Chăm sóc, bảo vệ cây trồng trong mùa mưa

Từ đầu tháng 5 đến nay, trên địa bàn tỉnh xuất hiện nhiều trận mưa lớn. Mưa nhiều mang lại nguồn nước tưới dồi dào, nhưng cũng gây ra những bất lợi nhất định đối với sản xuất nông nghiệp, nhất là lúa, rau màu vụ Hè Thu và những loại cây ăn trái nhạy cảm với ngập úng. Vì vậy đòi hỏi nông dân cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp chăm sóc để giúp cây trồng tăng sức chống chịu tốt với thời tiết, dịch hại.

Sử dụng màng phủ nông nghiệp giúp nâng cao hiệu quả canh tác rau màu trong mùa mưa.

Chống đổ ngã cho lúa Hè Thu

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, đến nay, lúa Hè Thu đã xuống giống dứt điểm với tổng diện tích 35.191ha. Hiện phần lớn lúa đang ở giai đoạn đòng trổ, chắc xanh- chín chuẩn bị thu hoạch. Trà lúa ở các giai đoạn này thường bị đổ ngã do mưa lớn, gió mạnh; hàng năm, nông dân trong tỉnh bị thiệt hại, thất thoát lúa lớn từ các thiên tai này.

Theo các chuyên gia của Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh (Sở Nông nghiệp và Môi trường), để lúa Hè Thu hạn chế bị đổ ngã thì ngay từ đầu vụ, nông dân cần làm đất thật kỹ khu ruộng, bằng cách cày hoặc xới sâu nhằm giúp rễ lúa bám sâu hơn, cây lúa đứng vững hơn trong điều kiện bất lợi của thời tiết nhiều mưa to, gió mạnh. Nên chọn giống lúa có đặc tính cứng cây như các giống lúa có chiều cao trung bình hoặc thấp hay chọn giống lúa có bẹ lá ôm sát vào thân sẽ gia tăng sự cứng cáp của cây lúa. Lúa gieo sạ với mật độ thưa vừa phải, không nên sạ quá dày hoặc sạ theo hàng để đảm bảo độ thông thoáng trong ruộng lúa.

Nên bón cân đối giữa các loại phân đạm, lân, kali và theo bảng so màu lá nhằm đáp ứng nhu cầu sinh trưởng của lúa; cần bón thêm các dạng phân bón có tính tăng sức chống chịu cho lúa như kali, canxi, silic.

Một biện pháp phòng chống đổ ngã cho ruộng lúa có hiệu quả được khuyến cáo áp dụng là rút nước ra khỏi ruộng lúa. Có thể rút nước từ 2-3 lần trong vụ: lần 1 là giai đoạn lúa sau đẻ nhánh tích cực (khoảng 28-30 ngày sau sạ), lần 2 là sau khi bón phân nuôi đòng cho lúa (khoảng 46-48 ngày sau sạ), thời gian rút nước kéo dài khoảng từ 5-7 ngày cho mỗi lần rút nước. Trước khi thu hoạch 7-10 ngày cần tháo cạn nước để lúa cứng chân, ít bị đổ, dễ thu hoạch. Bên cạnh, nông dân cần chủ động phòng, trị sâu, bệnh, dịch hại cho lúa, vì khi lúa bị dịch hại tấn công, cây trở nên yếu, dễ đổ ngã.

Đảm bảo thoát nước tốt cho cây trồng cạn

Rau ăn lá, rau lấy củ và cây ăn trái (như sầu riêng, mít, cây có múi…) là những cây trồng cạn rất nhạy cảm với nước mưa. Khi mưa nhiều sẽ làm cho đất trong vườn cây, khu rẫy dễ bị ngập úng. Tình trạng này kéo dài làm rễ cây thiếu không khí để thở và dễ bị nấm bệnh xâm nhiễm, dẫn đến rễ và cây kém phát triển, năng suất thấp hoặc rễ cây có thể bị thúi, cây chết đi. Ngoài ra, mưa nhiều còn làm cho quá trình quang hợp của lá cây bị suy giảm, từ đó cây kém phát triển và dễ bị bệnh; đồng thời làm cho đất mặt vườn, mặt liếp bị rửa trôi xuống mương vườn, mất đi sự màu mỡ cần thiết cho cây, từ đó đã làm cho đất vườn, rẫy mau suy thoái độ phì nhiêu.

Chọn giống lúa cứng cây, bón phân cân đối và rút nước ra khỏi ruộng… là các biện pháp tốt giúp lúa Hè Thu giảm bị đổ ngã do mưa giông.

Vì vậy, theo các chuyên gia và nhiều bà con có kinh nghiệm trồng rau màu, cây ăn trái, điều kiện tiên quyết để bảo vệ các loại cây trồng cạn thành công đối với úng ngập do mưa lớn là khu vườn, rẫy phải thoát nước tốt. Đối với ruộng vườn thấp, trước hết phải tiến hành làm đất, lên luống, lên liếp cao ráo, có mương thoát nước tốt và có bố trí máy bơm thoát nước vào những ngày mưa lớn.

Khi bơm đưa nước ra khỏi vườn, rẫy cần giữ ổn định mực nước ở mương cách mặt liếp tối thiểu từ 50-60cm. Ngoài ra, nên xẻ thêm mương rãnh phụ thoát nước ở giữa và xung quanh liếp rẫy, khu vườn. Vào đầu mùa mưa, các mương rãnh này phải được khai thông nạo vét để thoát nước tốt, đồng thời còn giúp các độc chất dễ dàng rửa trôi khi có mưa mà không ứ đọng lại trên vườn cây, khu rẫy.

Một điều quan trọng nữa là nông dân không làm sạch cỏ và hạn chế đi lại trong vườn. Trong đó, cỏ trong vườn không nên làm sạch mà chỉ cắt bớt và giữ lại gốc để vừa kết hợp che phủ đất liếp vườn, vừa giúp tránh được xói mòn, đóng ván do mưa lớn. Trong mùa mưa nên hạn chế việc đi lại nhiều trong vườn nhất là khi vườn bị ngập, vì sẽ làm cho đất dễ bị dí chặt, ảnh hưởng đến bộ rễ cây và làm chậm khả năng phục hồi của cây sau khi nước rút.

Sử dụng màng phủ nông nghiệp cho liếp rẫy, che bạt nilon cho vườn cây ăn trái cũng là biện pháp kỹ thuật hỗ trợ tích cực, giúp nông dân bảo vệ cây trồng cạn trong mùa mưa. Vật liệu này giúp liếp rẫy, mặt vườn không bị mưa gây xói mòn, cuốn trôi đất, phân bón…; đồng thời có hiệu quả chống xói mòn, chống ngập úng, ẩm hơn phương pháp truyền thống (phủ rơm hoặc không phủ), nhất là đối với những vùng đất giồng cát, đất bở rời.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo, đối với hộ, đơn vị sản xuất có điều kiện thì hãy sử dụng nhà lưới, mái che hoặc trồng rau màu trong nhà kính, sẽ giúp làm giảm tối đa tác động của mưa lớn, gió mạnh gây hư hỏng.

Bón phân cân đối, hợp lý cho cây trồng cạn

Đối với phân vô cơ, các chuyên gia khuyến cáo nên hạn chế bón phân đạm nhiều cho cây ăn trái để cây không ra đọt non, thay vào đó là tăng lượng phân lân, kali để giúp cây phát triển cân đối, vì phân đạm kích thích cây ra đọt non làm cây dễ chết và phân kali giúp cây tăng sức chống chịu khi bị ngập nước.

Đặc biệt, đầu mùa mưa, nên bón thêm vôi với liều lượng từ 500-1.000 kg/ha nhằm cải thiện độ pH của đất, chống thoái hóa đất, khử được tác hại của phèn, mặn, các kim loại gây ngộ độc cho cây trồng, phục hồi cấu trúc đất làm đất thông thoáng, thấm nước tốt; đồng thời giúp hạn chế vi khuẩn, nấm bệnh trong đất phát triển và phát huy hiệu lực của các loại phân hữu cơ, phân vô cơ.

Nên sử dụng phân hữu cơ hoai mục kết hợp sử dụng chế phẩm nấm sinh học Trichoderma sp. để tăng cường tính kháng đối với nhóm vi sinh vật có hại trong đất, giúp ngừa được các bệnh thối rễ hoặc thối gốc rau màu, đặc biệt là đối với nhóm dưa bầu bí, nhóm rau cải.

Ngoài ra, cần áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) tạo điều kiện cho cây trồng phát triển khỏe, sức chống chịu điều kiện bất lợi do môi trường và sâu bệnh cao. Thường xuyên vệ sinh đồng, vườn, rẫy; trồng cây với mật độ, khoảng cách hợp lý nhằm tạo độ thông thoáng, giảm độ ẩm, hạn chế mầm bệnh phát sinh, phát triển.

Bài, ảnh: MỸ TRUNG