Tìm đáp số hiệu quả cho hàng ngàn trụ sở dôi dư

Theo thống kê bước đầu, cả nước hiện dôi dư 4.226 trụ sở hành chính. Chỉ tính riêng TP.HCM dôi dư 1.087 trụ sở, đáng chú ý nhiều trụ sở có diện tích, quy mô khá lớn và nằm ở các vị trí đắc địa.

Giải bài toán "bên dư, bên thiếu"

Trụ sở hành chính có quy mô lớn dôi dư ở TP.HCM sau sáp nhập có thể kể đến là trụ sở UBND TP Thủ Đức (cũ), Trung tâm hành chính tỉnh Bình Dương (cũ) và Trung tâm hành chính chính trị Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ)...

Và trước thực tế này, một bài toán được đặt ra là liệu có nên ưu tiên sử dụng trụ sở công dôi dư cho giáo dục, trong bối cảnh nhiều trường đại học đang phải đối mặt với việc thiếu quỹ đất cho việc mở rộng và phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ đào tạo, nghiên cứu?

Mới đây, Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH) là đơn vị đầu tiên trong hệ thống giáo dục đại học tại TP.HCM "mở màn" bằng văn bản đề xuất UBND TP.HCM và Sở Tài chính chấp thuận chủ trương giao Trung tâm hành chính - chính trị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) để trường sử dụng làm nơi dạy học.

Trung tâm này được đưa vào vận hành từ năm 2012 với diện tích khoảng 20ha, gồm nhiều khối nhà hiện đại, hội trường lớn (600 chỗ), phòng họp, hồ nước rộng 14.000m2 với tổng vốn đầu tư khoảng 1.000 tỉ đồng.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo Đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng các giảng đường và phòng học hiện nay của nhà trường thường xuyên quá tải, không đủ đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên.

Hơn nữa, do hạn chế về không gian, nhà trường chưa thể đầu tư các trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm với trang thiết bị hiện đại - nền tảng cho các nghiên cứu chuyên sâu và phát triển các ngành kỹ thuật mới, dự án công nghệ, hợp tác quốc tế, cũng như đổi mới sáng tạo.

Với định hướng trở thành đại học đa ngành, đa lĩnh vực, đạt chuẩn khu vực và quốc tế, Đại học Kinh tế TP.HCM đang chịu áp lực lớn về không gian phát triển.

"Nếu được giao trụ sở trên, nhà trường cam kết sẽ triển khai kế hoạch đào tạo nhân lực trình độ cao; đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực kinh tế biển, công nghệ đại dương, năng lượng tái tạo, logistics cảng biển, du lịch... phù hợp với vị trí chiến lược của khu vực phía đông TP.HCM", lãnh đạo nhà trường phân tích.

Điều này được kỳ vọng sẽ tránh được lãng phí, bởi ghi nhận thực tế cho thấy sau khi các cơ quan hành chính chuyển về làm việc tập trung tại trụ sở ở TP.HCM thì Trung tâm hành chính - chính trị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) chỉ còn sử dụng một phần diện tích nhỏ để bố trí chỗ làm việc cho nhân sự xử lý công việc chuyển tiếp, đảm bảo hoạt động cung cấp các dịch vụ công.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Nguyễn Thị Kim Liên - chủ tịch UBND phường Bà Rịa - cho biết rất ủng hộ đề xuất sử dụng Trung tâm hành chính - chính trị tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) làm trường đại học.

Theo bà, trung tâm có các phòng có đủ chức năng, nhiều hội trường và phòng họp rất lớn phục vụ cho việc giảng dạy.

Tuy nhiên, khi nhà trường vào hoạt động sẽ phải thay đổi thiết kế phù hợp. "Tôi nghĩ trung tâm hợp với lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Địa phương rất ủng hộ và rất mong muốn điều đó", bà nói.

Tìm đáp số hiệu quả cho hàng ngàn trụ sở dôi dư - Ảnh 2. — Sinh viên Đại học Kinh tế TP.HCM học tại cơ sở xã Bình Hưng, TP.HCM. Hiện nay, ngôi trường này có 10 cơ sở học tập tại TP.HCM và tỉnh Vĩnh Long - Ảnh: TRÍ ĐỨC

Trụ sở dôi dư đã chuyển thành trường học

Còn tại Hà Nội, hiện có gần 250 trụ sở hành chính dôi dư. Đến nay, các địa phương đã hoàn thiện việc bố trí, lên phương án xử lý đối với các cơ sở nhà đất dôi dư, đảm bảo sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí.

Trong đó, nhiều cơ sở nhà đất sẽ được chuyển đổi để tận dụng làm trường học. Nhiều địa phương như phường Hoàn Kiếm, Tây Hồ, Cầu Giấy, Nghĩa Đô... đã và đang lên phương án chuyển đổi công năng hoặc đề xuất chuyển các trụ sở dôi dư làm trường học hay xây trường học mới.

Đơn cử như trụ sở của UBND xã Phú Châu thuộc huyện Ba Vì (cũ), nay thuộc xã Vật Lại mới, cũng dự kiến bàn giao cho Trường tiểu học Phú Châu quản lý và sử dụng.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, Hiệu trưởng Trường tiểu học Phú Châu Nguyễn Chí Sang cho biết nhà trường sẽ cải tạo trụ sở UBND xã làm khu lưu trú cho học sinh ăn bán trú và phù hợp với chủ trương của HĐND TP Hà Nội trong hỗ trợ suất ăn cho học sinh.

Theo ông Sang, hiện nay nhà trường còn thiếu nhà đa năng nên còn gặp hạn chế trong việc tổ chức học tập, tổ chức các hoạt động ngoài giờ chính khóa. Do vậy, dự kiến sẽ cải tạo hội trường UBND xã để phục vụ cho công tác này.

"Việc được bàn giao trụ sở và chuyển đổi sang sẽ giúp nhà trường khắc phục những khó khăn trong giảng dạy, nâng cao chất lượng đào tạo, sớm đạt chuẩn quốc gia. Chúng tôi mong muốn trong thời gian tới các cấp chính quyền sẽ quan tâm hỗ trợ, đầu tư kinh phí để nhà trường thực hiện việc chuyển đổi trụ sở, sử dụng, đáp ứng công tác giáo dục đào tạo", ông Sang bày tỏ.

Tại Hưng Yên, những trụ sở làm việc, cơ sở nhà đất và tài sản công dôi dư sau sắp xếp, địa phương yêu cầu các đơn vị phải có phương án xử lý theo hướng chuyển đổi công năng cho mục đích công cộng (nhà trẻ, mẫu giáo; các cơ sở giáo dục và đào tạo; công trình phục vụ cộng đồng như vườn hoa, cây xanh, khu vui chơi công cộng, nhà văn hóa)...

Nhờ đó, từ năm học 2025 - 2026, Trường THCS Trần Phú (phường Trần Hưng Đạo, Hưng Yên) là cơ sở giáo dục đầu tiên của địa phương tiếp nhận trụ sở dôi dư là nhà làm việc các đơn vị sự nghiệp thuộc UBND TP Thái Bình (cũ) với tòa nhà 5 tầng hoành tráng, tổng diện tích trên 1.700m2.

Sau khi tiếp nhận trụ sở, bà Nguyễn Thị Việt Hoa - Hiệu trưởng nhà trường - cho biết trường đã bắt tay vào tu sửa, chuyển đổi công năng, lắp đặt trang thiết bị và bàn ghế mới để đảm bảo phù hợp với việc dạy và học.

Theo đó, trụ sở mới đã bổ sung cho nhà trường 4 phòng học mới cho khoảng 200 học sinh, 7 phòng bộ môn và 10 phòng chức năng.

"Việc này đã giúp tháo gỡ khó khăn về cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông. Đồng thời cũng tạo điều kiện thuận lợi để nhà trường tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, phát triển các môn năng khiếu, giúp học sinh rèn luyện toàn diện cả kiến thức lẫn kỹ năng", bà Hoa phấn khởi nói.

Tìm đáp số hiệu quả cho hàng ngàn trụ sở dôi dư - Ảnh 3.

Chọn mặt... gửi trụ sở

TP.HCM khẳng định không bán trụ sở, nhà đất dôi dư sau sáp nhập mà sẽ điều phối, chuyển đổi công năng hoặc thu hồi, tận dụng tối đa quỹ trụ sở hiện hữu để quản lý, khai thác hiệu quả.

Đối với các trường hợp dôi dư chưa có phương án cụ thể, tài sản sẽ được ưu tiên sắp xếp cho giáo dục, y tế, văn hóa cộng đồng hoặc bàn giao Trung tâm Quản lý nhà và Giám định xây dựng, Trung tâm Phát triển quỹ đất tiếp nhận và khai thác.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, kiến trúc sư Khương Văn Mười - nguyên Phó chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam - đánh giá việc chuyển trụ sở dôi dư thành trường học hoặc phục vụ các thiết chế văn hóa khác như cơ sở văn hóa, nghiên cứu là điều rất tốt, không ảnh hưởng đến quy hoạch.

"Khi chuyển đổi chức năng của trụ sở chỉ cần sửa chữa, bố trí sắp xếp lại cho phù hợp công năng sử dụng. Việc tận dụng mặt bằng trụ sở có sẵn là một lợi thế, thay vì phải đầu tư rất nhiều để làm mới. Bây giờ có mặt bằng trụ sở phù hợp với nhu cầu sử dụng thì chuyển đổi công năng sẽ có lợi...", ông Mười nói.

Tìm đáp số hiệu quả cho hàng ngàn trụ sở dôi dư - Ảnh 4. — Trung tâm hành chính tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) có các phòng chức năng, nhiều hội trường và phòng họp rất lớn phù hợp cho việc giảng dạy - Ảnh: ĐÔNG HÀ

Còn kiến trúc sư Ngô Anh Vũ - Viện trưởng Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM - cho rằng các trụ sở hành chính có công năng sử dụng khá tương đồng với trường học, cơ sở văn hóa, nghiên cứu... Vì vậy, việc cải tạo công năng khi chuyển đổi sẽ thuận lợi, không sửa chữa quá nhiều.

Theo ông Vũ, theo quy hoạch thì tùy vào cấp đô thị hay cấp đơn vị ở (khu dân cư) mà phân bổ chuyển đổi trụ sở hành chính cho phù hợp.

Ví dụ trường đại học, trung tâm văn hóa là công trình quy mô cấp đô thị, việc chuyển trụ sở hành chính thành cơ sở này không ảnh hưởng gì đến quy hoạch đô thị.

Còn trường mầm non, tiểu học, nhà văn hóa là công trình cấp đơn vị thì cần quan tâm đến các chỉ tiêu về quy hoạch (như chỉ tiêu cơ sở văn hóa, giáo dục, y tế trên đầu người...).

"Một vấn đề tôi rất quan tâm khi chuyển đổi cho đơn vị mới là phải tương ứng với nhu cầu, hiệu quả mang lại là lớn nhất.

Ví dụ như Trung tâm hành chính Bà Rịa - Vũng Tàu hoặc Trung tâm hành chính Bình Dương chỉ tính chi phí quản lý vận hành, bảo trì hằng năm là rất lớn.

Nếu TP.HCM giao cho các đơn vị công ích, sự nghiệp có nguồn thu không tương ứng thì khó kham nổi chi phí này để bảo đảm trụ sở được vận hành, bảo trì tốt, dễ xuống cấp...", kiến trúc sư Ngô Anh Vũ khuyến cáo và cho rằng cần chọn mặt gửi... trụ sở cũng là điều cần tính đến.

Một chuyên gia giáo dục cho rằng nếu được triển khai bài bản, minh bạch và đúng đối tượng, việc chuyển đổi công năng các trụ sở sau sáp nhập sang phục vụ giáo dục đại học sẽ mang lại lợi ích thiết thực cho cả ba bên: Nhà nước, nhà trường và người học.

"Đây là một giải pháp thiết thực, tránh lãng phí tài sản công, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành giáo dục", chuyên gia giáo dục này nói.

Trung tâm hành chính Bình Dương sẽ thành "trái tim" khoa học, công nghệ?

Trụ sở dôi dư nhận... nhiệm vụ mới - Ảnh 5. — Tòa tháp Trung tâm hành chính Bình Dương (cũ) được coi là “trái tim” của thành phố mới, sau sáp nhập được đề xuất chuyển công năng thành Trung tâm khoa học TP.HCM - Ảnh tư liệu: B.SƠN

Một trong những đề xuất đáng chú ý được Sở Xây dựng TP.HCM đưa ra mới đây là chuyển đổi công năng của tòa tháp Trung tâm hành chính Bình Dương (cũ) thành Trung tâm khoa học TP.HCM và tòa nhà đa năng khoa học công nghệ.

Tòa tháp có trị giá ngàn tỉ đồng gồm hai tháp A và B, mỗi tháp có 20 tầng bố trí trụ sở làm việc đưa vào sử dụng từ tháng 2-2014, được kỳ vọng sẽ trở thành "trái tim" của trung tâm khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của TP.HCM.

Từ đề xuất này, nhiều ý kiến cho rằng đây là việc làm cần thiết, mở ra hy vọng về một "vùng đổi mới sáng tạo" mới của TP.HCM, tránh cảnh đìu hiu của "thành phố mới Bình Dương" sau sáp nhập.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo ban quản lý tòa nhà trung tâm hành chính (trực thuộc Văn phòng UBND TP.HCM) cho biết trước mắt tòa nhà tại Bình Dương vẫn vận hành bình thường, chờ quyết định mới của cơ quan có thẩm quyền.

Trường hợp chuyển đổi công năng, có nhiều đơn vị cùng hoạt động tại tòa nhà thì việc vận hành, hạch toán chi phí không quá khó.

Với kinh nghiệm trước đây, ví dụ với chi phí điện, mỗi đơn vị trong tòa nhà đều có đồng hồ điện riêng nên có thể tính toán cụ thể với từng đơn vị.

Một số chuyên gia cho rằng đề xuất này là có cơ sở. Bởi mới đây, Phó thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính trao quyết định thành lập Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương (nay là TP.HCM).

Đây là khu công nghệ thông tin có quy mô hơn 15,4ha, nằm trong Khu liên hợp công nghiệp - dịch vụ - đô thị thành phố mới, trong đó có "trái tim" là tòa tháp Trung tâm hành chính Bình Dương (cũ).

"Tòa tháp có vị trí trung tâm, bao quanh là các khu công nghiệp và nhiều nhà máy lớn, kết nối giao thông thuận lợi. Dự kiến tuyến metro Suối Tiên - thành phố mới Bình Dương sẽ được xây dựng, cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành đang triển khai sẽ kết nối đồng bộ với tòa nhà này", một chuyên gia đánh giá.

Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang, trong buổi làm việc tại phường Bình Dương mới đây, cũng khẳng định ông có niềm tin vùng đất thành phố mới sẽ phát triển.

Với các quy hoạch đã được thực hiện bài bản, thu hút đầu tư thành công nhiều năm, đề xuất xây dựng trung tâm khoa học công nghệ, "vùng thông minh" sẽ có nhiều nền tảng để trở thành hiện thực.

* Đại biểu TẠ VĂN HẠ (Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Xã hội Quốc hội):

4 lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi với trụ sở dôi dư

Trụ sở dôi dư sau sáp nhập tỉnh, xã là nguồn lực rất lớn của đất nước cần được giải phóng.

Do đó, yêu cầu đặt ra là phải sử dụng các trụ sở dôi dư này sao cho hiệu quả.

Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần lưu ý phải ưu tiên sử dụng các trụ sở dôi dư này cho lĩnh vực giáo dục, y tế...

Vì vậy, việc sử dụng các trụ sở dôi dư sau sáp nhập phục vụ cho an sinh xã hội, giáo dục, cộng đồng là rất cần thiết.

Nhất là khi chúng ta đang triển khai phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến dưới 5 tuổi và từ năm học này bắt đầu tổ chức dạy học hai buổi/ngày đối với giáo dục phổ thông. Cùng với đó, sắp tới đây sẽ tiếp tục đầu tư phát triển mạnh y tế cơ sở.

Vừa qua, một số địa phương như tại TP.HCM, tòa tháp Trung tâm hành chính Bình Dương (cũ) được đề xuất chuyển đổi một phần công năng thành trung tâm khoa học, đổi mới sáng tạo.

Hay trước đó nhiều trụ sở ở TP.HCM, Hà Nội, Hưng Yên... cũng được định hướng thành nơi phục vụ thiết chế văn hóa như trường học, thư viện, bảo tàng, khu vui chơi, sinh hoạt cộng đồng...

Đây là điều rất đang hoan nghênh và cần tiếp tục thực hiện ở các địa phương khác nhằm xử lý triệt để, hiệu quả các trụ sở dôi dư.

Tôi cho rằng có bốn lĩnh vực ưu tiên chuyển đổi với các trụ sở dôi dư. Trong đó, một là chuyển đổi thành không gian công cộng như công viên cây xanh, khu vui chơi ngoài trời.

Hai là xây dựng các trường học, cơ sở y tế, trung tâm văn hóa, sinh hoạt dành cho thanh thiếu niên.

Ba là chuyển đổi thành các cơ sở nghiên cứu khoa học, phòng thí nghiệm tiêu chuẩn quốc tế. Bốn là ưu tiên dành làm nơi tổ chức chức sinh hoạt, chăm sóc người cao tuổi.

Để làm tốt được việc sắp xếp trụ sở dôi dư, điều quan trọng là Chính phủ và các địa phương sau khi rà soát, kiểm kê, đánh giá lại toàn bộ số lượng và tính chất các tài sản công dôi dư, cần nhanh chóng xây dựng, quy hoạch lại hệ thống trụ sở dựa trên nhu cầu sử dụng.

Việc cơ cấu, xử lý tài sản công dôi dư, trách nhiệm thuộc về những người đứng đầu. Lãnh đạo các địa phương cần quyết liệt thực hiện với mục tiêu cao nhất vì lợi ích của người dân, tránh lãng phí cho Nhà nước.

Trụ sở dôi dư nhận... nhiệm vụ mới - Ảnh 7. — Trụ sở các đơn vị sự nghiệp thuộc UBND TP Thái Bình (cũ) được cải tạo thành các phòng học của Trường THCS Trần Phú (phường Trần Hưng Đạo, Hưng Yên) - Ảnh: TTXVN

* Hiệu trưởng một trường đại học ở TP.HCM:

Cơ hội cho đại học phát triển

Nhà trường đang có nhu cầu cấp thiết về cơ sở vật chất hiện đại như giảng đường, phòng thí nghiệm chuyên sâu, trung tâm nghiên cứu, không gian sinh hoạt cộng đồng cho sinh viên, hội trường đa năng...

Trường cũng có đủ năng lực đầu tư, cả về tài chính lẫn nhân lực triển khai, nhưng trở ngại lớn nhất là thiếu quỹ đất.

Do đó, nếu Nhà nước có cơ chế cho phép chuyển giao hoặc cho thuê lại các trụ sở dôi dư, nhà trường hoàn toàn có thể cải tạo và đưa vào sử dụng một cách nhanh chóng, hiệu quả và đúng mục đích.

Việc tái sử dụng những cơ sở này không chỉ giúp tiết kiệm ngân sách đầu tư hạ tầng, mà còn là giải pháp hợp lý tránh lãng phí tài sản công đang bị bỏ không.

Chúng tôi kiến nghị cần có một cơ chế minh bạch, linh hoạt, ưu tiên các trường có nhu cầu thực sự, có năng lực triển khai và phương án sử dụng rõ ràng. Đây là cách đầu tư cho tương lai - đầu tư vào giáo dục.

* Anh Nguyễn Thanh Hiếu (người dân phường Bà Rịa, TP.HCM):

Tạo cơ hội thu hút nhân lực chất lượng cao

Tôi nghĩ việc bố trí trụ sở của Trung tâm hành chính Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) cho trường đại học là ý tưởng rất thực tế và là tin vui cho người dân địa phương.

Hiện khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) chỉ có một trường đại học chính thức, riêng khu vực Bà Rịa hiện chưa có trường đại học nào.

Do đó, việc một trường đại học danh tiếng đến đây như luồng sinh khí mới, mang lại rất nhiều lợi ích cho người dân địa phương như thu hút nhân lực chất lượng cao, nâng cao trình độ dân trí, kích thích dịch vụ - thương mại, thu hút doanh nghiệp...

Trở lại chủ đề

Ái Nhân - THÀNH CHUNG - TRẦN HUỲNH - A LỘC - BÁ SƠN

Nguồn: https://tuoitre.vn/tim-dap-so-hieu-qua-cho-hang-ngan-tru-so-doi-du-2025092709322873.htm