là 0%/năm." Tuy nhiên, quy định này đã làm phát sinh nhiều ý kiến khác nhau về tính phù hợp và phạm vi áp dụng.
Trong Báo cáo thẩm tra sơ bộ số 257/BC-UBKTTC15 ngày 23/4/2025, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nêu rõ: Việc quy định mức lãi suất 0%/năm cho mọi khoản vay đặc biệt từ NHNN là khác với quy định hiện hành, do đó cần được đánh giá tác động cụ thể. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc việc áp dụng đồng loạt mức lãi suất này, bởi mỗi tổ chức tín dụng (TCTD) đang được xử lý đều có đặc thù và mức độ rủi ro khác nhau.
Có quan điểm cho rằng, cần giữ nguyên quy định trong Luật Các tổ chức tín dụng hiện hành, theo đó NHNN có thể quyết định cho vay đặc biệt với mức lãi suất khác nhau, tùy theo khoản vay có tài sản bảo đảm (TSBĐ) hoặc không. Trong trường hợp cần thiết, mức lãi suất thấp nhất có thể là 0%/năm, và việc ấn định cụ thể nên do Thống đốc NHNN quyết định.
Ban Thường vụ Đảng ủy NHNN đã trình bày nội dung này trong Tờ trình số 04-TTr/ĐUNHNN ngày 29/4/2025, xin ý kiến cấp có thẩm quyền về quy định mức lãi suất 0%/năm. Đến ngày 16/5/2025, các cơ quan có thẩm quyền đã họp cho ý kiến, song chưa có văn bản kết luận chính thức. Do vậy, trong Báo cáo thẩm tra chính thức số 408/BC-UBKTTC15 ngày 19/5/2025, nội dung này không được nhắc lại, và Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo phù hợp với ý kiến chỉ đạo sau cùng.
Tiếp đó, Văn phòng Trung ương Đảng đã ban hành Công văn số 14923-CV/VPTW ngày 20/5/2025 truyền đạt kết luận của cấp có thẩm quyền. Tuy nhiên, văn bản này không nêu rõ việc đồng ý với đề xuất áp dụng lãi suất 0%/năm cho toàn bộ các khoản vay đặc biệt, đồng thời cũng không đề cập đến việc bãi bỏ hình thức cho vay có lãi suất theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 (khoản 1 Điều 193).
Trong quá trình hoàn thiện dự thảo, Cơ quan chủ trì soạn thảo vẫn giữ quan điểm đề nghị quy định mức lãi suất 0%/năm như trong dự thảo trình Quốc hội. Một số ý kiến đồng tình, cho rằng quy định này là cần thiết nhằm tạo điều kiện phục hồi cho các TCTD thuộc diện kiểm soát đặc biệt, bắt buộc chuyển giao – vốn đang âm vốn chủ sở hữu nghiêm trọng và không thể tự tái cấu trúc.
Tuy vậy, cũng có ý kiến khẳng định, các phương án cơ cấu lại TCTD yếu kém, bao gồm nội dung về các khoản vay đặc biệt, luôn phải được cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định trước khi triển khai. Vì thế, giữ quy định như Luật hiện hành – chỉ xác định thẩm quyền quyết định khoản vay, không quy định cứng mức lãi suất – là phù hợp.
Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận định, quy định về lãi suất cho vay đặc biệt của NHNN là vấn đề quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định hệ thống tài chính – ngân hàng, an ninh tiền tệ quốc gia và nguồn lực của nền kinh tế. Do có nhiều cách hiểu khác nhau giữa các cơ quan, ngày 5/6/2025, Ủy ban đã có Công văn số 29/UBKTTC15-m gửi Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp để tổng hợp, báo cáo Ban Thường vụ Đảng ủy Quốc hội xin ý kiến kết luận cuối cùng.
Tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 10/6/2025, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền để làm cơ sở hoàn thiện quy định về lãi suất cho vay đặc biệt trong dự thảo Luật.
Nguồn: https://baodaknong.vn/thong-doc-nhnn-ngan-sach-khong-dung-de-bu-lai-suat-cho-khoan-vay-dac-biet-0-255229.html
Bình luận (0)