Giới hạn của AI

Trong hơn 3 năm qua, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành tâm điểm của làn sóng công nghệ toàn cầu. Từ các phòng nghiên cứu tại Thung lũng Silicon đến những ứng dụng phổ biến trong đời sống, AI được kỳ vọng sẽ thay đổi căn bản cách con người làm việc, học tập và giải trí. Mỗi bước tiến của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) đều được theo dõi sát sao, thậm chí còn thổi bùng những dự đoán về kỷ nguyên AGI, trí tuệ nhân tạo tổng quát vượt qua con người.

Thế nhưng, sự ra mắt của GPT-5, sản phẩm được OpenAI quảng bá là “bước ngoặt lịch sử”, lại để lộ nhiều rạn nứt trong niềm tin đó. Thay vì mang đến một cuộc cách mạng, mô hình mới vấp phải nhiều chỉ trích về hiệu năng và khả năng sáng tạo. Điều này làm dấy lên nghi vấn rằng tốc độ tiến bộ thần tốc của AI đang chậm lại và cuộc đua trong ngành công nghệ đã bước sang giai đoạn mới.

Từ kỳ vọng đến thực tế

Khi OpenAI giới thiệu GPT-5 vào đầu tháng 8, giới công nghệ xem đây là cột mốc quan trọng. Giám đốc điều hành Sam Altman gọi sản phẩm này là “bước tiến lớn trên con đường tới AGI”. Trong khi đó, Nick Turley, người đứng đầu bộ phận phát triển ChatGPT, khẳng định mô hình mới sẽ mang lại trải nghiệm vượt trội.

Thế nhưng thực tế không như kỳ vọng. Chỉ vài ngày sau khi ra mắt, mạng xã hội tràn ngập phản ánh về những lỗi cơ bản lặp lại từ các phiên bản trước, điển hình như gắn nhãn sai bản đồ Mỹ. Một số chuyên gia còn cho rằng mô hình mất đi “tính cách” vốn có, hiệu suất thấp hơn đối thủ trong các bài kiểm tra chuẩn.

GPT-5 không nổi bật như giới phân tích kỳ vọng. Ảnh: Bloomberg.

Sau nhiều hứa hẹn, GPT-5 được đánh giá chỉ là một phiên bản cải tiến nhỏ thay vì bước tiến nhảy vọt. Thomas Wolf, đồng sáng lập Hugging Face nhận xét rằng người dùng chờ đợi điều gì đó hoàn toàn mới, nhưng thực tế không có.

Giờ đây, nhiều nhà phân tích tại Thung lũng Silicon bắt đầu hoài nghi về giới hạn của AI sau sự xuất hiện của GPT-5, sản phẩm được đầu tư hàng trăm tỷ USD nhưng chỉ đạt được mức cải tiến khiêm tốn. Trong 3 năm qua, tốc độ tiến bộ thần tốc của AI khiến giới đầu tư và nghiên cứu quen thuộc với kỳ vọng “mỗi phiên bản đều là một cách mạng”.

Sự thất vọng càng rõ rệt khi so với kỳ vọng đặt lên OpenAI. Công ty từng dẫn đầu thị trường, nhưng nay đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ Google, Anthropic, xAI và DeepSeek. Nhiều chuyên gia cho rằng bước tụt lùi này cho thấy “ảo tưởng AGI” đang dần trở về thực tế.

Giới hạn của mô hình khổng lồ

Theo Gary Marcus, Giáo sư tại Đại học New York, GPT-5 là biểu tượng của phương pháp mở rộng vội vàng để đạt AGI, nhưng đã không thành công. Stuart Russell, chuyên gia tại UC Berkeley, thậm chí so sánh tình hình hiện tại với thập niên 1980, thời kỳ bong bóng đầu tiên của AI vỡ tung do kỳ vọng vượt xa thực tế.

Vấn đề hiện tại nằm ở công thức phát triển quen thuộc khi các công ty tổng hợp dữ liệu khổng lồ cộng sức mạnh tính toán lớn sẽ tạo ra mô hình tốt hơn. Trong vài năm, công thức này mang lại kết quả ổn định. Nhưng đến nay, các phòng thí nghiệm AI đã khai thác cạn nguồn dữ liệu miễn phí trên Internet. Họ phải mua quyền sử dụng nội dung từ các đơn vị xuất bản giữ bản quyền nhưng hiệu quả vẫn chưa rõ ràng.

Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) tồn tại nhiều hạn chế. Ảnh: Bloomberg.

Thách thức thứ 2 là năng lực tính toán. GPT-4 từng huấn luyện trên hàng nghìn GPU Nvidia, còn GPT-5 ước tính cần hàng trăm nghìn chip thế hệ mới. Bản thân CEO Altman cũng thừa nhận các chatbot như ChatGPT “khó có thể tốt hơn nữa” dù mô hình nền tảng vẫn cải thiện.

“Chúng ta chưa chạm đến giới hạn AI, nhưng chắc chắn đã hết biên độ với các mô hình ngôn ngữ thuần văn bản", Yann LeCun, nhà khoa học trưởng Meta nhận định. Ông kêu gọi hướng tới mô hình đa phương thức, học hỏi từ thế giới thực thông qua hình ảnh, video và tương tác vật lý.

Những cách tiếp cận mới này có thể mở đường cho ứng dụng AI trong xe tự lái, robot hay trợ lý cá nhân có khả năng lập kế hoạch. “Chỉ tăng thêm sức mạnh tính toán để mơ về AGI là không đủ. Chúng ta cần chiến lược mới”, Joelle Pineau, giám đốc AI tại Cohere nhấn mạnh.

Cuộc đua thay đổi hướng đi

Sự chững lại của GPT-5 cũng tác động đến chính sách công nghệ Mỹ. Nếu chính quyền Biden ưu tiên quy định an toàn, xu hướng của Tổng thống Donald Trump tập trung vào cạnh tranh công nghiệp. Nguy cơ AGI “siêu trí tuệ” dần bị coi là phóng đại. Chuyên gia David Sacks gọi thị trường AI hiện tại là trạng thái “Goldilocks”, một dạng cân bằng giữa cạnh tranh và vai trò kiểm soát của con người.

Hiện tại, Washington đang chuyển trọng tâm từ lo ngại an ninh sang bảo đảm sự thống trị chip theo mô hình Mỹ. Thỏa thuận giữa Trump và Nvidia về việc cấp phép bán chip H20 cho Trung Quốc cho thấy ưu tiên chiến lược đã thay đổi.

GPT-5 có thể mở ra nhiều hướng đi thực tiễn hơn cho công nghệ AI. Ảnh: Bloomberg.

Ở góc độ thị trường, giới đầu tư không mấy bận tâm việc AI có chậm lại. Định giá các công ty khởi nghiệp tiếp tục tăng mạnh, trong khi giá trị thị trường của Nvidia đạt 4.400 tỷ USD. SoftBank, nhà đầu tư lớn của OpenAI, chứng kiến cổ phiếu tăng hơn 50% chỉ trong một tháng.

Giới đầu tư quan tâm nhiều hơn đến doanh thu khổng lồ mà ChatGPT mang lại, trong khi viễn cảnh AGI vẫn là điều khá xa vời. Với người dùng, ChatGPT đã trở thành “động từ” khi nhắc đến AI, tương tự như cách Google trở thành từ đồng nghĩa với tìm kiếm.

Các chuyên gia cho rằng GPT-5 tuy không bùng nổ, nhưng mở ra hướng đi thực tế hơn khi tập trung vào ứng dụng kinh doanh và dịch vụ. Tiến sĩ Sayash Kapoor đến từ Đại học Princeton đánh giá GPT-5 nổi bật ở hiệu quả chi phí và tốc độ, dù chỉ đạt mức trung bình ở nhiều tác vụ. Điều này có thể thúc đẩy làn sóng đổi mới sản phẩm thay vì mơ mộng đến AGI.

“Công nghệ hiện tại mới chỉ là phần nổi. Tiềm năng của AI vẫn rất lớn và chặng đường tiếp theo sẽ xoay quanh ứng dụng thực tiễn", Miles Brundage, cựu chuyên gia OpenAI cho biết.