AI là 'đòn bẩy', nhưng không phải ai cũng bật được

Hiện nay đa số sinh viên đều sử dụng AI để làm bài tập. Ảnh: Evolllution.

Tháng 1/2023, một khảo sát được thực hiện trên 1,000 sinh viên đại học, cho thấy có đến 9 trên 10 người sử dụng ChatGPT để giải bài tập. Tại thời điểm đó, công nghệ này chỉ mới ra mắt công chúng được hơn 2 tháng.

AI ngày càng phổ biến trong môi trường giảng đường, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống học tập của sinh viên. Dù được sử dụng rộng rãi, không phải ai sử dụng AI cũng nhận được kết quả giống nhau.

Một bức tường vô hình đã được tạo dựng bởi AI giữa người biết tận dụng chatbot và nhóm không. Điều này lâu dần sẽ mở rộng khoảng cách trình độ, cũng như ảnh hưởng đến tư duy giải quyết vấn đề của một bộ phận thế hệ trẻ.

Bình thường hóa dùng AI trong học tập

Nói về tầm ảnh hưởng của AI, Kiều Anh, sinh viên một trường đại học quốc tế tại TP.HCM, cho biết cô chưa thấy ai không dùng nó trong học tập. AI có mặt trong mọi khâu của một đề án, từ giải thích yêu cầu đề bài, nghĩ ý tưởng, đến bổ sung và đưa ra đánh giá.

Là một sinh viên ngành Digital Marketing, cô nói rằng bản thân không phụ thuộc, mà tận dụng AI để đạt kết quả tốt nhất. Bạn có chia sẻ về phương pháp học tập mình và các bạn đạt điểm cao khác áp dụng.

“Có 3 bước trong quá trình làm bài của tôi, đó là đọc, hiểu đề rồi thực hiện. AI đóng vai trò người cố vấn, giúp tóm tắt nhanh gọn hai bước đầu tiên, chứ hoàn toàn không đủ khả năng đào sâu, thực hiện ý tưởng”, Kiều Anh cho biết.

Trí Đức, cậu sinh viên Đại học Bách Khoa chế tạo thành công bộ gõ tiếng Việt bằng AI, nói rằng việc sử dụng AI trong học tập là điều hoàn toàn bình thường. “AI thực sự hiệu quả. Tôi thường dùng để hoàn thiện câu trả lời và nghĩ ra vấn đề chi tiết đưa cho chatbot giải quyết”, Đức nói.

Trí Đức, một sinh viên am hiểu về trí tuệ nhân tạo. Ảnh: NVCC.

Giải thích về hành động trên, Đức cho rằng người dùng trước hết phải biết mình muốn gì, và mục đích sử dụng. Sau đó, AI sẽ hỗ trợ các công việc tay chân như lập trình, hay tính toán, giúp giảm thời gian đáng kể, để người học có nhiều cơ hội làm việc khác.

Một sinh viên cùng trường với Đức, tạm gọi là Hải, chia sẻ bạn học được từ AI nhiều trong lập trình. “Tôi chỉ dùng để giải quyết những vấn đề thực sự khó, để tham khảo cách chatbot giải quyết vấn đề, từ đó áp dụng cho bài sau”, Hải nói.

Mặt khác, một số sinh viên ỷ lại, sao chép hoàn toàn dòng code của AI thành bài giải của mình. “Một số ngôn ngữ như C hay C++ dễ lập trình nên ChatGPT có thể đưa ra kết quả với một dòng lệnh. Những lúc làm bài nhóm, tôi nhận thấy một số bạn học vẫn thường dùng cách này”, Hải cho biết.

Tác động hai chiều từ AI

Thầy Tuấn Nguyễn, giảng viên tại một trường đại học quốc tế tại TP.HCM, giải thích rằng hiện tại nhiều trường trên thế giới không cấm việc dùng trí tuệ nhân tạo. Điều này dẫn đến nhiều sinh viên quá lệ thuộc, thậm chí nhờ AI đưa ra kết quả hoàn toàn.

Đối với những người biết tận dụng, AI sẽ trở thành công cụ đắc lực, giúp tối ưu hoá hiệu suất, đề xuất ý tưởng mới và giảm thời gian hoàn thành. Tuy nhiên, điều đó có vẻ mang lại tác động ngược cho số còn lại.

Khi quá phụ thuộc vào AI, tư duy và cách giải quyết vấn đề của một người sẽ bị ảnh hưởng. Một nghiên cứu của tiến sĩ Sayed Ahmed, Phó giáo sư tại Viện Quản trị Kinh doanh (Pakistan), cho thấy trong 285 sinh viên sử dụng trí tuệ nhân tạo, có đến 68,9% biểu hiện sự lười biếng và 27,7% mất dần kỹ năng ra quyết định.

Hải thường phải tự sửa lại những bài làm từ bạn học sử dụng AI trong các kỳ hoạt động nhóm vì chưa đủ sâu để giải quyết vấn đề. Trong khi đó, Trí Đức, với kinh nghiệm đọc nhiều mã code, có thể nhận biết bài làm nào phần lớn từ AI, và người nộp bài đó có chọn lọc hay không.

Quá phụ thuộc vào AI dẫn đến mất khả năng tư duy, đưa ra quyết định. Ảnh: Website Library Blog.

Đồng ý với Đức, thầy Tuấn cho rằng những bài làm này thường sẽ máy móc, sử dụng những từ cao cấp hay vướng một số lỗi ngớ ngẩn. “Đó là điều hiển nhiên. Vì thế việc cấm dùng AI không còn là vấn đề quan trọng”, thầy chia sẻ.

Nếu ví AI là một đòn bẩy, người biết tận dụng sẽ bật nhanh hơn về phía trước, số phụ thuộc sẽ bị đẩy lùi về sau. Quá lạm dụng vào công nghệ này sẽ gây ảnh hưởng đến khả năng hiểu bài độc lập, động não xử lý vấn đề, dẫn đến giảm cạnh tranh trong môi trường đi làm thực tế.

Việc cần thiết hiện tại là xây dựng lại chuẩn mực và xem trí tuệ nhân tạo như một thư viện. Trong mỗi lớp học, thầy Tuần thường nhắc nhở các sinh viên rằng dùng AI để sống tốt hơn, hay để cuộc sống phụ thuộc vào AI, tất cả đều là lựa chọn của bạn.

Nguồn: https://znews.vn/ai-la-don-bay-nhung-khong-phai-ai-cung-bat-duoc-post1554562.html