Báo chí thế giới trước làn sóng AI: Đổi mới để sinh tồn

Cách mạng trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra cuộc chuyển mình sâu sắc trong ngành truyền thông. Không dừng lại ở những hỗ trợ kỹ thuật hậu trường, AI đã tiến lên tuyến đầu trong chuỗi sản xuất nội dung, từ viết tin, dẫn chương trình, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng cho đến phát hiện tin giả. Trước làn sóng công nghệ này, các “ông lớn” về truyền thông toàn cầu buộc phải thay đổi chiến lược, cải tổ tổ chức và định hình lại mô hình báo chí hiện đại: nhanh hơn, cá nhân hóa và tối ưu hóa hơn, chấp nhận để AI đảm nhiệm những phần việc từng được coi là “độc quyền” của con người.

Nữ MC mang tên J-na được tạo ra bởi AI dẫn chương trình thời sự trên kênh truyền hình của tỉnh Jeju (Hàn Quốc).

AI là hiện thực của tòa soạn

Tại Mỹ, sự kiện Tờ Washington Post sử dụng công cụ Heliograf để sản xuất tự động hàng trăm tin tức trong Olympic Rio 2016 và kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ cùng năm đã đánh dấu bước ngoặt rõ rệt: AI không còn chỉ hỗ trợ mà đã chính thức tham gia vào “nghề làm báo”.

Tiếp đó, hai tên tuổi lớn là Bloomberg và Reuters đã tiên phong ứng dụng AI vào việc sản xuất tin tức tự động. Bloomberg phát triển hệ thống Cyborg, cho phép tạo ra hàng nghìn bản tin tài chính mỗi ngày với độ chính xác rất cao. Cyborg không chỉ phân tích dữ liệu, mà còn tổng hợp, viết và trình bày nội dung theo chuẩn báo chí. Năm 2023, hãng tiếp tục ra mắt BloombergGPT, mô hình ngôn ngữ chuyên biệt cho dữ liệu tài chính - nhằm nâng cao chất lượng sản xuất và phân tích chuyên sâu. Trong khi đó, Reuters ứng dụng công nghệ Natural Language Generation (NLG) để tự động tạo ra các bản tin nhanh và báo cáo tài chính; phát triển hệ thống AI hỗ trợ phân tích video và ảnh nhanh chóng, phục vụ công tác biên tập tin “nóng”.

Ở châu Âu, BBC (Anh) và Axel Springer (Đức) - tập đoàn truyền thông sở hữu các tờ báo như Bild, Die Welt - cũng không đứng ngoài cuộc. BBC đã thành lập một bộ phận mới để sử dụng AI nhằm cung cấp nội dung cá nhân hóa cho người dùng và xử lý dữ liệu, phân phối nội dung. Trong khi đó, báo Bild - tờ báo bán chạy nhất ở châu Âu đã thay thế một loạt vị trí như biên tập viên, nhân viên chỉnh sửa xuất bản, biên tập viên phụ, người đọc dò và chỉnh sửa ảnh vào năm 2023 bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để cắt giảm chi phí.

Tại Nam Mỹ, La Nación (Argentina) đi đầu trong ứng dụng AI để phân tích dữ liệu chính phủ, phục vụ báo chí dữ liệu. Báo chí vì công chúng giờ đây kết hợp cùng sức mạnh dữ liệu lớn và thuật toán thông minh - tạo nên một bước phát triển vừa sâu vừa rộng.

MC ảo ngày càng phổ biến

Nếu như báo in và báo điện tử chứng kiến AI thay thế một phần công việc biên tập và viết bài, thì truyền hình đang đi xa hơn khi đưa người dẫn chương trình ảo vào bản tin thời sự. Dẫn chứng tiêu biểu là hãng Tân Hoa xã (Xinhua) của Trung Quốc đã tạo ra các MC ảo từ năm 2018. Những MC ảo này có thể đọc tin 24/7, nói nhiều ngôn ngữ, hiển thị biểu cảm khuôn mặt nhờ công nghệ deepfake và tổng hợp giọng nói, có khả năng tương tác với khán giả qua các nền tảng số.

Tại Hàn Quốc, Đài MBN cũng đã giới thiệu MC ảo Kim Joo ha - một bản sao kỹ thuật số của người dẫn chương trình thật nổi tiếng. Bản sao này không chỉ giống hệt về ngoại hình mà còn được lập trình để thể hiện biểu cảm, phong cách dẫn phù hợp với bản tin thực tế. Công nghệ này đã mở ra một hướng đi mới cho truyền hình tương tác và “tối ưu hóa nhân sự” trong ngành công nghiệp phát thanh - truyền hình.

Một dấu mốc đáng chú ý khác trong lịch sử báo chí thế giới khi Tờ Il Foglio của Italy mới đây cho ra mắt ấn phẩm báo chí đầu tiên được thực hiện hoàn toàn bởi trí tuệ nhân tạo (AI), từ viết bài, đặt tiêu đề cho đến chọn trích dẫn. Các bài viết có cấu trúc rõ ràng, mạch lạc và không có lỗi ngữ pháp rõ ràng. Tuy nhiên, tất cả các bài viết tin tức đều không trích dẫn trực tiếp ý kiến của bất kỳ con người nào.

Phiên bản báo giấy Il Foglio thực hiện hoàn toàn bằng AI. 

Cá nhân hóa nội dung và thay đổi cách tiếp cận độc giả

Một trong những tác động sâu rộng nhất của AI với truyền thông là khả năng cá nhân hóa nội dung. Thay vì cung cấp tin tức chung cho mọi người, các hãng truyền thông như Netflix, Spotify, YouTube và The New York Times đang sử dụng AI để phân tích hành vi người dùng, từ đó đề xuất những nội dung sát với sở thích từng cá nhân.

Theo đó, BBC đã sử dụng trí tuệ nhân tạo để cung cấp nội dung cá nhân hóa hơn cho người dùng, đặc biệt là giới trẻ sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội như TikTok. The New York Times thì sử dụng AI để cá nhân hóa bản tin. Bằng cách tìm kiếm dữ liệu theo thời gian thực và trích xuất thông tin dựa trên các danh mục được yêu cầu như sự kiện, con người, địa điểm, thời gian... hệ thống trí tuệ nhân tạo giúp người đọc tiếp cận các thông tin được dễ dàng hơn, kiểm tra các thông tin có liên quan trên bài báo được nhanh chóng hơn. Trong khi đó, Meta (Facebook) và Google News cũng tích cực triển khai AI để phân tích xu hướng thông tin trên mạng xã hội nhằm hỗ trợ các hãng tin trong công tác xác minh.

AI mang lại tốc độ, hiệu suất và khả năng mở rộng chưa từng có cho ngành truyền thông. Tuy nhiên, làn sóng công nghệ cũng đi kèm với nhiều thách thức. Đáng chú ý là nguy cơ vi phạm bản quyền, nỗi lo AI thay thế con người và vấn đề đạo đức báo chí. Thực tế có thể khẳng định rằng, AI không xóa sổ báo chí, nhưng nó buộc báo chí phải thay đổi nhanh hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh đó, các “ông lớn” truyền thông thế giới buộc phải đầu tư, tái cấu trúc, đồng thời giữ vững giá trị cốt lõi là tính xác thực, trách nhiệm và nhân văn.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/xa-hoi/202506/bao-chi-the-gioi-truoc-lan-song-ai-doi-moi-de-sinh-ton-61e18e3/