Học nghề ít, hưởng trợ cấp nhiều - bất cập trong chính sách bảo hiểm thất nghiệp

Hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động là một trong những chính sách của bảo hiểm thất nghiệp, giúp người lao động nâng cao kỹ năng nghề, sớm quay trở lại thị trường lao động.

Chị Nguyễn Thị Nguyệt (phường Thành Sen, tỉnh Hà Tĩnh), sau khi nghỉ việc ở Đồng Nai trở về, nhận trợ cấp thất nghiệp với mức 3,5 triệu đồng/tháng và không chọn học nghề mới. Lý do chị đưa ra là những nghề đào tạo không phù hợp với nhu cầu phát triển bản thân, chưa chắc học xong đã tìm được việc làm có thu nhập xứng đáng.

“Tôi thấy học nghề bây giờ chi phí lớn, mà học xong không biết có phát triển được nghề không. Trong lúc khó khăn như thế này thì tôi nghĩ nhận khoản trợ cấp hàng tháng và làm công việc tự do sẽ phù hợp hơn đối với tôi” - chị Nguyệt giãi bày.

Sau một thời gian dài gắn bó với công ty may mặc ở Bình Dương, do hoàn cảnh gia đình, vợ chồng chị Đinh Thị Nguyệt (phường Thành Sen), trở về quê sinh sống. Thay vì tiếp tục học nghề mới, chị Nguyệt đã quyết định làm thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp với mức 4,5 triệu đồng/tháng và mở cửa hàng bán hoa quả để có thêm thu nhập. “Tôi biết việc học nghề có thể giúp cải thiện trình độ, cơ hội chuyển đổi nghề nhưng nếu tham gia phải có thời gian, không thể đi làm kiếm thêm thu nhập. Điều này nằm ngoài khả năng với người đang thất nghiệp như tôi. Trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp, tôi làm thêm các công việc tự do để có thu nhập lo cho gia đình” - chị Nguyệt cho biết.

Ông Hồ Anh Tú - Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Tĩnh chia sẻ, gần đây, số người có nhu cầu học nghề có tăng lên, song vẫn chưa nhiều. Riêng trong năm 2023 và 4 tháng đầu năm 2024, có đến hơn 10 ngàn lao động được hưởng trợ cấp thất nghiệp, tuy nhiên chỉ có 285 người đăng kí học nghề mới. Năm 2025, tín hiệu có tích cực hơn, Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Tĩnh đã tiến hành chi trả trợ cấp thất nghiệp hơn 79 tỷ đồng, và hơn 1.3 tỷ đồng cho hỗ trợ học nghề mới. Tuy nhiên đây vẫn là còn con số ít ỏi so với số lượng người lao động thất nghiệp hiện nay. Sự chênh lệch lớn giữa chi phí trợ cấp và chi phí đào tạo là một vấn đề cần nhìn nhận lại.

Chất lượng đầu ra và mức hỗ trợ của chính sách đang là rào cản lớn khiến lao động thất nghiệp chưa mặn mà đăng ký học nghề.

Học nghề là một trong những giải pháp quan trọng để người lao động bị mất việc làm sớm trở lại thị trường lao động. Tuy nhiên, thực tế số người thất nghiệp lựa chọn học nghề rất thấp vì họ đang đối diện với khó khăn tài chính trước mắt. Không ít lao động chỉ muốn hưởng trợ cấp thất nghiệp, đồng thời làm các công việc linh hoạt như chạy xe ôm công nghệ, giao hàng, bán hàng... để có thêm thu nhập. Đây là lý do giải thích cho nghịch lý: lao động thất nghiệp nhiều nhưng các doanh nghiệp vẫn thiếu lao động có tay nghề và tốn chi phí, thời gian đi tìm kiếm nguồn lực.

Lý giải thêm về nguyên nhân người lao động tham gia học nghề còn thấp, ông Nguyễn Văn Sơn, nguyên Ủy viên Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, nguyên Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Hà Tĩnh cho rằng: "Chất lượng đầu ra và mức hỗ trợ của chính sách đang là rào cản lớn. Với những lao động sau khi học nghề mới chỉ nhận chứng chỉ sơ cấp. Với chứng chỉ này, nếu xin được việc mới thì mức thu nhập cũng không chênh lệch bao nhiêu so với lao động phổ thông. Trong khi đó, người lao động mất việc đời sống còn nhiều khó khăn, nên họ sẽ lựa chọn hưởng trợ cấp thất nghiệp và làm một công việc mới có thu nhập tức thì.

Mặt khác, hiện nay các ngành nghề chuyển đổi cho đối tượng BHTN vẫn còn quá đơn giản, mức hỗ trợ học nghề tối đa 1,5 triệu đồng/ tháng và thời gian hỗ trợ không quá 6 tháng, tức là được hỗ trợ 9 triệu đồng. Với mức hỗ trợ này thì nhiều ngành nghề chi phí thực tế cao hơn, nên nhiều người lao động vẫn còn chần chừ với học nghề mới.

Các chính sách hỗ trợ cần thay đổi phù hợp để tạo động lực cho người lao động tham gia.

Ông Nguyễn Văn Sơn nhấn mạnh thêm: Cùng với việc đẩy mạnh tuyên truyền, tư vấn, định hướng để người lao động lựa chọn tham gia học nghề mới, về lâu dài các bộ, ngành liên quan cần nghiên cứu để đề xuất nâng mức hỗ trợ học nghề; kéo dài thời gian hỗ trợ học nghề; và quan trọng nhất là xây dựng danh mục nghề nghiệp, chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu tuyển dụng thực tế của doanh nghiệp, nhằm tạo việc làm bền vững cho nhóm lao động sau thất nghiệp.

Nguồn: https://baohatinh.vn/hoc-nghe-it-huong-tro-cap-nhieu-bat-cap-trong-chinh-sach-bao-hiem-that-nghiep-post296845.html