Hai nhà khoa học gốc Việt phát hiện bí ẩn hợp chất chống ung thư trong tự nhiên

Nghiên cứu sinh tiến sĩ Tuan-Anh Nguyen (trái) và tiến sĩ Thu-Thuy Dang đang kiểm tra các mẫu thực vật trong phòng thí nghiệm. Ảnh: UBC Okanagan

Mitraphylline thuộc nhóm nhỏ các phân tử thực vật được gọi là ancaloit spirooxindole. Những hợp chất này có cấu trúc vòng "xoắn" bất thường và được biết đến với tác dụng chống lại khối u và tình trạng viêm mạnh m

Dù được biết đến từ lâu, quá trình phân tử này hình thành trong tự nhiên vẫn là bí ẩn. Năm 2023, nhóm nghiên cứu của Tiến sĩ Thu-Thuy Đặng tại Khoa Khoa học Irving K. Barber (UBC Okanagan, Canada) đã tìm ra loại enzyme thực vật đầu tiên có thể xoắn một phân tử thành hình xoắn ốc.

Dựa trên bước đột phá đó, nghiên cứu sinh tiến sĩ Tuan-Anh Nguyen đã dẫn đầu nỗ lực xác định một cặp enzyme - một enzyme thiết lập cấu hình 3D của các phân tử và một enzyme xoắn nó thành mitraphylline.

Tiến sĩ Dang ví von: "Phát hiện này giống như tìm thấy các mắt xích còn thiếu trong dây chuyền lắp ráp. Nó giúp giải đáp câu hỏi lâu nay về cách tự nhiên tạo ra những phân tử phức tạp này, đồng thời mở ra hướng mô phỏng quy trình đó trong phòng thí nghiệm".

Mitraphylline tự nhiên chỉ có ở lượng rất nhỏ trong một số loài cây nhiệt đới thuộc họ cà phê như Mitragyna (cây kratom) và Uncaria (móng mèo), khiến việc chiết xuất hoặc tổng hợp quy mô lớn trở nên khó khăn và tốn kém.

Bằng cách xác định các enzyme xây dựng và định hình mitraphylline, các nhà nghiên cứu hiện có lộ trình sản xuất mitraphylline và các hợp chất liên quan theo cách bền vững.

"Phát hiện này mở ra cách tiếp cận hóa học xanh để tạo ra các hợp chất có giá trị dược phẩm cao", nghiên cứu sinh Nguyen cho biết.

Công trình là sản phẩm hợp tác giữa nhóm của tiến sĩ Dang tại UBC Okanagan và nhóm của tiến sĩ Satya Nadakuduti tại Đại học Florida (Mỹ), với sự hỗ trợ của Hội đồng Nghiên cứu khoa học tự nhiên và Kỹ thuật Canada (NSERC), Quỹ Đổi mới Canada, Chương trình Học giả nghiên cứu sức khoẻ BC Michael Smith và Viện Nông nghiệp và Thực phẩm quốc gia thuộc Bộ Nông nghiệp Mỹ.

Nguồn: https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/hai-nha-khoa-hoc-goc-viet-phat-hien-bi-an-hop-chat-chong-ung-thu-trong-tu-nhien/20251011101906892