Bánh tráng chợ Đồn-Duyên nợ suốt đời con!

(QBĐT) - Quê tôi, một làng nhỏ phía bờ Bắc sông Gianh, nơi có chợ quê mà người ta thường vẫn gọi với cái tên: chợ Đồn. Chợ Đồn tức là chợ Ba Đồn, ở đây không chỉ bán đủ các mặt hàng từ đồng quê đến biển cả; từ thủ công mỹ nghệ đến đồ dùng thường ngày mà còn có các món ăn đặc sản, mang hương vị truyền thống của một miền quê.

 

Ca dao xưa có câu: Chợ Đồn một tháng sáu phiên/Không đi thì lỡ lời nguyền với nhau, là lời hẹn hò của tình yêu và cũng là một phần đời sống văn hóa tinh thần của người dân quê tôi. Dù mưa hay nắng, khi những giọt sương còn vương trên ngọn cỏ, những người mẹ, người chị từ các vùng Quảng Hòa, Quảng Lộc, Quảng Thanh, Quảng Long… rộn rã tiếng nói cười, đon đả trên vai đôi quang thúng những món ăn đặc sản về chợ bán. Trong cái âm thanh ấy, có một hương thơm thoảng qua, mùi thơm mộc mạc mà nồng nàn, đó là hương của bánh tráng quê.

 

Bánh tráng hay còn gọi là bánh đa, là một món ăn quen thuộc trong ẩm thực Việt Nam. Nhưng bánh tráng quê tôi mang đậm hương vị truyền thống, gắn liền với đời sống của người dân hạ nguồn sông Gianh từ bao đời nay. Bởi thế, bánh tráng chợ Đồn không chỉ là món ăn mà còn là kỷ vật thời gian trong ký ức của mỗi con người.

 

Nhắc đến điều này, tôi sực nhớ ai đó đã viết: Mẹ đi chợ, về qua hàng bánh/Con chỉ mong chiếc bánh đa vừng/Chẳng cần nhiều, chỉ cần một miếng/Là cả chiều thơm ngát yêu thương. Chiếc bánh dân dã nhưng chứa đựng tình cảm gia đình ngọt ngào, ấm áp, khơi dậy cả một trời kí ức tuổi thơ. “Chẳng cần nhiều, chỉ cần một miếng” thôi, nó đã thể hiện một triết lý giản dị. Tình yêu không đo bằng vật chất mà bằng sự quan tâm, sẻ chia nhỏ bé, chân thành. Tất cả đó đã tạo nên “Là cả chiều thơm ngát yêu thương”, một cảm xúc ấm áp, gói cả buổi chiều tuổi thơ trong mùi thơm của bánh, trong tình mẹ, trong nỗi nhớ dịu dàng.

 

Tuổi thơ tôi cũng vậy, mỗi lần mạ (mẹ) đi chợ là cứ ngóng trông, đôi mắt luôn hướng về bờ rào cây chè mạn hảo trước nhà. Mạ đi chợ về, trong thúng bao giờ cũng có quà là chiếc bánh tráng mà chị em tôi háo hức đón chờ. Mạ chia mỗi người một miếng, cảm giác vui sướng lạ lùng. Chẳng dám ăn nhanh, bẻ và nhâm nhi từng tí một, từng tí một để cảm nhận cái vị dịu ngọt của bột gạo mới, mùi thơm giòn của bánh quyện trong dáng hình âm thầm của mạ. Thời gian dần trôi, những tháng năm bôn ba nơi chân trời góc bể với cuộc mưu sinh, tôi vẫn chạnh lòng mỗi khi nhớ miếng bánh tráng thuở nào.

Bánh tráng chợ Đồn.

Bây giờ xã hội hiện đại, đời sống đủ đầy nhưng bánh tráng vẫn luôn hiện hữu trong bữa cơm thường ngày đến bàn tiệc sang trọng. Mỗi loại mang một dáng vẻ, hương vị riêng.

 

Quê tôi, người làm bánh ở phân tán khắp các làng trong vùng, nhưng nơi có thương hiệu nổi tiếng Ba Đồn, khu vực miền Trung là làng bánh Tân An, Quảng Thanh. Người làm bánh nơi đây thường dậy từ khi gà gáy. Bánh được làm từ gạo mới, gạo tám thơm, gạo lúa mùa ngâm kỹ, xay nhuyễn. Lò tráng bánh đắp bằng đất sét, bánh được tráng bằng muôi bột múc đều, đậy nắp chừng vài phút là dậy mùi thơm.

 

Bánh sau đó được phơi trên những chiếc phên tre rồi đem hong nắng. Một tấm bánh tráng ra lò là cả một quá trình kỳ công: Từ việc lót vải, đến việc canh lửa cho đều, tráng bột vừa tay, rồi đem ra phơi nắng; phải đủ nắng thì bánh mới không bị cong, không vỡ, bảo quản được lâu. Mỗi chiếc bánh như là một lát cắt của đời sống, có nắng, có gió Lào, có hương đồng, có mồ hôi của những người lam lũ.

 

Nếu có dịp ghé Ba Đồn, bạn hãy du thuyền ngược dòng sông Gianh để cảm nhận vẻ đẹp bất ngờ khi đi qua làng nghề bánh tráng Tân An. Nghiêng mình soi bóng bên bờ sông Gianh thơ mộng là những dãy nhà cao tầng được trang điểm bởi con đường quê nhộn nhịp ven sông, những hàng cây xanh vi vu mát rượi, những phên bánh tráng thơm nức quyện trong nắng sớm mai.

 

Nếu bằng phương tiện đường bộ thì cách trung tâm thị xã Ba Đồn chừng 2km, ngược theo Quốc lộ 12A lên Cửa khẩu quốc tế Cha Lo, bạn nhìn về bên trái, một ngôi làng có những rặng tre, có màu xanh của đồng lúa, có những phên bánh tráng óng ánh dưới nắng mặt trời, đó là làng nghề bánh tráng Tân An, nguồn cung cấp chính bánh tráng cho chợ Ba Đồn. Làng nghề bánh tráng Tân An không ồn ào quảng cáo, không bóng bẩy bao bì, nó hiện diện như chính con người miền Trung mộc mạc, chịu thương, chịu khó. Sản phẩm bánh tráng nổi tiếng của người dân nơi đây không những xóa đói giảm nghèo mà giúp họ có cuộc sống đủ đầy dư dả.

 

Chợ Ba Đồn hôm nay đã thay đổi nhiều, được quy hoạch đồng bộ, vừa giữ nét truyền thống, vừa đáp ứng nhu cầu giao thương du lịch trong thời kỳ hội nhập và phát triển. Những gánh thúng bánh tráng xưa có thể không còn, thay vào đó là những gian hàng khang trang, được trưng bày đủ loại bánh tráng và các món ẩm thực địa phương. Riêng bánh tráng, món quà quê mộc mạc của vùng đất phía Bắc sông Gianh không chỉ là thức ăn dân dã, mà đã trở thành biểu tượng văn hóa, niềm tự hào của người dân nơi đây.

 

Trải qua bao biến động của thời gian, chiếc bánh tráng giòn tan vẫn giữ nguyên hương vị truyền thống. Trong nhịp sống hiện đại, bánh tráng chợ Đồn đã theo chân du khách đi khắp mọi miền, góp mặt trong các gian hàng đặc sản, các hội chợ quê hương. Bằng những gói quà quê, bánh tráng chợ Đồn chứa đựng tình yêu thương được gửi đi khắp mọi miền đất nước.

 

Bánh tráng chợ Đồn mang hơi thở của đất trời miền Trung nắng gió, là sợi dây gắn kết quá khứ với hiện tại, là minh chứng cho sự bền bỉ của giá trị quê hương trong đời sống hiện đại. Vì thế, bánh tráng chợ Đồn không chỉ là món ăn, mà còn là ký ức, là tình cảm, là niềm tự hào của người Ba Đồn: Bánh đa giòn nghiêng vàng sợi nắng/Dáng mẹ giữa đời thắp sáng tuổi thơ con/Năm tháng đi qua, trăng vẫn đầy tròn/Như chiếc bánh hồn quê nhuộm màu nhung nhớ/Tiếng của gió, của dòng sông, đồng vọng lời ru một thuở/Bánh tráng chợ Đồn duyên nợ suốt đời con!

Trần Đình

Nguồn: https://baoquangbinh.vn/van-hoa/202506/banh-trang-cho-don-duyen-no-suot-doi-con-2227270/