Theo thầy Kiên, Giáo dục không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà là quá trình gieo mầm hy vọng, xây dựng niềm tin, khơi dậy khát vọng trong mỗi học sinh.
Nhưng để làm được điều đó trong thời đại ngày nay với một thế hệ học trò được ví là “thế hệ lo âu”, nhà giáo cần phải đổi mới. Đổi mới không chỉ là một khẩu hiệu, mà là một cuộc cách mạng thực sự, những người thầy, người cô phải đi tiên phong.
Thầy giáo chỉ ra bối cảnh, chúng ta đang sống trong một thời đại mà sự chú ý trở thành tài nguyên quý giá nhất. Học sinh bị bao vây bởi vô vàn nội dung hấp dẫn từ mạng xã hội, video ngắn, trò chơi điện tử, AI sinh nội dung... Giáo viên không còn là nguồn thông tin hay nguồn tham khảo duy nhất.
 |
| Thầy Lê Trung Kiên (ôm hoa) được đồng nghiệp chúc mừng sau khi hoàn thành bài giảng dự thi giáo viên dạy giỏi tại Hà Nội. |
Vì vậy, giáo dục không chỉ cạnh tranh với sự thiếu hiểu biết, mà còn phải cạnh tranh với TikTok, YouTube, Facebook, Instagram và đặc biệt là ChatGPT hay các chat bot AI nói chung. "Nếu bài giảng không đủ hấp dẫn, nếu phương pháp dạy không đủ cuốn hút, tâm trí học sinh sẽ “rời khỏi lớp học” ngay cả khi đang ngồi trên lớp", thầy Kiên nhấn mạnh.
Trong chương trình GDPT 2018, giáo dục đã đổi mới, chuyển mình từ dạy học thụ động sang phát triển năng lực, từ truyền đạt kiến thức sang khơi dậy tư duy; từ giảng dạy một chiều sang tương tác đa chiều.
Theo thầy Kiên, các công cụ công nghệ cao, đặc biệt là trí thông minh nhân tạo... đang mở ra cơ hội chưa từng có. Nhưng nếu nhà giáo chỉ dùng để minh họa, hoặc lạm dụng để tạo ra những bài dạy chung chung, thiếu đi tính cá nhân hóa, đặt người học làm trung tâm thì đó mới chỉ là đổi mới hình thức, không phải đổi mới tư duy.
Do đó, nam giáo viên cho rằng, vai trò của người thầy trong thời đại AI cũng cần phải thay đổi.
"Ngày nay, học sinh có thể hỏi AI mọi thứ: từ giải toán, viết văn, đến phân tích hiện tượng địa lý. Vậy giáo viên không còn là người cung cấp kiến thức, mà là người dẫn dắt sự học.
Ví dụ, trong một lớp học thực tế, khi một học sinh cảm thấy thất vọng vì không hiểu bài hay em có bất ổn về tâm lý, giáo viên có thể nhận ra điều đó qua nét mặt, giọng nói, thái độ của học sinh.
Giáo viên có thể điều chỉnh cách giảng dạy, đưa ra lời động viên, hoặc thậm chí kể một câu chuyện truyền cảm hứng để giúp học sinh lấy lại tinh thần. AI, dù thông minh đến đâu, vẫn không thể thay thế sự tương tác đầy cảm xúc này.
Ngoài ra, giáo viên còn đóng vai trò quản lý lớp học, xử lý các tình huống phát sinh như xung đột giữa học sinh, tạo ra môi trường học tập tích cực, lành mạnh, và thúc đẩy sự sáng tạo. Đây cũng là những điều mà AI chưa thể làm được.
Vậy nên, AI có thể là một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, nhưng giáo viên vẫn là trái tim của lớp học.
Câu chuyện về sự thất vọng của học sinh
Thầy Lê Trung Kiên kể, gần đây, thầy có tư vấn, hướng nghiệp cho 1 học sinh năm nay lên lớp 12. Khi giáo viên hỏi, em có mong muốn gì cho nghề nghiệp tương lai, học sinh nói không biết phải làm gì vì suốt bao năm nay học vẽ, muốn đi theo ngành Mỹ thuật số nhưng cách đây ít lâu em được thử nghiệm sử dụng AI tạo ra bản vẽ.
Em nhận thấy AI vẽ quá đẹp, quá nhanh, khiến mình không thể cạnh tranh. Em rất buồn và nản lòng bởi em chưa từng xác định hướng đi khác. Tôi đã động viên, chia sẻ và tư vấn rằng: AI có thể vẽ đẹp, có thể bắt chước rất tốt nhưng AI không thể sáng tạo ra phong cách hội họa. AI có thể bắt chước phong cách Van Gogh, Picasso,... chứ không thể tạo ra trường phái vẽ như vậy.
"Tôi đã động viên em tiếp tục đi theo con đường mơ ước và cân nhắc thêm phương án phụ cho bản thân. Học sinh sau đó đã trở nên tự tin với lựa chọn của mình. Bên cạnh Mỹ thuật số, em cũng lựa chọn Tâm lý học là ngành học thứ hai", thầy Kiên kể.
Từ câu chuyện của học trò, thầy giáo cho rằng, người thầy trong thời đại mới cần: hiểu cách AI hoạt động, nhận diện thông tin sai lệch; phát triển tư duy phản biện, cảm xúc, đạo đức cho học sinh; kết hợp trí tuệ nhân tạo với trí tuệ con người để tạo ra trí tuệ lai – nơi công nghệ và nhân văn cùng phát triển, cùng hỗ trợ cho người học.
Một giáo viên giỏi không chỉ biết nhiều, mà còn biết cách khiến học sinh muốn học. Họ không chỉ dạy “cái gì”, mà còn dạy “vì sao” và “như thế nào”.
Tuy nhiên, đổi mới không hề dễ, đôi khi, nhà giáo mắc sai lầm, điển hình như: lạm dụng công nghệ, thiếu định hướng sư phạm; trở nên lười biếng.
Ở góc độ người thầy, thầy Kiên chia sẻ, nhà giáo đang chịu áp lực từ thành tích, từ xã hội, từ chính sự thay đổi chóng mặt của công nghệ. Nếu không được hỗ trợ đúng mức, họ sẽ bị bỏ lại phía sau.
"Sự thay đổi vai trò cũng khiến một bộ phận không nhỏ giáo viên gặp phải sự thiếu tôn trọng từ một nhóm người trong xã hội, một nhóm học sinh, phụ huynh khi không còn trân trọng vai trò và hình ảnh của người thầy. Do đó, bên cạnh sự chủ động đổi mới chính mình, nhà giáo cũng rất cần sự thấu hiểu, chia sẻ, đồng hành của cơ quan quản lý các cấp cũng như phụ huynh và cộng đồng xã hội", thầy giáo nói.
Thầy Lê Trung Kiên, giáo viên bộ môn tiếng Anh, Trường THPT Lê Lợi, Hà Đông (Hà Nội). Thầy giáo nhận nhiều thành tích trong dạy học như: giải Nhất giáo viên dạy giỏi cụm quận Hà Đông; giải Nhì giáo viên dạy giỏi cấp TP Hà Nội; hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học đạt giải Quốc gia.
Nguồn: https://tienphong.vn/giao-vien-phai-lam-gi-truoc-suc-ep-cua-al-post1751110.tpo
Bình luận (0)