Đê sông, đê biển ở Nghệ An trước thách thức thiên tai

Bờ kè ven biển phường Cửa Lò bị sóng lớn do bão đánh sập, gây hư hỏng nghiêm trọng. Ảnh: Văn Trường

Một số tuyến đê không đủ sức chống bão, lũ

Trên cơ sở kiểm tra thực địa và đánh giá hiện trạng các công trình đê điều trước mùa lũ năm 2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An đã có kết luận về khả năng chống lũ của từng tuyến đê trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, tuyến đê Tả Lam cấp II hiện đủ khả năng chống chịu mức lũ tương ứng với tần suất thiết kế P=1%. Tuy nhiên, ngoài các trọng điểm Yên Xuân và Phú Khánh, cơ quan chức năng lưu ý cần theo dõi chặt chẽ diễn biến tại cống Nam Đàn 2 - công trình đã đưa vào sử dụng từ năm 2018.

Với tuyến đê Tả Lam cấp III và IV, khả năng chống lũ cũng đạt yêu cầu thiết kế P=1%. Đáng chú ý, đoạn đê từ K9+000 đến K10+890 đang trong quá trình thi công nhưng đã đảm bảo cao trình chống lũ; tuy nhiên, cần đặc biệt quan tâm đến 2 cống tiêu qua đê được xây dựng từ thời Pháp, hiện vẫn đang hoạt động.

Đối với các tuyến đê sông khác, phần lớn đáp ứng được mức báo động III, riêng tuyến đê hữu Lam tại huyện Thanh Chương (cũ) chỉ đạt mức báo động II. Nhìn chung, các tuyến này chưa đủ khả năng chống lũ theo tần suất thiết kế P=1% như trong Quy hoạch phòng, chống lũ lưu vực sông Cả, do đó, cần tăng cường tuần tra, canh gác trong mùa mưa lũ.

Ở nhóm đê cửa sông, tổng cộng 81,3 km đê đã được nâng cấp, đảm bảo chống được gió bão cấp 10 và triều trung bình với tần suất P=5%. Tuy nhiên, 47,87 km đê còn lại mới chỉ đủ sức chống gió bão cấp 7-8. Các tuyến chưa được nâng cấp chủ yếu tập trung tại thị xã Hoàng Mai và huyện Quỳnh Lưu (cũ) - nơi cần triển khai biện pháp giám sát chặt chẽ trong mùa mưa bão.

Về hệ thống đê biển, các tuyến đã được đầu tư, tu bổ nhưng hiện nay mới chỉ được thiết kế đảm bảo chống chịu được gió bão cấp 10 và triều cường với tần suất P= 5%. Trong khi đó, những cơn bão lớn như cấp 11, 12 kết hợp với triều cường có thể dễ dàng khiến nước tràn qua đỉnh đê, gây vỡ đê hoặc xói lở nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân và cơ sở hạ tầng ven biển.

Các bậc lên xuống dọc bờ kè biển phường Cửa Lò bị sóng bão đánh sập, hư hỏng nặng. Ảnh: Văn Trường.

Thực tế đã chứng minh qua đợt bão số 10 (bão Bualoi) vừa qua, sóng lớn kết hợp với triều cường dâng cao đã khiến hệ thống kè và đường dạo bộ dọc bãi biển phường Cửa Lò bị phá hủy nghiêm trọng. Dự án kè biển Cửa Lò với tổng chiều dài 4,3 km được thiết kế là công trình cấp IV, có khả năng chống chịu bão cấp 10 và nước biển dâng.

Tuy nhiên, chỉ sau 1 trận bão lớn, một số đoạn kè này đã không thể trụ vững. Lớp bê tông trên mặt kè nứt vỡ thành từng mảng lớn, nhiều tấm bị cuốn trôi ra biển, số khác thì bị hất tung lên bờ. Nhiều đoạn bờ kè kiên cố bằng bê tông cốt thép bị sóng đánh “xé nát”, vỡ vụn. Hệ thống bậc lên xuống biển và cống thoát nước bị xô lệch, hư hỏng nặng.

Theo thống kê từ UBND phường Cửa Lò, bão Bualoi đã làm sập đổ 5 đoạn kè biển dài trên 50 mét. Thiệt hại không chỉ dừng lại ở hạ tầng mà còn khiến người dân nơi đây lo ngại trước mùa mưa bão tiếp theo. Anh Trần Minh Tiến - một người dân sinh sống tại phường Cửa Lò chia sẻ: “Tôi ở đây đã 8 năm nhưng đây là lần đầu thấy nước biển dâng cao đến vậy. Kè biển rất quan trọng trong việc ngăn nước tràn vào đất liền, vì vậy, rất mong chính quyền sớm sửa chữa để đảm bảo an toàn”.

Ông Hoàng Minh Thọ - Phó trưởng Phòng Kinh tế - Hạ tầng phường Cửa Lò cho biết, với các đoạn kè biển bị đánh sập, UBND phường đã đề xuất tỉnh Nghệ An sớm đưa ra giải pháp sửa chữa, nâng cấp nhằm đảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ sắp tới.

van truong 345 — Nước lũ ngập qua đê biển ở xã Quỳnh Phú vào khu dân cư. Ảnh: V.T

Không chỉ phường Cửa Lò, tại xã Quỳnh Phú, đoạn đê biển dài 2,189 km hiện cũng đang xuống cấp nghiêm trọng, mỗi mùa mưa bão, nước biển thường xuyên tràn qua, đe dọa khu dân cư. Ông Trần Văn Minh - người dân xã Quỳnh Phú cho biết: “Nếu bão lớn đổ bộ kèm theo mưa to, triều cường, rất dễ xảy ra ngập úng nghiêm trọng. Chúng tôi phải tự đóng bao tải cát để gia cố nhà cửa, người dân rất mong muốn đê biển được nâng cấp kịp thời để bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản”.

Ông Hồ Văn Thanh - Chủ tịch UBND xã Quỳnh Phú cho biết thêm: Toàn xã có hơn 9 km đê biển với hơn 5.000 hộ dân sinh sống dọc tuyến. Mặc dù tuyến đê này đã được nâng cấp trước đó, nhưng hiện vẫn cần Nhà nước tiếp tục hỗ trợ xây dựng, nâng cao đỉnh đê để đảm bảo chắn sóng, ngăn nước biển dâng hiệu quả hơn.

van truong 2 — Vào mùa mưa lũ, người dân xã Quỳnh Phú phải dùng bao cát để ngăn nước biển tràn vào. Ảnh: Văn Trường

Tình trạng tương tự cũng đang diễn ra tại phường Vinh Lộc. Tuyến đê Rào Đừng, công trình quan trọng bảo vệ hơn 200 ha đất nông nghiệp và 220 hộ dân phường Vinh Lộc đã xuống cấp nghiêm trọng. Trận mưa bão vừa qua đã khiến hơn 300m đê bị sạt lở, nhiều đoạn sụt lún, nứt toác. Ông Lê Văn Tấn - một người dân ở khối Thái Bình cho biết: “Đây là tuyến đê trọng yếu. Hiện nay, đê bị hư hỏng nặng, đe dọa đến tài sản và tính mạng người dân, rất cần được sửa chữa khẩn cấp”.

Ông Bùi Xuân Thành - chuyên viên Phòng Kinh tế phường Vinh Lộc cho hay: “Do ảnh hưởng từ bão số 10, sóng lớn và triều cường dâng cao đã khiến cho bờ đê bị sạt lở và nứt kéo dài hơn 350m. Phường đã lập hồ sơ, báo cáo UBND tỉnh để đề nghị hỗ trợ nguồn vốn sửa chữa, gia cố”.

Cần giải pháp tổng thể và lâu dài

Theo báo cáo từ Chi cục Thủy lợi Nghệ An, toàn tỉnh hiện có 492,38 km hệ thống đê điều các loại, trong đó, có 53,43 km đê kè biển, 133,77 km đê kè cửa sông, 155,09 km đê kè sông và 150,09 km đê bao nội đồng, nằm rải rác tại 37 xã, phường.

Dù nhiều tuyến đã được đầu tư tu bổ nhưng việc đầu tư chưa đồng bộ, khép kín đã khiến nhiều đoạn đê, nhất là đê biển, chưa đạt chuẩn thiết kế chống lũ. Đặc biệt, một số tuyến có nền đê yếu, dễ bị sạt trượt khi có mưa lớn hoặc sóng mạnh.

van truong m3455 — Đê sông ở khối Thái Bình, phường Vinh Lộc bị sạt lở do bão số 10. Ảnh: Văn Trường

Có 5 trọng điểm đê xung yếu thuộc tuyến đê tả Lam gồm: Đê Yên Xuân (xã Hưng Nguyên Nam), Phú Khánh (xã Lam Thành), Hòa Lạc (xã Vạn An), Cẩm Thái (xã Đại Đồng), Phương Kỷ (xã Đô Lương). Các trọng điểm này đều được UBND tỉnh phê duyệt phương án hộ đê.

Bên cạnh đó, toàn tỉnh có 40,828 km đê kè trực tiếp với biển, đi qua các địa phương như: Phường Quỳnh Mai (1,479 km), phường Tân Mai (2,294 km), xã Quỳnh Phú (8,019 km), xã Quỳnh Anh (3,876 km), xã Hải Châu (9,543 km), xã Diễn Châu (2,468 km), xã An Châu (7,91 km), xã Hải Lộc (1,884 km), xã Trung Lộc (0,7 km) và phường Cửa Lò (2,664 km).

Ông Ngô Tùng Lâm - Trưởng phòng Quản lý đê điều Chi cục Thủy lợi Nghệ An cho biết: Trước diễn biến phức tạp của mưa lũ, Chi cục Thủy lợi đề nghị các địa phương chủ động rà soát, xác định các điểm đê xung yếu, hư hỏng để kịp thời phối hợp ứng phó khi có mưa lớn xảy ra. Các phương án di dời dân cư đến nơi an toàn cần được chuẩn bị sẵn sàng. Đồng thời, lực lượng kiểm tra, canh gác phải được tăng cường nhằm phát hiện sớm và xử lý kịp thời các sự cố đê điều ngay từ giờ đầu, đặc biệt tại các đoạn đê xung yếu.

van truong m33556 — Nhiều tuyến đê cửa sông ở Nghệ An chưa được nâng cấp, chủ yếu thân bằng đất đắp thủ công. Ảnh: Văn Trường

Các địa phương cũng được yêu cầu xây dựng kịch bản cụ thể, phân công nhiệm vụ rõ ràng, huy động lực lượng nhanh chóng ứng phó, khắc phục hậu quả và sớm ổn định sản xuất, đời sống người dân sau thiên tai.

Các đơn vị liên quan cần khẩn trương kiểm tra toàn bộ hệ thống đê điều, chuẩn bị đầy đủ nhân lực, vật tư, phương tiện theo phương châm “4 tại chỗ”. Đặc biệt, việc phân công, phân cấp, làm rõ trách nhiệm từng cơ quan, đơn vị và cá nhân phải được thực hiện nghiêm túc, tránh tình trạng bị động, lúng túng, nhất là sau khi tổ chức bộ máy có sự sáp nhập.

Hệ thống đê điều tại Nghệ An tuy đã được quan tâm đầu tư, nhưng thực tế vẫn còn nhiều bất cập, chưa theo kịp với biến đổi khí hậu và cường độ thiên tai ngày càng lớn. Cần có chiến lược đầu tư đồng bộ, nâng cấp toàn diện và quản lý hiệu quả để đảm bảo an toàn cho người dân và phát triển bền vững vùng ven biển, ven sông.