Đài chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam được xây dựng nơi cửa biển Lạch Trường.
Hơn 6 thập niên đã đi qua, nhưng chiến thắng trận đầu (ngày 2 và 5/8/1964) vẫn còn vẹn nguyên giá trị. Qua từng trang sách được lật giở, qua từng “địa chỉ đỏ” đặt chân đến, không khí về một thời lửa đạn và hình ảnh những chiến sĩ hải quân dũng cảm, kiên cường chiến đấu đến hơi thở cuối cùng để giữ vững vùng trời Tổ quốc lại được tái hiện một cách rõ nét. Ngày ấy, để cứu vãn sự thất bại của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt”, đế quốc Mỹ quyết định đẩy mạnh chiến tranh xâm lược miền Nam bằng một chiến lược mới và mở cuộc “Chiến tranh phá hoại” đối với miền Bắc, nơi mà chúng cho là “gốc rễ”, là hậu thuẫn của cách mạng miền Nam.
Để thực hiện kế hoạch đánh phá miền Bắc với một “kịch bản” đã được chuẩn bị từ trước, đế quốc Mỹ dùng hải quân “khóa chặt” cửa biển miền Bắc, dùng máy bay mở các chiến dịch đánh phá ven biển, các mục tiêu trong nội địa và săn tìm các căn cứ của hải quân Bắc Việt Nam để tiêu diệt. Đế quốc Mỹ xác định phải “có một chiến dịch khiêu khích Bắc Việt Nam” để tạo cớ. Theo đó, đêm 30/7, chúng cho tàu biệt kích bắn phá đảo Hòn Mê (Thanh Hóa), Hòn Ngư (Nghệ An). Đêm 31/7, rạng sáng 1/8/1964, tàu khu trục Ma-đốc đã tiến vào vùng biển Quảng Bình để thu thập tin tức tình báo và khiêu khích lực lượng hải quân Nhân dân Việt Nam. Ngày 2/8/1964, sau khi tàu Ma-đốc bị tàu phóng lôi của hải quân Việt Nam đánh đuổi buộc chúng phải rút ra khỏi vùng biển của Việt Nam, ngay lập tức Mỹ lớn tiếng vu cáo “Tàu phóng lôi của Việt Nam vô cớ công kích tàu Ma-đốc của Mỹ đang đi trên vùng biển quốc tế...” nhằm lấy cớ “trừng phạt hải quân Bắc Việt Nam”. Trưa ngày 5/8/1964, chúng sử dụng 8 máy bay phản lực đánh vào Bến Thủy - thành phố Vinh. Cuộc tiến công quy mô lớn bằng không quân Mỹ vào miền Bắc Việt Nam chính thức bắt đầu.
Trước âm mưu thâm độc của kẻ thù, tháng 3/1964, Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập Hội nghị chính trị đặc biệt. Người yêu cầu “Quân đội và các lực lượng vũ trang Nhân dân phải luôn sẵn sàng chiến đấu...; kiên quyết đập tan mọi hành động của đế quốc Mỹ và tay sai của chúng”. Thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng ủy Quân chủng Hải quân đã ra nghị quyết lãnh đạo, đưa quân chủng chuyển vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu với quyết tâm cao nhất.
Những hành động khiêu khích, phá hoại của Mỹ ngày càng tăng, Bộ Tư lệnh Quân chủng Hải quân quyết định thành lập Sở chỉ huy tiền phương tại căn cứ sông Gianh (Quảng Bình); điều động tàu tuần tiễu của Khu tuần phòng 1 vào tăng cường hoạt động ở vùng biển Khu 4; lệnh cho các phân đội tàu tuần tiễu của Khu tuần phòng 2 rời cảng sơ tán ra các khu neo để vừa tăng cường huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật, vừa nâng cao cảnh giác, ngụy trang chu đáo đề phòng địch tập kích bằng đường không và biệt kích người nhái. Các tàu phóng lôi ở trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao. Các đơn vị pháo bờ biển chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu cấp 2. Các cơ quan, đơn vị trên bờ khẩn trương xây dựng hầm hào, công sự phòng tránh và đánh địch. Cán bộ, chiến sĩ đang nghỉ phép được gọi về đơn vị làm nhiệm vụ. Cuối tháng 7/1964, mọi công tác chuẩn bị chiến đấu của Quân chủng Hải quân đã cơ bản hoàn thành.
Đúng 13 giờ 30 phút ngày 2/8/1964, tàu khu trục Ma-đốc Mỹ xâm phạm khu vực Hòn Mê - Lạch Trường (Thanh Hóa). Khi phát hiện được tàu địch, cả 3 tàu phóng lôi của ta tăng vận tốc tiếp cận mục tiêu. Trong đó, tàu 333 tăng vận tốc chặn tàu địch lại, tạo điều kiện thuận lợi để 2 tàu 336 và 339 tấn công. Lúc này trên không xuất hiện 4 máy bay địch lao đến tấn công các tàu của ta. Với tinh thần chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, cán bộ, chiến sĩ các tàu đã tập trung hỏa lực bắn cháy 1 máy bay rơi ngay xuống biển và bắn bị thương 1 chiếc khác; 2 chiếc còn lại vội vã rời khỏi khu vực chiến đấu. Tàu Ma-đốc của địch cũng bị trúng đạn, phải rút chạy ra khỏi lãnh hải Việt Nam. Sau 9 năm xây dựng, đây là trận đầu tiên Hải quân Nhân dân Việt Nam ra quân chiến đấu trực tiếp với tàu chiến lớn và nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ.
Ngay sau khi tàu Ma-đốc bị đánh đuổi khỏi vùng biển nước ta trong ngày 2/8/1964, Mỹ đã dựng lên “Sự kiện Vịnh Bắc bộ” lấy cớ để mở chiến dịch “trả đũa” mang tên “Mũi tên xuyên”. Ngày 5/8, chúng sử dụng hàng chục máy bay tấn công gần như cùng một lúc vào các mục tiêu kinh tế và hầu hết các căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của hải quân Việt Nam dọc ven biển từ Cảng Gianh (Quảng Bình cũ) đến Hòn Gai, Bãi Cháy (Quảng Ninh), mở đầu kế hoạch “Chiến tranh phá hoại” quy mô lớn đối với miền Bắc nước ta.
Tại vùng biển Lạch Trường, vào lúc 14 giờ 15 phút ngày 5/8/1964, nhiều tốp máy bay địch từ biển Đông lao vào bắn phá từ đảo Hòn Nẹ đến cửa Lạch Trường. Sau hồi kẻng báo động, các đơn vị hải quân, Đồn Biên phòng 74, đại đội Ra-đa, tự vệ Xí nghiệp thủy sản Lạch Trường và dân quân du kích các xã đã có mặt tại vị trí chiến đấu. Ba tàu hải quân dùng súng máy; trạm ra-đa và Đồn Biên phòng 74 dùng súng 14,5mm; tự vệ dùng súng bộ binh trên thuyền và dân quân các xã phối hợp chặt chẽ, đánh trả máy bay địch. Trung đội dân quân xã Hoằng Trường do đồng chí Trần Văn Lự, Trung đội trưởng chỉ huy. Cụ Tường dù tuổi cao, mắt kém vẫn điềm tĩnh phụ trách khẩu trung liên cùng con cháu chiến đấu. 12 nữ dân quân xã Hòa Lộc (cũ) do Tô Thị Đạo chỉ huy đã dùng thuyền tiếp đạn cho tàu hải quân và cứu chữa thương binh dưới làn mưa đạn của địch. Hai cô gái Nguyễn Thị Vy (17 tuổi) và Lê Thị Thảo (20 tuổi) chưa từng quen với sóng cả vẫn dùng thuyền vượt sóng ra khơi làm nhiệm vụ cứu thương và tiếp đạn cho tàu hải quân chiến đấu... Đến 15 giờ 15 phút ngày 5/8, trận chiến đấu anh dũng của quân và dân khu vực Hoằng Trường kết thúc, 2 máy bay Mỹ bị bắn rơi và 2 chiếc khác bị thương.
Cùng với lực lượng phòng không ba thứ quân và Nhân dân các tỉnh: Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Ninh, Quảng Bình (cũ), bộ đội hải quân đã chiến đấu anh dũng đánh bại cuộc tiến công “Mũi tên xuyên”, bắn rơi 8 máy bay phản lực hiện đại của Mỹ, bắn bị thương nhiều chiếc khác, bắt một giặc lái; gây cho bọn đầu sỏ đế quốc Mỹ bị bất ngờ và tổn thất lớn.
Chiến thắng ngày 2 và 5/8/1964 đã trở thành chiến công đầu tiêu biểu, mở đầu trang sử anh hùng trong lịch sử xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Hải quân Nhân dân Việt Nam. Đó là chiến thắng của đường lối chiến tranh Nhân dân toàn dân, toàn diện, dựa vào sức mình là chính; là chiến thắng của nghệ thuật quân sự “lấy ít địch nhiều, lấy yếu đánh mạnh”; của trí thông minh, của tinh thần dám đánh, quyết đánh và biết đánh. Chiến thắng ấy đã tô thắm thêm truyền thống của Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng, đồng thời tạo được tiếng vang lớn trên thế giới, đem lại lòng tin và niềm phấn khởi cho hàng triệu người đang đấu tranh cho độc lập dân tộc, dân chủ, hòa bình và tiến bộ trên thế giới.
Quân, dân Thanh Hóa tự hào đã đóng góp to lớn vào trận đầu lừng lẫy chiến công. Để hôm nay, nơi cửa biển Lạch Trường, Đài chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam được xây dựng sừng sững, uy nghiêm tựa vào núi Cồn Bò, xa xa là đảo Nẹ hiên ngang giữa biển trời. Đây không chỉ là biểu tượng, là niềm tự hào của lực lượng hải quân Việt Nam mà còn là niềm tự hào của xứ Thanh anh hùng.
Bài và ảnh: Tố Phương
Nguồn: https://baothanhhoa.vn/ky-niem-61-nam-chien-thang-tran-dau-cua-hai-quan-nhan-dan-viet-nam-va-quan-dan-mien-bac-2-va-5-8-1964-2-va-5-8-2025-nbsp-tran-dau-lung-lay-chien-cong-256960.htm
Bình luận (0)