Gìn giữ nét đẹp tín ngưỡng thờ Mẫu

*Diễn xướng chầu văn tại lễ hội Bửu đản Thánh mẫu Đệ Tam Thoải Cung ở phường Hòa Xuân. Ảnh: ĐOÀN HẠO LƯƠNG*

Đặc sắc lễ hội tín ngưỡng thờ Mẫu

Theo TS. Đinh Thị Kim Ngân, Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ (Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), tín ngưỡng thờ Mẫu là một tín ngưỡng dân gian mang sắc thái nguyên thủy và có chiều dài lịch sử hàng ngàn năm. Tại thành phố Đà Nẵng, tín ngưỡng thờ Mẫu có sự giao thoa tiếp biến của văn hóa người Việt từ miền Bắc di cư vào cộng với tín ngưỡng của người Chăm bản địa và sự du nhập của văn hóa Trung Quốc, Ấn Độ tạo nên những nét đặc sắc riêng.

Cứ đến tháng 2 âm lịch hằng năm, người dân quận Cẩm Lệ cũ (nay là phường Hòa Xuân và phường Cẩm Lệ) nô nức tham gia lễ hội Bửu đản Thánh mẫu Đệ Tam Thoải Cung tại Tam giang Thánh điện. Đây là một trong những sự kiện văn hóa tín ngưỡng được tổ chức hằng năm của địa phương. Thông qua lễ hội, chính quyền địa phương mong muốn gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, giáo dục tinh thần yêu nước, đoàn kết trong xây dựng và bảo vệ quê hương; đồng thời hướng đến việc đầu tư, xây dựng sản phẩm văn hóa tâm linh, tín ngưỡng đặc trưng tại địa phương và khai thác tiềm năng du lịch văn hóa tâm linh ngày càng hiệu quả.

Nhà nghiên cứu Đinh Thị Trang, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian thành phố cho biết, hát văn còn gọi là chầu văn, hát hầu đồng, hát bóng, là loại hình trình diễn dân gian gắn với tín ngưỡng thờ mẫu. Hiện nay loại hình này vẫn còn được duy trì tại Cẩm Lệ và được trình diễn trong các lễ hội thờ mẫu phục vụ người dân. Hát văn đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân với mong ước cầu con, cầu sức khỏe...

Cần bảo tồn, phát huy

Cũng theo TS. Đinh Thị Kim Ngân, tín ngưỡng thờ mẫu tại Đà Nẵng bao hàm cả thần trên đất liền và thần cai quản vùng biển, có thần của người Việt và thần của người Chăm, bao gồm Thiên Y Ana, bà Đại Càn, bà Dàng Què, bà Ngũ Hành… Trên địa bàn thành phố có rất nhiều nơi thờ tự riêng Thánh mẫu Thiên Y Ana hoặc phối hợp với thờ các thần khác trong các di tích như: đình Dương Lâm, đình Đại La, đình Phước Thuận, đình Nam Thọ, đình Trung Nghĩa dinh Bà, miếu bà Phường Chào, miếu bà Chúa Ngọc, miếu bà Chúa Lồi…

*Cắm trại hầu hội tại lễ hội Bửu đản Thánh mẫu Đệ Tam Thoải Cung. Ảnh: ĐOÀN HẠO LƯƠNG*

Tín ngưỡng dân gian ở xứ Quảng thường đi đôi với các lễ hội đặc sắc, điển hình như lễ hội Bà Thu Bồn gắn liền với các lễ hội dân gian ven sông, thể hiện khát vọng cầu mong cuộc sống no đủ, bình an và sự che chở của tự nhiên. Đến nay, lễ hội Bà Thu Bồn và lễ hội Bà Phường Chào đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO công nhận là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại” vào tháng 12/2016. Mặc dù tín ngưỡng thờ Mẫu đã đồng hành với cư dân Đà Nẵng hàng trăm năm nay nhưng thực tế cho thấy một số công trình thờ Mẫu hiện nay ít được tu sửa quy mô, có nơi bị dịch chuyển, xây lại đơn giản; có nơi bị nhà dân lấn chiếm. Trong khi đó, nghi lễ bị giản lược, lễ hội thu hẹp cả về thời gian và quy mô.

Để bảo tồn và phát huy giá trị tín ngưỡng thờ Mẫu, thành phố cần đầu tư và khai thác du lịch tâm linh qua các cơ sở thờ Mẫu. Song song với công tác quản lý cần chú trọng công tác bảo tồn di tích, đặc biệt là xây dựng hệ thống lý lịch của di tích.

Xây dựng hành lang pháp lý, có quy chế và quy định rõ ràng trong việc quản lý ở các khu vực di tích cần bảo tồn; đồng thời đẩy mạnh truyền thông cho du khách và người dân địa phương về ý thức cùng nhau gìn giữ các điểm di tích thờ Mẫu. Có như vậy mới đưa những di sản văn hóa này trở lại với sinh hoạt văn hóa cộng đồng, từ đó khơi dậy tình yêu, lòng tự hào đối với truyền thống của dân tộc trong mỗi người dân.

Nguồn: https://baodanang.vn/gin-giu-net-dep-tin-nguong-tho-mau-3303686.html