Chuyển đổi số ngành ngân hàng trước thách thức về bảo mật dữ liệu

Dữ liệu chính là nền tảng chiến lược trong chuyển đổi số ngành ngân hàng

Dữ liệu chính là nền tảng chiến lược trong chuyển đổi số ngành ngân hàng. Tuy nhiên thách thức lớn đặt ra chính là dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI) trở thành tài sản dễ “rò rỉ” khi liên thông. Đây là nhận định của các chuyên gia tại Hội thảo và Triển lãm Smart Banking 2025 với chủ đề “Đột phá chuyển đổi số ngành ngân hàng: Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm”.

Từ “nguyên liệu thô” đến tài sản chiến lược

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng cho rằng, Ngân hàng Nhà nước là một trong những cơ quan đi đầu trong việc thu thập, tổng hợp và phân tích dữ liệu. Không có loại dữ liệu nào trong ngành ngân hàng nằm ngoài phạm vi giám sát. Các hệ thống thống kê tín dụng, phòng chống rửa tiền, quản lý đầu tư, hỗ trợ hoạt động thanh toán… đều là những nền tảng dữ liệu quan trọng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động ngân hàng.

Ông Lê Quang Hà, Phó giám đốc, Công ty An ninh Mạng Viettel cho biết, quá trình số hóa mạnh mẽ đã giúp hơn 90% giao dịch ngân hàng thực hiện qua kênh số, với trên 87% người trưởng thành sở hữu tài khoản ngân hàng. Khối lượng dữ liệu khổng lồ phát sinh mỗi ngày trở thành tài nguyên vô giá, cho phép các tổ chức tín dụng xây dựng sản phẩm, dịch vụ cá nhân hóa, thuận tiện và an toàn hơn. Tuy nhiên, thách thức đặt ra là làm sao biến dữ liệu từ “nguyên liệu thô” thành “tài sản chiến lược”, đồng thời bảo đảm an toàn, bảo mật trong bối cảnh rủi ro ngày càng tinh vi.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, dữ liệu cần được quản trị ở quy mô toàn hệ thống, gắn với việc xây dựng nền tảng dữ liệu thống nhất và an toàn. Việc quản trị dữ liệu không chỉ phục vụ thương mại điện tử, bảo hiểm, viễn thông mà còn giúp ngành ngân hàng phát triển năng lực phân tích theo thời gian thực, quản lý rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động. Lấy khách hàng làm trung tâm, coi an toàn và niềm tin là giá trị cốt lõi, sẽ là nguyên tắc xuyên suốt trong chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu.

Thực tế, nhiều tổ chức tín dụng đã triển khai giải pháp định danh, xác minh thông tin khách hàng và mở tài khoản thanh toán dựa trên cơ sở dữ liệu dân cư. Giải pháp này rút ngắn quy trình, tăng độ chính xác khi xác thực, đồng thời nâng cao chất lượng cho vay. Đến giữa tháng 6/2025, hệ thống ngân hàng đã thực hiện hơn 117 triệu giao dịch liên quan đến dữ liệu khách hàng, nổi bật là việc gắn kết tài khoản thanh toán với căn cước công dân. Kết quả ghi nhận hơn 927.000 tài khoản mở mới tại nhiều địa phương, với sự tham gia của 57 ngân hàng, 26 tổ chức tài chính và 39 đơn vị khác.

Theo đánh giá, đây không chỉ là thành tựu về công nghệ mà còn thể hiện sự thay đổi trong tư duy quản trị, quy trình nội bộ và cách thức vận hành hệ thống. Khi dữ liệu được thu thập, xử lý và khai thác ngày càng nhiều, việc quản lý có mục đích và tạo ra giá trị thực tiễn trở thành yêu cầu bắt buộc. Điều này càng quan trọng khi thị trường tài chính – ngân hàng mở rộng và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp ngày càng đa dạng.

Cùng với cơ hội từ công nghệ viễn thông và nền tảng số, ngành ngân hàng cũng phải đối mặt với áp lực lớn về khung pháp lý, yêu cầu ngày càng cao từ phía khách hàng và nguy cơ rủi ro an ninh mạng. Các mối đe dọa ngày càng tinh vi, trong khi những chuẩn mực về tuân thủ phòng chống rửa tiền, bảo vệ dữ liệu cá nhân và quản trị rủi ro ngày càng khắt khe. Vì vậy, việc hoàn thiện kỹ năng số, kết hợp quản trị dữ liệu với cơ chế tuân thủ chủ động là yêu cầu cấp thiết.

Chuyển đổi số ngành ngân hàng trước thách thức về bảo mật dữ liệu - Ảnh 1. — Chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2025, hệ thống giám sát đã ghi nhận 412 vụ rao bán dữ liệu tại Việt Nam

Cân bằng giữa đổi mới và bảo mật

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà Nước, trước thách thức về an ninh mạng ngày càng lớn, ngành ngân hàng đã thường xuyên tổ chức diễn tập phòng thủ, ứng cứu sự cố, nâng cao kỹ năng xử lý khẩn cấp cho các đơn vị. Dẫu vậy, chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2025, hệ thống giám sát đã ghi nhận 412 vụ rao bán dữ liệu tại Việt Nam, với 34 tỷ bản ghi bị chào bán, giá trị gần 1 triệu USD, tăng gấp bốn lần so với cùng kỳ 2024.

Các chuyên gia cho rằng, những thách thức lớn như về dữ liệu và AI trở thành tài sản dễ “rò rỉ” khi liên thông; công nghệ mới thiếu an toàn có thể bị tấn công vào mô hình; tuân thủ pháp luật trong nước lẫn chuẩn quốc tế ngày càng phức tạp; tấn công mạng tinh vi khiến chi phí phòng thủ tăng cao; và nhận thức, văn hóa dữ liệu của người dùng còn chưa đồng đều.

TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, nhấn mạnh, dữ liệu và AI chỉ thành công khi có chiến lược rõ ràng, quy trình chuẩn hóa, nguyên tắc đạo đức nghiêm ngặt và cải tiến liên tục. TS. Cấn Văn Lực đề xuất cần sớm ban hành hướng dẫn chi tiết về luật và nghị định liên quan đến dữ liệu và AI; triển khai cơ chế “sandbox” cho thử nghiệm có kiểm soát; hoàn thiện khung đạo đức và cơ chế kiểm soát; đẩy nhanh kết nối dữ liệu dân cư, doanh nghiệp, hộ gia đình; tăng cường chia sẻ dữ liệu giữa các ngành; và nâng cao năng lực an ninh mạng, xây dựng Trung tâm điều hành an ninh (SOC/CSC) trong từng tổ chức tài chính.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà Nước cho biết, nhiều Thông tư quan trọng đang được hoàn thiện, đặc biệt là quy định về cho vay và định danh điện tử, vừa mở rộng quyền chủ động cho tổ chức tín dụng, vừa siết chặt quản trị rủi ro.

Ở góc độ doanh nghiệp, Ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc, Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) cho rằng, dữ liệu giống như “viên kim cương” nhưng để khai thác trong “mỏ kim cương” mới là thách thức. Theo CEO TPBank, dữ liệu thô không được “mài giũa” thì không thể trở thành trang sức, qua đó nhấn mạnh việc quy hoạch dữ liệu từ đầu, chuẩn hóa, làm sạch, bởi dữ liệu sai lệch sẽ phá vỡ toàn bộ phân tích nâng cao.

Nguồn: https://vtv.vn/chuyen-doi-so-nganh-ngan-hang-truoc-thach-thuc-ve-bao-mat-du-lieu-100250925180936411.htm