Cơ hội để điều chỉnh các chỉ số dân số

Chung quanh vấn đề này, phóng viên Báo Đắk Lắk đã có cuộc trao đổi với Phó giám đốc Sở Y tế

Đắk Lắk là tỉnh có quy mô dân số lớn ở Tây Nguyên, dân số trung bình năm 2024 ước tính 1.946.165 người, tăng 0,76% so với cùng kỳ năm trước, trong đó, dân số khu vực thành thị chiếm 26,1% tổng dân số, dân số khu vực nông thôn chiếm 73,9%. Tốc độ tăng dân số của tỉnh những năm gần đây có xu hướng chậm lại, mức sinh thay thế đạt 2,19 (mục tiêu là 2,1).

Đắk Lắk đang trong giai đoạn cơ cấu dân số vàng với tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động cao. Tuy nhiên, cùng với xu hướng chung của cả nước, Đắk Lắk cũng sẽ đối mặt với quá trình già hóa dân số trong tương lai. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh là một thách thức chung của cả nước, và Đắk Lắk cũng không ngoại lệ. Hiện tỷ lệ giới tính khi sinh của tỉnh là 108/100 (bé trai/bé gái).

Đắk Lắk là tỉnh có nhiều dân tộc cùng sinh sống, dân cư phân bố không đồng đều, trình độ dân trí và học vấn của người dân nói chung vẫn còn sự chênh lệch lớn giữa khu vực thành thị và nông thôn, giữa các dân tộc. Tỷ lệ khám sức khỏe trước khi kết hôn, thực hiện tư vấn, sàng lọc các bệnh tật trước sinh và sơ sinh chưa cao.

Nhìn chung, dân số Đắk Lắk nói riêng, cả nước nói chung đang có những chuyển biến tích cực dưới tác động của chính sách dân số hiện hành, tuổi thọ tăng lên, chất lượng cuộc sống được cải thiện, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối đa, cần tiếp tục có những giải pháp linh hoạt, phù hợp với đặc thù của địa phương, đặc biệt là phấn đấu đạt và duy trì được mức sinh thay thế, nâng cao chất lượng dân số, tăng tỷ lệ khám sức khỏe trước khi kết hôn, thực hiện sàng lọc trước sinh và sơ sinh, nâng cao nhận thức cho cộng đồng về dự phòng nguy cơ vô sinh, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh…

Cũng như cả nước, mức sinh thay thế tại Đắk Lắk giảm dần từ mức sinh cao 2,34 giảm dần và phấn đấu đạt chỉ tiêu kế hoạch đạt 2,1 vào năm 2025.

Về tỷ lệ sinh, đối với vùng có mức sinh hiện đang thấp (chủ yếu là khu vực đô thị, vùng kinh tế phát triển), chính sách mới có thể thúc đẩy tỷ lệ sinh tăng nhẹ và giúp Đắk Lắk duy trì được mức sinh thay thế bền vững. Điều này sẽ góp phần cân bằng lại tình trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng trong tỉnh.

Đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và vùng nông thôn, nơi mức sinh có xu hướng cao hơn mặt bằng chung, Pháp lệnh tuy không còn hạn chế số con nhưng việc tuyên truyền về quy mô gia đình nhỏ, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững vẫn sẽ được duy trì. Tỷ lệ sinh ở các vùng này có thể ổn định hoặc giảm nhẹ nếu người dân nhận thức rõ hơn về lợi ích của việc nuôi dạy con cái chất lượng hơn là số lượng.

Về cơ cấu dân số, Pháp lệnh Dân số sửa đổi sẽ góp phần giảm tốc độ già hóa dân số, cải thiện mất cân bằng giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số thông qua các dịch vụ dân số đa dạng.

Về phân bố dân cư, đặc biệt ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, khi điều kiện sống và cơ hội phát triển tại chỗ được cải thiện, người dân sẽ có xu hướng ổn định cư trú. Pháp lệnh Dân số sửa đổi cùng với các chính sách liên quan sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn để đầu tư vào hạ tầng cơ sở, y tế, giáo dục ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Pháp lệnh Dân số sửa đổi mang lại cơ hội lớn cho Đắk Lắk để điều chỉnh các chỉ số dân số theo hướng bền vững hơn. Việc trao quyền tự quyết cho người dân về số con, cùng với việc tăng cường các dịch vụ hỗ trợ và chú trọng nâng cao chất lượng dân số, sẽ giúp tỉnh giải quyết các thách thức hiện có như mất cân bằng giới tính khi sinh, chênh lệch mức sinh giữa các vùng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh con và nuôi dạy con cái một cách tốt nhất, theo tôi, những ưu tiên hàng đầu trong việc xây dựng chính sách hỗ trợ gia đình cần tập trung vào các khía cạnh như: hỗ trợ tài chính trực tiếp và gián tiếp thông qua hỗ trợ về nhà ở, chi phí y tế và chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ thai sản, giáo dục… Thực hiện các chính sách lao động và việc làm thân thiện với gia đình như kéo dài thời gian nghỉ thai sản và chế độ lương thai sản là 7 tháng, linh hoạt thời gian làm việc để cha mẹ có thể cân bằng giữa công việc và chăm sóc con cái; bảo đảm không có sự phân biệt đối xử trong tuyển dụng, thăng tiến đối với phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ. Đồng thời, phát triển hệ thống dịch vụ hỗ trợ gia đình và trẻ em; dịch vụ tư vấn, hỗ trợ nuôi dạy con; phát triển các khu vui chơi, giải trí, không gian xanh an toàn cho trẻ em và gia đình. Nâng cao nhận thức về giá trị của việc sinh con, nuôi dạy con cái và vai trò của gia đình trong xã hội; giảm áp lực xã hội thông qua truyền thông và giáo dục…

* Xin cảm ơn ông!

(thực hiện)

Nguồn: https://baodaklak.vn/xa-hoi/202506/co-hoi-de-dieu-chinh-cac-chi-so-dan-so-d5511d1/