Lan tỏa giá trị các bảo vật quốc gia

Du khách tham quan Bảo vật quốc gia tượng Gajasimha tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Ảnh: KHÁNH LINH

Phát huy giá trị bảo vật quốc gia

Đài thờ Mỹ Sơn E1 trưng bày tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng lúc nào cũng có khách tham quan. Đây là hiện vật khá độc đáo được điêu khắc tinh xảo, mô tả đời sống tâm linh và xã hội của vương quốc Champa xưa với những hình khắc về tu sĩ, sinh hoạt Ấn Độ giáo và thiên nhiên hoa lá.

Năm 1903, người Pháp phát hiện Đài thờ Mỹ Sơn E1 tại tháp E1 khu di tích Mỹ Sơn (xã Thu Bồn). Năm 1918, hiện vật được mang về Bảo tàng Điêu khắc Chăm lưu giữ trưng bày. Năm 2012, Đài thờ Mỹ Sơn E1 được Thủ tướng Chính phủ công nhận Bảo vật quốc gia (cùng với đài thờ Trà Kiệu) trở thành 2 bảo vật quốc gia đầu tiên của nền nghệ thuật điêu khắc Chăm.

Thành phố Đà Nẵng hiện có 19 bảo vật quốc gia đang được bảo quản, trưng bày tại 4 địa điểm gồm Bảo tàng Điêu khắc Chăm (12 hiện vật), Bảo tàng Quảng Nam (3 hiện vật), Khu di sản Mỹ Sơn (2 bảo vật) và 2 bảo vật thuộc sở hữu ông Lương Hoàng Long (khối phố Xuân Hòa, phường Hội An). Nhiều bảo vật trong số này, nhất là các hiện vật thuộc văn hóa Sa Huỳnh được chế tác bằng hợp kim vàng và mã não rất quý hiếm.

Thời gian qua, việc đưa bảo vật quốc gia đến gần hơn công chúng luôn được các đơn vị quản lý chú trọng. Tại Khu đền tháp Mỹ Sơn, nơi đang lưu giữ 2 bảo vật quốc gia gồm Ekamukhalinga và Đài thờ Mỹ Sơn A10, du khách dễ dàng nhìn ngắm, chiêm ngưỡng các bảo vật quốc gia ở khoảng cách gần nhất.

Ông Nguyễn Công Khiết, Phó Giám đốc phụ trách Ban Quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn chia sẻ, việc tái định vị Đài thờ Mỹ Sơn A10 ngay tại nơi phát hiện (tháp A10) giúp người xem có thể hình dung về bối cảnh và vị trí của bảo vật trong tổng thể công trình đền tháp. Riêng với bảo vật Ekamukhalinga, bên cạnh sử dụng công nghệ, mã QR, Ban Quản lý di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn cũng đang nghiên cứu sử dụng màn hình động nhằm diễn giải bảo vật sinh động, giúp du khách hiểu hơn về bảo vật quốc gia này.

Tương tự, tại Bảo tàng Quảng Nam và Bảo tàng Điêu khắc Chăm, việc trưng bày, giới thiệu các bảo vật quốc gia cũng được xác định là yếu tố quan trọng thu hút khách. Bà Lê Thị Thu Trang, Giám đốc Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng khẳng định, giá trị bảo vật quốc gia đã góp phần gia tăng sức hấp dẫn điểm đến.

“Công tác trưng bày, giới thiệu các bảo vật quốc gia luôn được đơn vị thực hiện khoa học, có phương án diễn giải chi tiết. Đặc biệt, thông qua những ứng dụng công nghệ hiện đại như thuyết minh tự động đa ngôn ngữ (Việt/Anh/Pháp); ứng dụng tham quan ảo các di tích Chăm; ứng dụng tham quan Bảo tàng VR360 tích hợp trên cổng thông tin du lịch của thành phố… giúp du khách thuận tiện tiếp cận và hiểu rõ hơn về ý nghĩa và giá trị của từng bảo vật quốc gia”, bà Trang thông tin.

Tăng cường bảo vệ bảo vật quốc gia

Bảo vật quốc gia không chỉ minh họa cho giá trị nổi bật của của các di sản văn hóa trong một giai đoạn lịch sử được thể hiện qua các hình tượng và nghệ thuật điêu khắc, chế tác… mà còn phản ánh rõ nét các phong tục, nghi thức của người xưa nên việc bảo vệ bảo vật quốc gia hết sức quan trọng.

Bảo vật quốc gia Đài thờ Mỹ Sơn A10 đang được trưng bày ngoài trời tại Khu di sản Mỹ Sơn. Ảnh: KHÁNH LINH

Đại diện lãnh đạo Bảo tàng Đà Nẵng (đơn vị quản lý Bảo tàng Quảng Nam) cho biết, do chưa đảm bảo điều kiện về tủ đặc chủng và an ninh an toàn nên hiện đơn vị chỉ trưng bày các phiên bản bảo vật quốc gia (tỷ lệ 1/1) bằng chất liệu composite phục vụ khách, tất cả bảo vật gốc được lưu giữ vào kho, đặt trong một két sắt được bảo vệ bởi lớp xốp khí kèm túi hút ẩm silicagel... Hằng tháng, các bảo vật sẽ được kiểm tra, bảo quản, thay silicagel và vệ sinh hiện vật.

Với 2 bảo vật quốc gia đang trưng bày tại Mỹ Sơn, ngoài tăng cường đảm bảo an ninh từ xa, kịp thời ngăn chặn những hành vi xâm hại trực tiếp đến bảo vật quốc gia, Ban Quản lý di sản văn hóa thế giới cũng đẩy mạnh tuyên truyền giá trị bảo vật và các chính sách bảo vệ bảo vật quốc gia cho cộng đồng, du khách; xây dựng phương án phòng tránh thiên tai và những nguy cơ, rủi ro đối với bảo vật.

Theo bà Lê Thị Thu Trang, việc bảo vệ, phát huy giá trị bảo vật quốc gia là một trong những nhiệm vụ trọng tâm và thường xuyên của đơn vị. Hiện nay, bảo tàng đang triển khai số hóa, tạo lập cơ sở dữ liệu các hiện vật phục vụ công tác bảo quản, phục chế, nghiên cứu...

Đặc biệt, thực hiện nghiêm ngặt công tác bảo quản hiện vật gồm bảo quản định kỳ, bảo quản phòng ngừa và bảo quản trị liệu; thường xuyên cập nhật tình trạng bảo vật vào hồ sơ theo dõi, kịp thời xử lý nếu có tình huống phát sinh, ảnh hưởng đến bảo vật. Bên cạnh, gắn camera các khu vực trưng bày bảo vật quốc gia và có bảo vệ theo dõi, giám sát 24/24 giờ. Một số hiện vật trong bảo tàng cũng được lắp đặt vách kính hoặc dây giăng tạo vùng đệm an toàn giữa du khách và hiện vật, hạn chế tiếp xúc trực tiếp.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm hiện lưu giữ trên 2.000 hiện vật, trong đó trưng bày thường xuyên hơn 400 hiện vật, rất nhiều hiện vật trong số này được đánh giá có thể lập hồ sơ công nhận bảo vật quốc gia. Hằng năm, ngoài lượng lớn du khách mua vé tham quan, nơi đây cũng đón trên 70 đoàn học sinh, sinh viên trong và ngoài nước đến tìm hiểu, nghiên cứu những kiệt tác điêu khắc đá, đặc biệt các bảo vật quốc gia đang trưng bày, lưu giữ tại đây.

Nguồn: https://baodanang.vn/lan-toa-gia-tri-cac-bao-vat-quoc-gia-3306024.html