Vàng miếng trong nước hết độc quyền, chênh lệch giá có thu hẹp?

Độc quyền vàng miếng chấm dứt sau hơn một thập kỷ, nhưng giá vàng trong nước hiện vẫn 'ngó lơ' chính sách mới, giữ vênh tới 20 triệu đồng/lượng so với thế giới.

Người dân mong muốn chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới ngày càng thu hẹp. Ảnh: Vietnam+

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 232/2025, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Theo đó, cơ chế độc quyền của Nhà nước đối với sản xuất vàng miếng chính thức bị xóa bỏ. Ngân hàng Nhà nước sẽ cấp phép cho các tổ chức đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng.

Từ nay, thị trường không còn chỉ một đầu mối sản xuất mà có thể mở rộng sang doanh nghiệp và ngân hàng thương mại, đánh dấu bước ngoặt trong cách thức quản lý vàng.

Giá vàng “thờ ơ” với thay đổi lớn

Trái với kỳ vọng, việc xóa độc quyền không kéo giá vàng giảm mà ngược lại, sáng 27/8 giá vàng miếng SJC tăng thêm 300.000 đồng/lượng, lên mức kỷ lục 128 triệu đồng/lượng.

Chênh lệch mua - bán vẫn ở mức cao, vàng SJC khoảng 2 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn 3 triệu đồng/lượng. Trong khi đó, giá vàng thế giới quanh 3.378 USD/ounce, quy đổi tương đương 109 triệu đồng/lượng, thấp hơn giá trong nước 20 triệu đồng. Khoảng cách này từng có lúc thu hẹp còn 11-12 triệu đồng nhưng lại bị kéo giãn, gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư.

Điều khiến giới quan sát bất ngờ là thị trường gần như không phản ứng với Nghị định mới. Lý do, theo các chuyên gia là chính sách cần thời gian đi vào thực tiễn. Ngân hàng Nhà nước phải ban hành thông tư hướng dẫn đồng thời cấp phép cho doanh nghiệp và ngân hàng thương mại trước khi nguồn cung mới có thể tác động đến giá.

Ở cấp độ thị trường, trong ngắn hạn, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới khó thể xóa ngay. Nguồn cung chưa kịp đa dạng, trong khi tâm lý đầu cơ và thương hiệu vẫn khiến vàng miếng SJC được định giá cao. Do đó, giá có thể còn biến động và chưa phản ánh đầy đủ cung-cầu thực. Nhưng trong dài hạn, khi nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất, cạnh tranh về giá và dịch vụ sẽ dần hình thành, thị trường trở nên minh bạch hơn, chênh lệch giá với thế giới sẽ từng bước thu hẹp.

“Quan trọng hơn, niềm tin xã hội vào sự ổn định và minh bạch của thị trường vàng sẽ củng cố, góp phần ổn định vĩ mô và nâng cao vị thế của nền tài chính quốc gia,” một chuyên gia nhấn mạnh.

Bỏ độc quyền không có nghĩa thả nổi

Các chuyên gia tài chính – ngân hàng cho rằng việc sửa đổi Nghị định 24 là cần thiết, nhằm khắc phục tình trạng nguồn cung hạn chế khiến giá trong nước nhiều lần cao vượt thế giới.

Ông Trần Duy Phương - chuyên gia vàng đánh giá Nghị định 232 là động thái tích cực. Thực tế cho thấy, thời gian qua giá vàng SJC tăng nóng, cao hơn nhiều so với giá vàng thế giới. Nguyên nhân chủ yếu vẫn là nguồn cung vàng hạn chế. Gần một năm nay, Ngân hàng Nhà nước không đưa vàng ra thị trường trong khi nhu cầu tăng mạnh, khiến giá vàng SJC liên tục leo thang. Tháng 4/2025, khi vàng thế giới ở mức 3.400 USD/ounce, giá trong nước là 124 triệu đồng/lượng, nay vàng quốc tế giảm nhẹ còn 3.380 USD/ounce nhưng giá SJC đã vọt lên 128 triệu đồng/lượng.

Doanh nghiệp phải có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên mới được tham gia sản xuất vàng miếng . Ảnh: Vietnam+

Theo ông Phương, việc xóa bỏ độc quyền sẽ mở đường cho nhiều thương hiệu vàng miếng mới, tạo thêm lựa chọn cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, chênh lệch giá với thế giới không thể giảm ngay từ 20 triệu xuống còn 9-10 triệu đồng/lượng. Chỉ khi thị trường có nguồn cung đủ lớn và nghị định được triển khai đồng bộ, chênh lệch mới có thể co lại về mức hợp lý 5-6 triệu đồng/lượng.

Ông Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng, Đại học Nguyễn Trãi nhấn mạnh Nghị định 232 không chỉ thay đổi về kỹ thuật pháp lý mà còn mang ý nghĩa chiến lược là tái định hình cấu trúc thị trường, thúc đẩy cạnh tranh, minh bạch hơn và tiệm cận chuẩn quốc tế.

Theo ông Huy, Nhà nước bỏ độc quyền không đồng nghĩa “thả nổi” mà chuyển từ cơ chế một trung tâm chi phối sang mô hình đa chủ thể nhưng vẫn trong khuôn khổ quản lý tập trung. Lợi ích lớn nhất là đa dạng hóa nguồn cung, giảm khan hiếm, khuyến khích cạnh tranh về giá, dịch vụ và thương hiệu.

Cũng theo ông Huy, Nghị định quy định chỉ doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên mới được tham gia sản xuất vàng miếng. Như vậy, “sân chơi chính” gần như chỉ dành cho các doanh nghiệp lớn. Nhóm nhỏ hơn mất cơ hội ở phân khúc thanh khoản cao, nhưng vẫn còn hướng đi khác như phát triển vàng trang sức, mỹ nghệ, hoặc trở thành kênh phân phối chính thức cho các doanh nghiệp lớn. Họ cũng có thể mở rộng dịch vụ tài chính gắn với vàng như cầm cố, lưu giữ, thế chấp.

Nhóm doanh nghiệp có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên ngoài SJC nay có cơ hội bước vào lĩnh vực vàng miếng - sân chơi vốn được bảo hộ nhiều năm. Đây là “tân binh tiềm lực” với khả năng tạo đối trọng cạnh tranh mới. Lợi thế của họ nằm ở tiềm lực vốn, quản trị và khả năng xây dựng chiến lược dài hạn. Nhưng ông Huy cũng cho rằng, đây là thách thức không nhỏ vì niềm tin xã hội dành cho vàng miếng SJC đã tích lũy trong nhiều năm, để thay đổi thói quen người dân cần sự kiên trì, minh bạch và cam kết mua bán hai chiều để tạo thanh khoản bền vững.

Dù giá vàng tăng cao nhưng nhiều người dân vẫn xếp hàng mua vàng. Ảnh: Vietnam+

Đối với SJC, sự thay đổi này có tác động hai mặt. SJC hiện có thương hiệu và niềm tin xã hội vượt trội - tài sản vô hình khó thay thế. Nhưng khi mất độc quyền, SJC phải cạnh tranh thực chất, biên lợi nhuận từ chênh lệch mua - bán sẽ co hẹp. Nếu doanh nghiệp chủ động đổi mới, nâng cấp công nghệ kiểm định, phát triển sản phẩm tài chính gắn với vàng và mở rộng hệ thống phân phối, họ vẫn có thể giữ vị thế dẫn dắt. Ngược lại, nếu dựa vào lợi thế quá khứ, thị phần sẽ dần bị chia sẻ.

Ông Huy nhấn mạnh, sự tham gia của các đơn vị có tiềm lực vốn và quản trị hiện đại sẽ giúp thị trường minh bạch hơn, phản ánh sát hơn diễn biến quốc tế, từ đó giảm dần tình trạng chênh lệch giá quá lớn. Tuy nhiên, do điều kiện cấp phép cao, khả năng chỉ một số doanh nghiệp lớn đủ sức tham gia, tạo nên cơ chế cạnh tranh có chọn lọc, không còn độc quyền tuyệt đối, nhưng cũng tránh được phân tán quá mức.

PV (tổng hợp)

Nguồn: https://baohaiphong.vn/vang-mieng-trong-nuoc-het-doc-quyen-chenh-lech-gia-co-thu-hep-519269.html