Doanh nghiệp cần làm gì để tối ưu hóa mặt bằng sản xuất, kinh doanh?

Một trong những yếu tố quan trọng để doanh nghiệp phát triển, đó là mặt bằng sản xuất, kinh doanh. Tuy nhiên, hiện nhiều doanh nghiệp ở Nghệ An đang gặp khó khăn để có mặt bằng sản xuất, kinh doanh phù hợp. Tình trạng này không chỉ khiến doanh nghiệp giảm cơ hội kinh doanh, sản xuất, ảnh hưởng đến việc đầu tư dài hạn, mở rộng quy mô cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh.

Phóng viên Báo và phát thanh, truyền hình Nghệ An có cuộc trao đổi với chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng - Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Đào tạo lãnh đạo và dịch vụ phát triển bền vững, nguyên Phó trưởng Khoa Tài chính - Kế toán - Ngân hàng, Trường Đại học Công Thương TP.HCM về lĩnh vực này.

Cần sớm tháo gỡ khó khăn về mặt bằng

Phóng viên: Thưa ông Nguyễn Hoàng Dũng, từ các góc độ nghiên cứu, ông có thể chia sẻ những giải pháp đột phá nào để sớm tháo gỡ vướng mắc về mặt bằng cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh thu hút FDI ngày càng tăng?

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng. Ảnh: Mỹ Nương

Ông Nguyễn Hoàng Dũng: Bên cạnh các vấn đề pháp lý, quản lý, công nghệ, thiếu nguồn nhân lực chất lượng thì thách thức lớn nhất hiện nay của cộng đồng doanh nghiệp chính là thiếu mặt bằng sản xuất, kinh doanh. Đây là vấn đề bức thiết cần sớm được tháo gỡ để tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị. Để tháo gỡ vướng mắc về mặt bằng cho doanh nghiệp, đặc biệt, trong bối cảnh thu hút FDI đang tăng, tôi xin đề xuất một số giải pháp sau:

Thứ nhất, cần tiếp tục đẩy mạnh phát triển hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp với đầy đủ hạ tầng giao thông, điện, nước, viễn thông, xử lý nước thải,... Việc này không chỉ thu hút FDI mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước tiếp cận mặt bằng sản xuất, kinh doanh với chi phí hợp lý. Đặc biệt, chú trọng phát triển các khu công nghiệp chuyên ngành, khu công nghiệp sinh thái để đáp ứng nhu cầu đa dạng của các nhà đầu tư. Từ đó, thu hút nhiều dự án có quy mô, thúc đẩy sản xuất, tạo việc làm, tăng trưởng kinh tế, và nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương.

Thứ hai, phải minh bạch hóa quy trình cấp phép, giao đất, cho thuê đất, tập trung rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, công khai quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thông tin về các khu công nghiệp, cụm công nghiệp. Xây dựng hệ thống thông tin đất đai điện tử, đảm bảo tính minh bạch, dễ dàng tra cứu, giám sát. Đổi mới kịp thời, toàn diện hơn về công tác giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất nhằm bảo đảm quyền của các chủ thể và phù hợp với cơ chế thị trường, theo Luật Đất đai 2024. Điều này giúp doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp FDI, tiếp cận thông tin nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Tỉnh Nghệ An có 8 KCN được xây dựng hạ tầng đồng bộ, trong đó có nhiều doanh nghiệp đầu tư hạ tầng, thu hút hàng trăm doanh nghiệp khác thuê đất sản xuất, kinh doanh. Ảnh tư liệu

Thứ ba, tăng cường quản lý, sử dụng đất đai hiệu quả, khắc phục những hạn chế, chấn chỉnh tình trạng sử dụng sai mục đích, lãng phí tài nguyên đất. Kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng đất sai mục đích, lãng phí, kém hiệu quả. Theo tôi, cần thu hồi đất đối với các dự án chậm triển khai, không đúng tiến độ, khuyến khích doanh nghiệp sử dụng đất tiết kiệm, ứng dụng công nghệ cao để nâng cao hiệu quả sản xuất trên cùng một diện tích, cũng như góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng tham nhũng, tiêu cực, “lợi ích nhóm”, gây thất thoát tài sản Nhà nước có liên quan đến đất đai.

Thứ tư, đa dạng hóa hình thức cung cấp mặt bằng. Bên cạnh việc cho thuê đất, cần phát triển các hình thức khác như cho thuê nhà xưởng xây sẵn, khu sản xuất chung, co-working space (dạng văn phòng chia sẻ) cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Hiện nay, việc sử dụng dịch vụ thuê nhà xưởng đang dần phổ biến với các doanh nghiệp, như vậy, doanh nghiệp không tốn thời gian xây dựng, mà vẫn có thể bắt đầu vào sản xuất, kinh doanh ngay lập tức. Điều này giúp doanh nghiệp giảm chi phí đầu tư ban đầu, linh hoạt trong việc mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh.

Thứ năm, cần có chính sách ưu đãi đặc biệt về đất đai cho các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp công nghệ cao. Các chính sách ưu tiên có thể bao gồm việc miễn giảm tiền thuê đất, hỗ trợ thủ tục pháp lý, và tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, nhà xưởng.

Thứ sáu, đẩy mạnh hợp tác công - tư (PPP), khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư phát triển hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp theo hình thức PPP. Với cơ chế PPP, Nhà nước sẽ giảm được gánh nặng phải tìm kiếm, sắp xếp và phân bổ nguồn vốn đầu tư từ ngân sách cho cơ sở hạ tầng. Có thể nói, đây là giải pháp huy động nguồn lực xã hội hiệu quả, đáp ứng nhu cầu đầu tư trong phát triển kinh tế - xã hội.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng tại hội thảo về kinh tế tuần hoàn. Ảnh: Mỹ Nương

Vai trò quyết định của chính quyền

Phóng viên: Theo ông, vai trò của chính quyền địa phương và các ban, ngành cần được phát huy như thế nào để đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong quy hoạch và giao đất cho doanh nghiệp?

Ông Nguyễn Hoàng Dũng: Cần khẳng định rằng, chính quyền địa phương và các ban, ngành đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tính minh bạch, công bằng trong quy hoạch và giao đất cho doanh nghiệp. Để phát huy vai trò này, theo quan điểm của tôi, chúng ta cần tập trung vào những vấn đề sau:

Trước hết, quy hoạch sử dụng đất phải được công khai, rõ ràng, minh bạch, đảm bảo sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp. Thông tin về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cần được cập nhật thường xuyên trên các cổng thông tin điện tử, dễ dàng tra cứu, hướng tới nền quản trị đất đai minh bạch và hiệu quả. Việc này giúp doanh nghiệp nắm bắt thông tin kịp thời, dự báo được nhu cầu và định hướng phát triển, cũng như hướng tới cải thiện việc thực thi Luật Đất đai năm 2024 phù hợp với xu hướng chuyển đổi số.

Khu công nghiệp VSIP Nghệ An được lấp đầy diện tích với các doanh nghiệp thứ cấp. Ảnh tư liệu Thành Cường

Một vấn đề quan trọng là chính quyền địa phương và các ban, ngành phải tập trung thực hiện, đó là đơn giản hóa thủ tục hành chính. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 66/NQ-CP ngày 26/3/2025 phê duyệt Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trước đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị cũng nêu rõ yêu cầu "đơn giản hóa tối đa các thủ tục hành chính (TTHC)", "đổi mới toàn diện việc giải quyết TTHC, cung cấp dịch vụ công không phụ thuộc địa giới hành chính; nâng cao chất lượng dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ số cho người dân và doanh nghiệp, hướng tới cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cá nhân hóa và dựa trên dữ liệu".

“

Các địa phương cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, rút ngắn thời gian cấp phép, giao đất, cho thuê đất.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng

Cùng đó, đó là tổ chức đấu giá đất công khai, minh bạch: Việc đấu giá đất phải tuân thủ đúng quy định pháp luật, công khai, minh bạch, đảm bảo cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp. Thông tin về đấu giá đất phải được công bố rộng rãi, đến được với tất cả các doanh nghiệp quan tâm. Đấu giá công khai giúp xác định giá trị thị trường của đất đai, từ đó, giúp Nhà nước quản lý tốt hơn tài nguyên đất đai, điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất và kiểm soát quỹ đất. Đồng thời, tránh tình trạng độc quyền, lũng đoạn thị trường, ngăn chặn các hành vi đầu cơ, làm giá, gây bất ổn cho thị trường bất động sản.

Các cấp, ngành cần thường xuyên kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc sử dụng đất của doanh nghiệp sau khi được giao đất, cho thuê đất. Đất đai không chỉ là tài nguyên quan trọng, mà còn là tài sản, tư liệu sản xuất thiết yếu, gắn bó mật thiết với quá trình phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh, trật tự.

Hiện nay, việc quản lý, sử dụng đất đai, cơ sở nhà, đất của các doanh nghiệp chưa thực sự hiệu quả, đặc biệt là việc bán tài sản trên đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất, góp vốn liên doanh, liên kết, chuyển mục đích sử dụng đất... Do vậy, cần xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng đất sai mục đích, lãng phí, chậm triển khai hay lợi dụng chính sách để chiếm dụng đất công kéo dài...

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng trả lời phỏng vấn báo chí tại hội thảo quốc tế về đổi mới sáng tạo. Ảnh: Mỹ Nương

Chính quyền địa phương cần thiết lập cơ chế đối thoại thường xuyên với doanh nghiệp, lắng nghe ý kiến, kiến nghị của doanh nghiệp về các vấn đề liên quan đến đất đai. Xử lý kịp thời các phản ánh, khiếu nại của doanh nghiệp, đảm bảo quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp. Đồng thời, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai đồng bộ, kết nối giữa địa phương và ngành để cập nhật liên tục tình trạng sử dụng đất; tạo cơ chế hỗ trợ phù hợp với các doanh nghiệp thực sự có năng lực, tâm huyết đầu tư.

Đồng thời, nâng cao năng lực cán bộ, bao gồm cả kiến thức chuyên môn, kỹ năng thực hành và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Thời gian qua, một số vụ việc sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai, đặc biệt là trong giao, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất đã gây gây bức xúc trong nhân dân, ảnh hưởng đến sự ổn định an ninh, trật tự và hình ảnh môi trường đầu tư. Vì vậy, cần tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, đạo đức công vụ cho cán bộ làm công tác quản lý đất đai. Nâng cao trách nhiệm giải trình của cán bộ trong việc thực hiện nhiệm vụ.

Doanh nghiệp cần làm gì?

Phóng viên: Ở phía ngược lại, doanh nghiệp cần chủ động những gì để tối ưu hóa việc sử dụng mặt bằng hiện có và thích ứng với những thay đổi trong tương lai, thưa ông?

Ông Nguyễn Hoàng Dũng: Bên cạnh việc trông chờ vào các giải pháp về chính sách, doanh nghiệp cũng cần chủ động thực hiện các biện pháp để tối ưu hóa việc sử dụng mặt bằng hiện có và thích ứng với những thay đổi trong tương lai. Dưới đây là 7 đề xuất căn bản và cốt tử cho bản thân doanh nghiệp:

Thứ nhất, đánh giá lại nhu cầu sử dụng mặt bằng. Doanh nghiệp cần phân tích kỹ lưỡng nhu cầu thực tế về mặt bằng sản xuất, kinh doanh, tránh tình trạng thuê hoặc mua diện tích đất quá lớn so với nhu cầu, gây lãng phí. Việc đánh giá này cần được thực hiện định kỳ để điều chỉnh phù hợp với sự phát triển của doanh nghiệp.

KCN Bắc Vinh - Nghệ An. Ảnh tư liệu: Tiến Đông

Thứ hai, doanh nghiệp tăng cường áp dụng công nghệ, tự động hóa, đầu tư vào công nghệ hiện đại, tự động hóa quy trình sản xuất, kho vận để nâng cao năng suất, hiệu quả sử dụng mặt bằng.

Thứ ba, cần tối ưu hóa thiết kế mặt bằng sản xuất, kinh doanh khoa học, tận dụng tối đa diện tích sẵn có. Áp dụng các mô hình sản xuất tinh gọn, bố trí máy móc, thiết bị hợp lý để giảm thiểu diện tích sử dụng, tăng cường lưu thông hàng hóa.

Thứ tư, cân nhắc các phương án sử dụng mặt bằng linh hoạt như chia sẻ mặt bằng, cho thuê lại một phần diện tích nhàn rỗi, hoặc hợp tác với các doanh nghiệp khác để sử dụng chung cơ sở hạ tầng.

Thứ năm, doanh nghiệp cần trích một phần lợi nhuận để tái đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật trong nhà xưởng, kho bãi để đáp ứng yêu cầu sản xuất, kinh doanh hiện đại.

Thứ sáu, trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng kế hoạch, chiến lược dự báo và chuẩn bị cho tương lai. Theo dõi sát sao các xu hướng phát triển của ngành, dự báo nhu cầu sử dụng mặt bằng trong tương lai để có kế hoạch chuẩn bị, điều chỉnh kịp thời.

Khai thác, sử dụng hiệu quả mặt bằng là yếu tố quan trọng trong sự thành công của doanh nghiệp. Ảnh tư liệu Thu Hương

Thứ bảy, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số là yếu tố sống còn của doanh nghiệp. Chuyển đổi số không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất, kinh doanh mà còn giúp doanh nghiệp quản lý, sử dụng mặt bằng hiệu quả hơn thông qua các ứng dụng công nghệ như IoT, Big Data, AI... Cùng với đầu tư vào công nghệ và công cụ mới, chuyển đổi số là giải pháp toàn diện thay đổi tư duy, “cách mạng hóa” toàn bộ doanh nghiệp trong vận hành và phát triển bền vững

Bằng cách chủ động thực hiện những biện pháp trên, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa việc sử dụng mặt bằng, giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, và thích ứng linh hoạt với những thay đổi của thị trường trong tương lai.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

ADQuảng cáo

Nguồn: https://baonghean.vn/doanh-nghiep-can-lam-gi-de-toi-uu-hoa-mat-bang-san-xuat-kinh-doanh-10304919.html