Độc đáo ngôi chùa 28 năm là trụ sở Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hưng Yên

Chùa Phố là một ngôi chùa cổ có niên đại trên 300 năm tuổi với lối kiến trúc độc đáo. Không chỉ là nơi được chọn làm trụ sở Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hưng Yên từ năm 1997, nơi đây còn là 1 trong 16 di tích lịch sử nằm trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến. Chùa Phố còn có tên chữ là Bắc Hòa nhân dân tự, tọa lạc tại đường Trưng Trắc, phường Phố Hiến, tỉnh Hưng Yên.

Chùa Phố tọa lạc ở đường Trưng Trắc, phường Phố Hiến. 

Chùa Phố khi mới khởi dựng có tên là “Quan Âm Các” tọa lạc tại khu phố Bắc Hòa, khu vực Hiến Nam Trang thuộc Trấn Sơn Nam Thượng của Phố Hiến xưa. Sau đó, người dân Trung Quốc ở phố Bắc Hòa tiến hành tu sửa, mở rộng và đổi tên là chùa Minh Hương, với mong muốn làm rạng rỡ quê hương bản xứ. Thời gian sau, chùa được đổi tên thành Bắc Hòa tự. Đầu thế kỷ XX, quan Tổng đốc Thái Bình và Nguyên Năng Quốc đứng lên hưng công tu sửa chùa với mong muốn biến nơi đây thành Trung tâm Phật giáo của Hưng Yên, chùa được đổi tên là chùa Phố.

Lầu chuông của chùa Phố được treo 3 quả chuông đồng.

Nằm trong quần thể di tích Phố Hiến, chùa Phố do người Trung Hoa xây dựng và mang những phong cách kiến trúc độc đáo, khác lạ vào khoảng thế kỷ XVII. Chùa được thiết kế nhìn về hướng Bắc, trong khi nhiều ngôi chùa ở Phố Hiến mang phong cách kiến trúc thuần Việt như: Chùa Chuông, chùa Hiến, chùa Nễ Châu… thì chùa Phố có sự kết hợp tổng hòa của 3 lối kiến trúc Việt Nam, Trung Quốc và phương Tây với các hạng mục công trình như: Tam quan, tiền đường, thiêu hương, thượng điện, nhà Tổ, nhà Mẫu…                     

Chùa Phố được khởi dựng từ khoảng thế kỷ thứ XVII, trải qua một số lần trùng tu vào các năm Tự Đức thứ 10 (1857) và Thành Thái thứ 16 (1903), chùa có quy mô lớn hơn. Hiện nay, chùa Phố có nhiều nét kiến trúc khác hẳn so với các ngôi chùa truyền thống của Việt Nam. 

Tam quan của chùa được xây dựng theo kiểu chồng diêm, cửa giữa xây 3 tầng 12 mái. Mái được tạo kiểu hình ngói ống. Phần cổ diêm phía ngoài đắp chữ Hán “Bắc Hòa nhân dân tự”. Hai cửa phụ được xây 2 tầng, 4 mái. Qua Tam quan là vào khu nội tự gồm Tiền đường, Thiêu hương và Thượng điện. Ba tòa này được làm kiểu trùng thiềm điệp ốc liên hoàn thông với nhau, mái chùa lợp ngói ta.

Tòa tiền đường gồm 3 gian, kiến trúc vì kèo khá đơn giản. Tòa thiêu hương 3 gian nhưng được kiến thiết kiểu vòm cuốn, có sự ảnh hưởng phong cách mỹ thuật trung cổ phương Tây, mang dấu ấn của nhà thờ Kitô giáo. Ba gian thượng điện kiến trúc theo kiểu giá chiêng chồng rường hai hàng chân cột. Phần trung tâm của thượng điện được xây kiểu chồng diêm. Mang đậm sắc thái dân tộc nhất là ở tất cả các đao mái của phần dưới và phần trên đều được tạo dáng hình cong, hình rồng mớm phượng cách điệu.

Hệ thống mái vòm ở chùa Phố mang phong cách riêng có.

Điều đặc biệt riêng có ở chùa Phố là mái chùa được thiết kế kiểu vòm cuốn theo phong cách mỹ thuật phương Tây, gợi nhớ đến kiến trúc nhà thờ Kitô giáo. Toàn bộ hai bên tường hồi tòa Thiêu hương là nơi đặt ban thờ, phù điêu Thập điện diêm Vương là mười vị Vua cai quản các cõi âm và dương bằng đất nung vô cùng tỉ mỉ và tinh tế. Toàn bộ hệ thống tượng Thập điện được đắp nổi trên tường trông rất sống động, mỗi pho tượng đều có tư thế ngồi khác nhau. Ngoài ra, gian chính giữa của tòa Thượng điện còn lưu giữ một bức đại tự ghi 4 chữ Hán lớn là “Lưu ly bảo điện” và phía dưới có chạm thủng tích chim trĩ phù dung được tạo tác vô cùng tỉ mỉ và tinh tế.

Chùa Phố hiện vẫn còn lưu giữ những bát hương được làm bằng đá.

Hệ thống tượng Thập điện được đắp nổi trên tường ở chùa Phố.

Hiện tại, chùa còn lưu giữ được khá nhiều hiện vật có giá trị như: Hệ thống tượng Phật cổ, những bát hương được làm bằng đá, chuông đồng, hệ thống các bức đại tự, câu đối được sơn son thiếp vàng…

Với những giá trị đặc sắc, ngày 2/12/1992, chùa Phố được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia, sau đó, vào ngày 3/12/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2408/QĐ-TTg, công nhận Khu di tích Phố Hiến, trong đó chùa Phố là di tích quốc gia đặc biệt.

Hệ thống tượng Thập điện được đắp nổi trên tường ở chùa Phố.

Đại Đức Thích Thanh Quang, Phó Trưởng ban, kiêm Chánh Thư ký Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hưng Yên cho biết, năm 1997, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hưng Yên được tái thành lập, chọn chùa Phố làm trụ sở Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh bởi lịch sử của ngôi chùa Phố gắn liền với sự phát triển của Thương cảng Phố Hiến. Sau một thời gian, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hưng Yên đã phát triển thêm cơ sở hoạt động. Đến nay, để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới, trụ sở của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh chuyển về 171 đường Nguyễn Lương Bằng, phường Phố Hiến.

Gian trung tâm của chùa Phố đặt hệ thống tượng Tam bảo.

Tự hào về ngôi chùa có giá trị lịch sử lâu đời, bà Phạm Thị Thanh (Phường Phố Hiến) cho biết: Ngôi chùa có kiến trúc rất đẹp, vào mùa Xuân, bạn bè tôi ở các địa phương khác về tôi thường dẫn đến thăm quan và mọi người cũng rất thích nét kiến trúc độc đáo này.

“Lần đầu đến với chùa Phố tôi thực sự cảm nhận một không gian kiến trúc khác lạ so với những ngôi chùa khác, rất đẹp”. Chị Nguyễn Phương Chinh (xã Đoàn Đào) chia sẻ.

Chị Nguyễn Thị Yến, Ban Quản lý khu di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến cho biết, “Chùa Phố là di tích có giá trị tiêu tiểu về mặt kiến trúc và lịch sử. Với việc kết hợp của hai nền kiến trúc Việt Nam và Trung Hoa đan xen, độc đáo, chùa là công trình kiến trúc thể hiện tình đoàn kết gắn bó giữa hai nước Việt – Trung thời kỳ Phố Hiến hưng thịnh.

Chùa Phố vẫn còn lưu giữ tấm bia có niên đại Đảo Đại năm Bính Dần 1926.

Với kiến trúc độc đáo, vẻ đẹp uy nghiêm, chùa Phố ngày nay nổi tiếng là chốn cửa Phật linh thiêng, không chỉ thu hút rất nhiều tín đồ phật tử đến hành lễ mà còn là điểm thu hút khách tham quan du lịch khi về thăm quần thể di tích quốc gia đặc biệt Phố Hiến.

Ngọc Bích

Nguồn: https://baohungyen.vn/doc-dao-ngoi-chua-28-nam-la-tru-so-giao-hoi-phat-giao-viet-nam-tinh-hung-yen-3183678.html