Chiến lược "cú nhảy cóc" công nghệ vượt bẫy thu nhập trung bình

Đổi mới lần thứ hai: Kiến tạo giá trị từ KH&CN và CĐS

Tại Diễn đàn “Tương lai Khoa học Công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Quốc gia” diễn ra ngày 29/8 tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh vai trò đồng hành của KH&CN trong suốt 80 năm qua, từ chiến tranh đến kiến thiết đất nước.

Ông khẳng định, Đảng và Nhà nước đã xác định khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH&CN, ĐMST và CĐS) là động lực trung tâm, then chốt và đột phá cho sự phát triển nhanh và bền vững.

Đổi mới lần thứ nhất của chúng ta là Đổi mới năm 1986, mở ra kỷ nguyên hội nhập và phát triển kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa.

Đổi mới lần thứ hai là ĐMST và CĐS, xây dựng hệ sinh thái mới, nơi doanh nghiệp, nhà khoa học, người dân và Nhà nước cùng tham gia kiến tạo giá trị.

“Đổi mới lần thứ nhất là thoát nghèo, đổi mới lần hai là thoát bẫy thu nhập trung bình trở thành nước phát triển có thu nhập cao. Đổi mới lần một lấy nông nghiệp, công nghiệp, gia công, lắp ráp làm động lực thì đổi mới lần hai lấy KH&CN, ĐMST và CĐS làm động lực trung tâm để phát triển”, Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh.

Khát vọng Việt Nam 2045: Từ thu nhập trung bình đến thu nhập cao

Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế truyền thống đã chạm ngưỡng, Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi mô hình phát triển, lấy KH&CN, ĐMST và CĐSlàm động lực chính.

Đây là nhận định được Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh đưa ra.

Chiến lược cú nhảy cóc công nghệ vượt bẫy thu nhập trung bình - 2 — Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh báo cáo tại diễn đàn (Ảnh: Ban tổ chức).

Theo Thứ trưởng Hoàng Minh, mô hình tăng trưởng mới này không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng mà còn xây dựng nền quản trị quốc gia hiện đại, tăng cường độc lập, tự cường và giảm thiểu sự phụ thuộc vào các cú sốc toàn cầu.

Đối với các quốc gia đi sau như Việt Nam, việc "nhảy cóc công nghệ" thông qua tiếp thu, cải tiến và ứng dụng sáng tạo công nghệ sẵn có là chiến lược then chốt. ĐMST, với khả năng tạo ra giá trị trong điều kiện hạn chế, đặc biệt phù hợp với bối cảnh các nước đang phát triển.

Diễn đàn nhấn mạnh hai mục tiêu chiến lược dựa trên tinh thần Nghị quyết 57: tăng trưởng GDP nhanh (hai con số) và bền vững, cùng với nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đây là lộ trình để Việt Nam hiện thực hóa khát vọng trở thành nước phát triển có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045.

“Các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra, ĐMST là chìa khoá để các nước đang phát triển thoát bẫy thu nhập trung bình. ĐMST là cửa ngách mang tính chiến lược để các nước đang phát triển rút ngắn khoảng cách với các nước phát triển, tối ưu các nguồn lực hạn chế, và tạo ra giá trị thực tiễn từ những gì sẵn có để phát triển nhanh”, Thứ trưởng Minh phát biểu.

Nghị quyết 57 cũng chỉ rõ, KH&CN, ĐMST và CĐS sẽ là yếu tố quyết định, góp phần nâng cao tổng yếu tố năng suất (TFP) lên trên 55% trong đóng góp tăng trưởng, thay vì phụ thuộc vào lao động giá rẻ và thâm dụng tài nguyên như trước đây.

Hệ sinh thái ĐMST đa cấp độ và vai trò của thị trường

Chia sẻ bên lề diễn đàn, GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách Khoa Hà Nội, nhấn mạnh sự cần thiết của một hệ sinh thái ĐMST đa cấp độ, từ quốc gia đến cơ sở, có sự tương tác qua lại thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm và quỹ phát triển sản phẩm.

Ông ví von đây là một cuộc “chiến tranh nhân dân” về khởi nghiệp và ĐMST, nơi mọi người dân đều có tư tưởng sáng tạo.

GS Tuấn cũng đề xuất Nhà nước cần đầu tư vào các trung tâm nghiên cứu xuất sắc, phòng thí nghiệm và trung tâm chế thử hoạt động theo cơ chế mở.

Đặc biệt, ông nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp: “Về phía doanh nghiệp cần tham gia ngay từ đầu để có thể hỗ trợ tài chính cũng như tham gia ý tưởng trong việc hình thành sản phẩm.

Đây cũng là cơ hội để cho sản phẩm có tính thị trường ngay từ lúc khởi phát ý tưởng. Nếu làm được như vậy, sản phẩm đó mới có ý nghĩa.”

Diễn đàn đã tập trung thảo luận các vấn đề trọng tâm như: nắm bắt và phát triển công nghệ chiến lược, xây dựng hệ sinh thái ĐMST hội nhập quốc tế, phát triển hạ tầng số và bảo đảm chủ quyền số quốc gia, cùng các giải pháp để doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Diễn đàn được tổ chức với bốn phiên làm việc chuyên sâu, thu hút sự quan tâm của đông đảo các nhà khoa học, chuyên gia và doanh nghiệp.

Nguồn: https://dantri.com.vn/khoa-hoc/chien-luoc-cu-nhay-coc-cong-nghe-vuot-bay-thu-nhap-trung-binh-20250829114602464.htm