Cau lập đỉnh giá, bản người Thái ở Nghệ An trúng lớn

cau NC — Đường vào bản Na Cày được bao bọc bởi những đồi cau chạy dài tít tắp. Ảnh: T.P

Những ngày đầu tháng 8, bản Na Cày, xã Tiền Phong rộn ràng bước vào vụ thu hoạch cau chính. Từ sáng sớm, thương lái đã có mặt tại vườn, dựng cân, chuẩn bị bao tải, chờ từng chùm cau xanh mướt được hạ xuống. Không khí mua bán nhộn nhịp, tiếng nói cười xen lẫn tiếng cau rơi lộp bộp trên tấm bạt trải dưới gốc.

Gặp chị Hà Thị Hợi - một trong những hộ trồng cau nhiều nhất, nhì ở bản Na Cày, chị cho biết, đây là vụ cau được mùa, được giá hiếm thấy. Gia đình chị có 3.000 gốc cau đang thời kỳ kinh doanh, mỗi gốc cho khoảng 20 kg quả, thu về khoảng 1,5 triệu đồng. Chỉ riêng đợt cuối tháng 7, chị bán 2 tấn cau với giá 80.000 đồng/kg, thu hơn 160 triệu đồng. Tính cả vụ, chị Hợi ước thu trên 300 triệu đồng.

Chị Hợi phấn khởi: “Cây cau được trồng trong vườn đồi từ hàng chục năm trước với số lượng 10-15 cây, theo thời gian, nhân rộng dần, nhất là khi cau trở thành hàng hóa, được thương lái thu mua tận vườn thì gia đình đã trồng thành vùng, thành đồi tập trung. Nay 3.000 gốc cau trở thành thu nhập chính của gia đình”.

Cũng ở bản Na Cày, chị Lương Thị Mai (đội 3) sở hữu 4.000 gốc cau, trong đó có khoảng 1.000 gốc trong thời kỳ kinh doanh. Vụ cau năm nay, với giá bán dao động 80.000 – 85.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu gần 200 triệu đồng. “Nhiều năm trồng cau nhưng chưa khi nào giá cao thế này. Thương lái đến tận vườn thu mua, cân xong trả tiền ngay, bà con rất yên tâm”, chị Mai phấn khởi nói.

Giá cau tăng cao kỷ lục, lên mức 85.000 - 90.000 đồng/kg. Ảnh: T.P

Từ đầu vụ đến nay, giá cau liên tục tăng. Nếu như đầu vụ, giá cau khoảng 52.000 – 55.000 đồng/kg, sau đó tăng lên 70.000 đồng và nay đã tăng gần gấp đôi lên 85.000 đồng. “Mỗi năm cau cho thu hoạch 4 đợt từ Rằm tháng 6 đến hết tháng 11 âm lịch. Năm nay, giá tăng liên tục, chỉ hơn 1 tháng đã từ 50.000 đồng lên 85.000 đồng/kg, so với năm 2023 cao gấp 10 lần”, chị Mai cho biết thêm.

Ông Lô Văn Mùi - Trưởng bản Na Cày cho biết, cây cau xuất hiện tại địa phương hàng chục năm nay, nhưng chỉ khoảng 10 năm gần đây mới phát triển mạnh theo hướng hàng hóa, đặc biệt, 5 năm gần đây trở thành cây trồng chủ lực trong phát triển kinh tế đồi, trang trại, gia trại. “Có hộ trồng hàng nghìn cây, toàn bộ đất đồi phủ kín cau. Nhìn từ xa, bản làng như được bao bọc bởi những hàng cau thẳng tắp”, ông Mùi mô tả.

Cau năm nay được mùa, được giá. Ảnh: T.P

Cây cau được đánh giá phù hợp với điều kiện nhiều vùng ở Nghệ An: Dễ trồng, dễ chăm sóc, ít sâu bệnh, không tốn chi phí phân bón, ít chịu ảnh hưởng của thiên tai. Giống cau có thể tự nhân, thời gian khai thác dài, hiệu quả kinh tế ổn định nếu duy trì được giá. Đây là lý do vài năm trở lại đây, diện tích cau tăng nhanh, thậm chí có nơi tăng nóng.

Tuy nhiên, thị trường cau tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ông Nguyễn Văn Hoạt - một hộ trồng cau ở xã Nhân Hòa chia sẻ: “Có năm giá cau đạt 85.000 – 90.000 đồng, thậm chí 100.000 đồng/kg, nhưng cũng có thời điểm như các năm 2022, 2023, giá chỉ còn 2.000 đồng/kg mà không ai mua. Cau chủ yếu xuất sang Trung Quốc, khi họ ngừng thu mua thì cả vườn coi như bỏ”. Do khó chế biến và tiêu thụ nội địa, cau khi ế thường bị đổ bỏ, gây lãng phí.

Cau chủ yếu được thương lái thu mua, nhập cho các đầu nậu, sấy khô và xuất bán sang Trung Quốc. Ảnh: T.P

Trước thực tế này, ngành nông nghiệp khuyến cáo người dân không mở rộng diện tích ồ ạt theo giá thị trường mà cần phát triển theo quy hoạch, gắn với hợp đồng bao tiêu và tìm kiếm thêm thị trường mới ngoài Trung Quốc. Đồng thời, cần nghiên cứu chế biến sâu từ cau như trà cau, tinh dầu, dược liệu… nhằm đa dạng hóa sản phẩm và ổn định đầu ra.

Mùa cau năm nay đang mang lại nguồn thu lớn cho nhiều vùng quê, đặc biệt là các bản làng đồng bào Thái. Tuy nhiên, để cau thực sự trở thành cây trồng “vàng xanh” bền vững, người trồng cần tính toán lâu dài, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào một thị trường xuất khẩu.

Người dân bản Na Cày phấn khởi chăm sóc cây cau sau một vụ mùa thắng lợi. Ảnh: K.L

Khuyến cáo về việc tăng nóng diện tích cau

Không mở rộng ồ ạt: Diện tích cau ở Nghệ An đang tăng nhanh do giá cao, tiềm ẩn nguy cơ dư thừa nguồn cung khi thị trường biến động.
Tránh phụ thuộc một thị trường: Cau hiện gần như chỉ xuất khẩu sang Trung Quốc; khi thị trường này ngừng thu mua, giá rớt mạnh, sản phẩm khó tiêu thụ.
Phát triển theo quy hoạch: Chỉ mở rộng ở những vùng có lợi thế, gắn với định hướng của địa phương và quy hoạch sản xuất.
Ký kết hợp đồng bao tiêu: Liên kết với doanh nghiệp, hợp tác xã để ổn định đầu ra.
Đẩy mạnh chế biến: Nghiên cứu sản xuất trà cau, tinh dầu, dược liệu… nhằm đa dạng sản phẩm, giảm áp lực tiêu thụ tươi.