Đi tìm giải pháp để báo chí phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới

Báo chí cách mạng Việt Nam vững mạnh khi giữ chắc kim chỉ nam chính trị, vừa bứt phá sáng tạo trong nghiệp vụ và tích cực ứng dụng công nghệ hiện đại.

Báo chí đã cố gắng “xông pha” vào tất cả các nền tảng, từ xây dựng app, web, mạng xã hội... nhưng bức tranh chung vẫn khá ảm đạm. Nhiều tờ báo lớn bị sụt giảm mạnh về cả lượng người đọc lẫn lượng phát hành với tốc độ rất khủng khiếp.

Đó là nhận định của Tiến sỹ Trần Đăng Tuấn, nguyên Phó Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam, về những “mảng màu xám” của bức tranh báo chí hiện nay.

Chia sẻ tại Diễn đàn Báo chí Toàn quốc 2025, phiên thảo luận với chủ đề “Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển” chiều 19/6, ông Tuấn khẳng định báo chí phải quay trở về với giá trị cốt lõi là chất lượng nội dung.

Báo chí không chạy theo mạng xã hội

Tiến sỹ Trần Đăng Tuấn cho rằng các cơ quan báo chí không nên loay hoay về “chỗ bán” nữa, mà cần quan tâm đến vấn đề cốt lõi, đó là nâng cao chất lượng báo chí.

“Báo chí chỉ có một con đường đi là trở thành một nguồn khả tín, mang tính khai mở để mang lại giá trị để sau tất cả, bạn đọc phải tìm đến,” ông Trần Đăng Tuấn nêu quan điểm.

Tiến sỹ Trần Đăng Tuấn phát biểu tại diễn đàn. (Ảnh: Thành Đạt)

Bên cạnh đó, ông cũng cho rằng, các cơ quan báo chí cũng nên nghĩ tới việc kết hợp với các hoạt động truyền thông, thăm dò dư luận xã hội... để đa dạng hóa và tăng nguồn thu.

“Chúng ta có rất nhiều cách làm. Nhưng đi xa, hay đi gần thì cuối cùng vẫn phải quay về câu chuyện chất lượng,” ông Trần Đăng Tuấn nhấn mạnh.

Cùng quan điểm trên, ông Hoàng Nam Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT dẫn thí dụ về những bài báo, ấn phẩm báo chí đặc biệt vừa qua được công chúng, đặc biệt là giới trẻ săn đón. Ông Tiến cho rằng một số cơ quan báo chí đã thành công vì “đã nói được điều mà mọi tầng lớp nhân dân mong muốn được đón nhận.”

"Làm được như vậy, thì dù dài bao nhiêu, họ cũng đọc. Tôi đã tận mắt chứng kiến hàng nghìn bạn Gen Z mở tờ báo ra, quét QR Code và đọc say mê. Ở đây, chúng ta cần quay trở lại giá trị cũ: Tất cả độc giả đều mong muốn có những nguồn tin khả tín, chính thống. Bản thân các nhà báo cũng cần phải thực sự là nhà báo, thực sự phải coi báo chí là vũ khí cách mạng. Càng đối mặt với sức ép từ mạng xã hội, AI, những yêu cầu này càng cần thiết," ông Hoàng Nam Tiến nêu quan điểm.

Liên quan đến việc AI khiến báo chí “mất việc,” ông Tiến thẳng thắn thừa nhận AI làm được rất nhiều điều, nhưng có 3 thứ trí tuệ nhân tạo không thể làm được.

“AI không biết tò mò, AI bắt chước sáng tạo rất tốt nhưng lại không biết điều tra. Và cuối cùng, AI không có trí tuệ cảm xúc. Nếu những dòng bạn viết ra vẫn có thể chạm tới trái tim của ai đó, các bạn không phải lo sợ AI,” ông Tiến nhấn mạnh.

Tham luận tại diễn đàn, ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch Tập đoàn Truyền thông Lê, cho rằng đã đến lúc cần định vị lại vai trò, sứ mệnh của báo chí trong thực tại mới.

Ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch Tập đoàn Truyền thông Lê. (Ảnh: Thành Đạt)

Theo đó, báo chí vẫn phải dựa trên nền tảng sự thật, đi đến cùng sự thật; thay vì “vuốt ve” và là bản sao của mạng xã hội. Báo chí ở đây phải là một người gác cổng, đưa những thông tin xác thực, uy tín tới với độc giả.

“Khi công chúng đang phân vân trước những thông tin họ đọc được trên mạng xã hội, báo chí phải trở thành ngọn hải đăng để xác tín lại cho cộng đồng. Đó là cách để chúng ta tạo ra vị thế mới của báo chí trong trận chiến thông tin này,” ông Vinh chia sẻ.

Để làm được điều này, báo chí cần hướng tới mô hình kiến tạo và giải pháp, thay vì dừng ở việc phản ánh thông thường. Bên cạnh đó, báo chí cũng phải trở thành trung tâm kết nối và tương tác, tạo lập các diễn đàn mở nhằm gia tăng sự tham gia của công chúng; xây dựng cộng đồng trung thành.

Ông Vinh cũng đề xuất các trụ cột kiến tạo thực tại mới của báo chí, bao gồm: Chất lượng nội dung là cốt lõi; đổi mới công nghệ và chuyển đổi số toàn diện; đa dạng hóa mô hình kinh doanh bền vững và chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực.

Xây dựng nền báo chí 'tinh, gọn, mạnh'

Bên cạnh việc nâng cao chất lượng nội dung, Tiến sỹ Nguyễn Thanh Hòa, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng báo chí cần tiếp tục thực hiện mục tiêu “Tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu quả” trong cách vận hành.

“Nhà báo phải tinh, cơ quan báo chí phải gọn, quy trình phải hiệu năng, mô hình hoạt động hiệu quả. Muốn vậy, chúng ta cần hướng đến một nền báo chí nhân văn và hiện đại,” ông Hòa nêu quan điểm.

Phân tích cụ thể, ông Hòa cho rằng nền báo chí nhân văn lấy việc phục vụ cho mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh làm đầu. Trước yêu cầu của đất nước hôm nay, từng cơ quan báo chí phải mạnh, thì mới có tổ hợp báo chí mạnh, và mới có thể tạo dựng cộng đồng, giúp người dân, doanh nghiệp, và hoạt động thực thi chính sách.

Thứ hai, hiện đại hóa báo chí chính là phá bỏ tính rập khuôn, lối mòn, thể hiện qua cả nội dung và hình thức. Kiến tạo một thực tại mới cho báo chí đồng nghĩa với hành động để tạo ra những biến chuyển tích cực cho mối tương tác giữa nghề báo và không gian mạng. Càng tạo ra được những dòng chủ lưu thông tin thì báo chí càng tiệm cận với sứ mệnh giám sát và phản biện xã hội. Chính quyền số, kinh tế số, xã hội số và đặc biệt là công dân số đòi hỏi báo chí cũng phải am tường hoạt động, thói quen, hành vi mới của những lớp công chúng mới.

Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, ông Lê Hải Bình phát biểu tham luận tại phiên 1 "Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới". (Ảnh: Lê Đông/TTXVN)

Dưới góc độ quản lý nhà nước, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Ban chấp hành Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng báo chí cách mạng Việt Nam vững mạnh khi giữ chắc kim chỉ nam chính trị, vừa bứt phá sáng tạo trong nghiệp vụ và tích cực ứng dụng công nghệ hiện đại. Đó chính là con đường để báo chí cách mạng thực sự trở thành nền tảng hiện đại, nhân văn và chuyên nghiệp.

“Trong thời đại mà thông tin là tài sản chiến lược, báo chí cần được nhìn nhận như một thành tố quan trọng trong kiến tạo hệ sinh thái tri thức, phản biện xã hội và củng cố niềm tin công chúng. Mỗi nhà báo không chỉ là người viết, mà còn là người truyền cảm hứng, người kiến tạo giá trị xã hội thông qua ngôn từ và trách nhiệm nghề nghiệp,” ông Lê Hải Bình nói.

Để báo chí Việt Nam thực sự hòa mình vào dòng chảy của thực tiễn cuộc sống, thể hiện rõ vai trò dẫn dắt tư tưởng và đồng hành với những bước đi lớn của Đảng, tạo sự lan tỏa niềm tin, trách nhiệm, khát vọng phát triển trong mọi tầng lớp nhân dân, ông Lê Hải Bình đã nêu lên một số giải pháp.

Thứ nhất, giữ vững lý tưởng cách mạng, luôn là kênh thông tin truyền thông chính sách của Đảng và Nhà nước trong công tác tuyên truyền, định hướng dư luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng, kiên quyết phản bác các luận điệu sai trái, thù địch.

Thứ hai, thực hiện việc đổi mới mô hình sản xuất và nâng cao chất lượng nghiệp vụ. Ưu tiên sản xuất nội dung chất lượng cao, hấp dẫn và kịp thời để đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Quang cảnh diễn đàn. (Ảnh: Thành Đạt)

Thứ ba, cần có các chương trình đào tạo và phát triển kỹ năng cho thế hệ nhà báo trẻ, khuyến khích họ tham gia vào các hoạt động báo chí, từ đó tạo ra một đội ngũ nhà báo năng động, sáng tạo và có trách nhiệm.

Thứ tư, tăng cường hợp tác quốc tế, giúp các nhà báo Việt Nam có cơ hội học hỏi từ các mô hình báo chí tiên tiến trên thế giới.

Thứ năm, khuyến khích các cơ quan báo chí xây dựng một môi trường làm việc tích cực, nơi mà các nhà báo có thể sáng tạo và phát triển.

Thứ sáu, báo chí cách mạng Việt Nam cần chủ động áp dụng công nghệ số hiện đại, khai thác dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI) và đồng thời đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số.

“Trăm năm giữ lửa, vạn dặm tiến bước, 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam là minh chứng cho sức sống mạnh mẽ của một nền báo chí vì nhân dân. Trong giai đoạn mới, chúng ta không chỉ cần tiếp tục ‘giữ lửa’ lý tưởng, mà còn cần vượt lên thách thức để tiến bước toàn cầu,” ông Lê Hải Bình nhấn mạnh./.

(Vietnam+)

Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/di-tim-giai-phap-de-bao-chi-phat-trien-ben-vung-trong-ky-nguyen-moi-post1045245.vnp