Đại sứ Pháp: Sẵn sàng huy động cả hệ sinh thái giúp Việt Nam đột phá

Trong kỷ nguyên số, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực phát triển then chốt cho mọi quốc gia. Việt Nam với khát vọng vươn lên mạnh mẽ, cũng đang tích cực hội nhập vào xu thế này, đồng thời tìm kiếm cơ hội hợp tác quốc tế để cùng phát triển.

Để thúc đẩy tiến trình này, Đảng và Nhà nước đã ban hành Nghị quyết 57, được Tổng Bí thư Tô Lâm ví như một "Nghị quyết giải phóng tư duy khoa học", mở đường cho những bước đột phá táo bạo. Tuy nhiên, con đường từ chủ trương đến thực tiễn luôn đầy thách thức và đòi hỏi sự chung tay của cộng đồng quốc tế.

Để đưa Nghị quyết 57 vào cuộc sống một cách hiệu quả, chúng ta cần tăng cường hợp tác quốc tế, cùng nhau "đứng trên vai người khổng lồ" - học hỏi, chia sẻ và áp dụng những thành tựu công nghệ, kinh nghiệm của các quốc gia tiên tiến - đồng thời phát huy tối đa sức mạnh nội tại và tiềm năng sáng tạo của chính mình.

Phóng viên báo Dân trí đã có buổi trò chuyện với ngài Olivier Brochet, Đại sứ Đặc mệnh Toàn quyền Pháp tại Việt Nam để lắng nghe những chia sẻ của ông về tiềm năng mở rộng hợp tác đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và phát triển bền vững của Việt Nam.

- Đầu tiên, tôi cho rằng yếu tố quan trọng nhất chính là quyết tâm chính trị. Điều này thể hiện rõ trong Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị Việt Nam, với mục tiêu nâng tỷ lệ ngân sách dành cho nghiên cứu và phát triển từ mức hiện tại 0,57% GDP lên 2% GDP trong thời gian tới.

Điều này không chỉ thể hiện quyết tâm mà còn cho thấy nguồn lực Việt Nam dành cho nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ, đồng thời giúp Việt Nam tạo dấu ấn rõ nét, thể hiện cam kết mạnh mẽ, qua đó thu hút sự quan tâm và thúc đẩy hợp tác từ các đối tác quốc tế.

Thứ hai, không chỉ Pháp mà cộng đồng quốc tế nói chung cũng nhận thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc đổi mới và cải thiện khuôn khổ pháp lý, cũng như điều chỉnh các quy tắc để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho chuyên gia nước ngoài đến làm việc tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang hành động mạnh mẽ triển khai các dự án có yếu tố nước ngoài và tạo môi trường thuận lợi cho quá trình hợp tác với các đối tác quốc tế.

Đây là điều kiện quan trọng để thúc đẩy quan hệ hợp tác quốc tế. Chúng tôi đánh giá rất cao quyết tâm cũng như ủng hộ ý chí này của Việt Nam.

- Để tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học và công nghệ giữa Việt Nam và các đối tác nước ngoài, nhằm phục vụ cho quá trình phát triển của đất nước, tôi cho rằng cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

Thứ nhất, Việt Nam cần đảm bảo tất cả vấn đề liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ được bảo vệ chặt chẽ.

Thứ hai, cần tạo điều kiện thuận lợi cho quan hệ hợp tác giữa khu vực công và tư, nhằm thúc đẩy sự kết nối giữa các cơ quan Nhà nước với các đối tác nghiên cứu và phát triển.

Thứ ba, Việt Nam cần khuyến khích các sinh viên mạnh mẽ hơn nữa trong việc học lên các bậc cao hơn trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, thay vì chỉ dừng lại ở trình độ cử nhân.

Bởi hiện nay, 90-95% sinh viên sau khi tốt nghiệp đại học chọn đi làm ngay. Đây là rào cản nhất định đối với sự phát triển khoa học công nghệ của Việt Nam.

- Nước Pháp có tất cả thế mạnh từ nghiên cứu, đào tạo đến việc chuyển giao và ứng dụng công nghệ cho các hoạt động phát triển khoa học và công nghệ, kinh tế.

Trong khía cạnh này, nước bạn xác định các lĩnh vực mũi nhọn để tập trung phát triển và phía Pháp sẵn sàng hỗ trợ bằng việc thông qua các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp khởi nghiệp và các doanh nghiệp tại Pháp… đều có những sản phẩm, chương trình có thể đề xuất hợp tác với Việt Nam.

Hơn nữa, Việt Nam đang triển khai nhiều dự án lớn, trong đó có những dự án ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo và bán dẫn, Pháp sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam trong những dự án đó.

Ví dụ, trong lĩnh vực năng lượng, Pháp mong muốn hợp tác với Việt Nam để đảm bảo nguồn năng lượng phục vụ quá trình phát triển kinh tế, tăng trưởng của Việt Nam, đồng thời giúp Việt Nam đạt được cam kết quốc tế là trung hòa carbon vào năm 2050.

Ở lĩnh vực này, đặc biệt là điện nguyên tử, Pháp có thế mạnh lớn. Đây là lĩnh vực đổi mới, mang tính đột phá và chúng tôi có nhiều điều có thể chia sẻ với nước bạn.

- Hiện chúng tôi đã có những đề xuất thể hiện mong muốn hợp tác với Chính phủ Việt Nam liên quan đến công nghệ năng lượng, mà Pháp đang sở hữu ở mức cao nhất trên thế giới.

Chúng tôi cam kết những dự án mà chúng ta có thể triển khai sẽ đảm bảo tính an toàn - yếu tố cực kỳ quan trọng - đồng thời cũng bảo đảm hiệu suất cao và hiệu quả về mặt kinh tế.

Nếu hai nước có thể hợp tác trong lĩnh vực điện hạt nhân, dự án này sẽ tạo ra bước ngoặt lớn trong quan hệ song phương.

Bởi vì khi triển khai dự án, Việt Nam đòi hỏi phải có những chương trình quy mô đi kèm, đào tạo hàng nghìn kỹ sư, sinh viên trong lĩnh vực này để đáp ứng nhu cầu. Đồng thời, Việt Nam cần hình thành một chuỗi bao gồm ngành công nghiệp phụ trợ đi kèm để đảm bảo sự vận hành trơn tru của toàn bộ hệ thống nhà máy điện.

Lĩnh vực thứ hai có thể đổi mới mang tính đột phá cả về kinh tế lẫn công nghệ mà phía Pháp mong muốn hợp tác với Việt Nam là dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đây là một dự án mà khi triển khai sẽ tạo ra bước nhảy vọt trong sự phát triển của nước bạn.

Chúng tôi tin rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện được bước nhảy vọt này, nhưng với điều kiện phải có một đối tác quốc tế vững chắc hợp tác cùng.

Đề xuất của Pháp trong việc hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực phát triển đường sắt cao tốc này là chúng tôi dựa trên mô hình mà phía Pháp đã hợp tác gần đây với Maroc.

Chúng tôi không chỉ giúp Maroc xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên, mà hiện tại còn đang hỗ trợ xây dựng tuyến đường sắt thứ hai.

Điều quan trọng trong quá trình hợp tác này là chúng tôi đã có sự hợp tác tích cực trong lĩnh vực đào tạo, chuyển giao công nghệ, để đảm bảo rằng phía Maroc có thể làm chủ và sau đó vận hành độc lập hệ thống đường sắt cao tốc của mình.

Đây chính là điều mà nước Pháp muốn chia sẻ với Việt Nam.

Chúng tôi nhấn mạnh rằng, trong lĩnh vực đường sắt tốc độ cao cần các công nghệ hết sức phức tạp. Vì vậy, để có thể chuyển giao thành công, đó là câu chuyện rất tự hào.

Ngoài ra, Pháp cũng mong muốn hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác như trong y tế, bên cạnh những hợp tác truyền thống mà chúng ta đã có.

Trên cơ sở có ba viện Pasteur ở Việt Nam và sự hiện diện của rất nhiều doanh nghiệp Pháp tại Việt Nam, chúng ta hoàn toàn có thể xem xét hợp tác để phát triển lĩnh vực này.

Đây cũng chính là lĩnh vực mang tính đổi mới, đột phá, ví dụ như trong việc sản xuất vaccine hay dược phẩm tại Việt Nam. Không chỉ đơn thuần là có sản phẩm bán ra thị trường, mà thông qua quá trình hợp tác, chúng ta còn có thể nâng cao năng lực của các đối tác Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ này.

- Phía chúng tôi có một đơn vị là Campus France, chuyên hướng dẫn và quảng bá về du học Pháp, đồng thời hỗ trợ các dự án đào tạo đại học của Pháp tại Việt Nam.

Trong thời gian tới, chúng tôi sẵn sàng mở rộng đào tạo cho nhiều bạn trẻ Việt Nam hơn nữa trong các chương trình giáo dục của Pháp.

Phải nói thêm rằng, Pháp không chỉ mong muốn đào tạo ra những kỹ sư hay kỹ thuật viên có thể đảm nhiệm công việc chuyên môn, mà còn kỳ vọng họ sẽ trở thành những người có tầm nhìn về khoa học và công nghệ.

Những người này cần có khả năng đặt ra những bài toán phát triển khoa học công nghệ, cũng như dẫn dắt và quản lý các nhóm nghiên cứu trong lĩnh vực này.

Một khía cạnh nữa là Pháp có một trung tâm tăng cường năng lực giúp các doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Hiện tại, chúng tôi có 55 đơn vị hoạt động theo mô hình này. Mỗi đơn vị sẽ tập trung vào một lĩnh vực cụ thể chẳng hạn như y tế hoặc công nghệ.

Đây không chỉ là nơi quy tụ các cơ sở đào tạo đại học mà còn bao gồm các viện nghiên cứu, doanh nghiệp khởi nghiệp và các công ty phát triển ứng dụng.

Trên cơ sở đó, chúng ta có thể tạo điều kiện để chia sẻ thông tin giữa các khâu khác nhau, từ đào tạo, nghiên cứu đến ứng dụng và phát triển trong chuỗi doanh nghiệp, giúp nâng cao sức cạnh tranh của các công ty trên thị trường.

Tôi đánh giá có một điểm tương đồng rất lớn giữa Việt Nam và Pháp, đó chính là vai trò của Nhà nước trong phát triển khoa học và công nghệ. Không chỉ dừng lại ở việc tạo ra môi trường thuận lợi, Nhà nước còn cần trực tiếp đầu tư vào một số lĩnh vực trọng điểm để thúc đẩy sự phát triển.

Ví dụ, trong tinh thần Hội nghị Thượng đỉnh về Trí tuệ nhân tạo (AI) diễn ra vào tháng 2 tại Paris, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã công bố một chương trình đầu tư trị giá 109 triệu euro dành riêng cho lĩnh vực AI.

Qua những suy nghĩ về giai đoạn phát triển mới trong quan hệ song phương này, chúng tôi mong muốn tận dụng đà phát triển đó để tạo ra một điểm nhấn, một đà phát triển mạnh mẽ trong quan hệ hợp tác giữa hai nước.

Tới đây, tại Việt Nam, Pháp sẽ ra mắt dự án có tên là "Năm đổi mới của Pháp tại Việt Nam", phối hợp cùng với Trung tâm Đổi mới Quốc gia (NIC) với mong muốn hợp tác phát triển trong tất cả lĩnh vực, nhằm phát huy được tinh thần hợp tác sâu rộng này.

- Điều quan trọng chính là "người khổng lồ" là ai. Nếu đó là một người khổng lồ luôn luôn đe dọa và có thể đè bẹp mình thì tôi nghĩ rằng đó là nguy cơ, chứ không phải là cơ hội.

Còn nếu đó là người sẵn sàng đồng hành, hỗ trợ và chuyển giao công nghệ để nâng cao năng lực, thì rõ ràng đó không chỉ là sự hợp tác cần thiết mà còn là điều không thể thiếu được.

Chính vì vậy, trong tất cả lĩnh vực mang tính đổi mới đột phá chúng ta đã đề cập hôm nay, ví dụ như trong lĩnh vực năng lượng, đường sắt, y tế, quan điểm của Pháp không phải là đưa ra chi phí hay mức giá như một hợp đồng thương mại mà là mong muốn chuyển giao.

Pháp sẵn sàng mong muốn huy động cả hệ sinh thái, các doanh nghiệp và các đơn vị nghiên cứu tham gia vào quá trình đào tạo cùng Việt Nam một cách lâu dài. Trong đó, Nhà nước Việt Nam và Chính phủ Pháp cùng điều phối để đảm bảo rằng sự hợp tác đó cân đối và mang tính lâu dài cho quan hệ đối tác giữa hai quốc gia.

- Chúng tôi theo dõi sát sao những quyết định của Chính phủ Việt Nam, đặc biệt là các quyết sách do Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra. Tôi cho rằng ông là người chỉ đạo trực tiếp đối với định hướng này và đánh giá đây là một quyết định đúng đắn.

Chúng tôi muốn chia sẻ rằng, trong mối quan hệ song phương với Việt Nam, suốt 30 năm qua, chúng ta đã duy trì mối quan hệ hợp tác chặt chẽ trong lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu.

Điều đó được thể hiện rõ qua việc hàng chục nghìn sinh viên Việt Nam đã được đào tạo trong suốt thời gian qua tại các trường đại học hay những viện nghiên cứu hàng đầu của Pháp.

Bên cạnh đó, khoảng 3.000 bác sĩ Việt Nam đã được đào tạo tại Pháp. Sau khi hoàn thành chương trình, họ trở về nước và đảm nhiệm những vị trí quan trọng trong hệ thống y tế của Việt Nam.

Trong giai đoạn hiện nay, khi Việt Nam đẩy mạnh đào tạo nhân lực khoa học và công nghệ trong tầng lớp thanh niên, Pháp luôn sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam. Mong muốn này hoàn toàn có cơ sở vững chắc, bởi Pháp là một trong những cường quốc về nghiên cứu khoa học - điều mà có lẽ chưa nhiều bạn trẻ Việt Nam thực sự nắm bắt.

Mọi người có thể chưa biết rằng Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp là đơn vị có số lượng công bố nghiên cứu quốc tế nhiều nhất thế giới với 60% các nghiên cứu tại đây có sự đồng tác giả của các nhà khoa học quốc tế, chứ không chỉ riêng các nhà nghiên cứu Pháp.

Ngoài ra, trường phái Toán học của Pháp cũng được đánh giá là một trong những trường phái hàng đầu thế giới. Pháp cũng là quốc gia đứng thứ hai về số lượng công dân đạt giải thưởng Fields - trong đó có Giáo sư Ngô Bảo Châu.

Giáo sư Ngô Bảo Châu đã du học tại Pháp nhờ học bổng của Chính phủ Pháp và công trình giúp ông giành giải thưởng Fields cũng được nghiên cứu tại Pháp.

Về số lượng giải thưởng Nobel, Pháp cũng đứng thứ 4 trên thế giới. Có thể nói, cứ khoảng 2-3 năm, lại có một nhà khoa học Pháp hoặc nhóm nghiên cứu có sự tham gia của các nhà khoa học Pháp được vinh danh giải Nobel trong một lĩnh vực nào đó.

Trong lĩnh vực ứng dụng khoa học công nghệ, Pháp là quốc gia đứng thứ hai trên thế giới về số lượng bằng sáng chế. Điều này chứng tỏ Pháp có một hệ sinh thái hoàn chỉnh và hiệu quả, từ đào tạo, nghiên cứu đến ứng dụng.

Với thế mạnh này, Pháp sẵn sàng nghiên cứu, đồng hành và chia sẻ cùng Việt Nam trong quá trình phát triển khoa học công nghệ trong thời gian tới.

Trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp và chế biến thực phẩm, chúng ta đã có những quan hệ hợp tác lâu dài. Trong lĩnh vực giao thông, hai bên cũng đã hợp tác chặt chẽ, đặc biệt là trong ngành hàng không.

Tuy nhiên, trong thời gian tới, chúng tôi mong muốn mở rộng quan hệ hợp tác sang lĩnh vực đường sắt, vì đây là một trong những lĩnh vực mà chúng tôi đi đầu. Đặc biệt, Việt Nam sẽ triển khai một số dự án quan trọng, đặc biệt là dự án đường sắt tốc độ cao.

Cũng có những sự hợp tác khác như nghiên cứu không gian, năng lượng đặc biệt là kế hoạch nhà máy điện hạt nhân của Việt Nam chúng tôi cũng có thế mạnh và mong muốn hợp tác.

Bên cạnh đó, trong các lĩnh vực khác như trí tuệ nhân tạo (AI), chúng tôi cũng sở hữu những thế mạnh và mong muốn chia sẻ, đồng hành cùng Việt Nam trong việc phát triển những công nghệ tiên tiến này.

- Tôi xin nhấn mạnh một khía cạnh đặc biệt trong quan hệ song phương giữa Pháp và Việt Nam, đó là môi trường và điều kiện hết sức thuận lợi để thúc đẩy hợp tác khoa học giữa hai nước.

Trước hết, chúng ta có mối quan hệ gắn kết chặt chẽ giữa người Pháp và người Việt Nam. Đáng chú ý, nhiều bạn trẻ Việt Nam đã sang Pháp du học và sau khi trở về nước, họ đã xây dựng được những mối quan hệ hợp tác với các đối tác Pháp.

Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều cán bộ của Pháp sang công tác tại Việt Nam. Đó là môi trường hết sức thuận lợi để thúc đẩy hợp tác đào tạo và nghiên cứu giữa hai nước.

Đặc biệt, tại Việt Nam hiện có 3 dự án đào tạo hợp tác với Pháp rất nổi bật. Cụ thể, đó là Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội, chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao và Trung tâm Đào tạo Quản lý Pháp - Việt.

Ngoài ra, chúng tôi cũng có nhiều đơn vị nghiên cứu của Pháp đặt văn phòng và cơ sở tại Việt Nam, tiêu biểu như Viện Nghiên cứu Phát triển IRD, Trung tâm nghiên cứu quốc tế vì sự phát triển nông nghiệp CIRAD hay 3 viện Pasteur tại Việt Nam là một phần của hệ thống các viện Pasteur của Pháp trên toàn thế giới đã và đang có nhiều dự án nghiên cứu, hợp tác quan trọng với Việt Nam trong nhiều lĩnh vực.

Xin cảm ơn Đại sứ đã dành thời gian cho buổi trò chuyện!

Nội dung: Đoàn Trung Nam

Ảnh: Quyết Thắng

Thiết kế: Huy Phạm

21/04/2025 - 07:06

Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/dai-su-phap-san-sang-huy-dong-ca-he-sinh-thai-giup-viet-nam-dot-pha-20250409192354486.htm