Những hỗ trợ thầm lặng
Khoảng năm 2012 - 2013, nhiều địa phương trong tỉnh nảy sinh vấn nạn đánh bả, câu trộm chó. Có không ít vụ việc, đối tượng trộm chó khi bị phát hiện đã liều lĩnh sử dụng hung khi gây thương tích cho người dân để tẩu thoát. Bức xúc trước vấn nạn này, ở một số địa phương, khi người dân vây bắt được đối tượng thì lập tức phá, đốt phương tiện; thậm chí, đã đánh đối tượng đến tử vong.
Trong bối cảnh như vậy, Ban Biên tập Báo Nghệ An chỉ đạo thực hiện tuyến bài với yêu cầu không phản ánh đơn thuần, mà phải đào sâu thực trạng, làm rõ nguyên nhân, đề xuất giải pháp góp phần xử lý vấn nạn.
Nhà báo Việt Long (người đang viết), cộng tác viên đã tham gia nhiều tuyến bài điều tra của Báo Nghệ An trong chuyến vào vùng khai thác vàng trái phép thuộc xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong năm 2013. Ảnh: Nhật Lân
Nắm tình hình biết Công an huyện Nghi Lộc mới phát hiện, bắt giữ 1 đối tượng thực hiện hành vi đánh bả bắt trộm chó, chúng tôi liên hệ để rồi được tiếp cận đối tượng khai thác thông tin. Sau ít ngày “được” quản thúc trong trại tạm giam, đối tượng trộm chó (là một thanh niên trẻ) nhận thức được hành vi sai trái nên ăn năn hối cải, trả lời rất thành khẩn, chi tiết những gì được hỏi. Qua đối tượng, những thông tin chúng tôi cần về các thủ đoạn thực hiện hành vi bắt trộm chó, đặc biệt là đầu mối cung cấp bả chó, những tụ điểm tiêu thụ đều có đủ.
Tuy nhiên, một khó khăn đã nảy sinh. Đó là làm cách nào tiếp cận được đầu mối cung cấp bả chó, các tụ điểm tiêu thụ chó đã bị đánh bả, bị bắt… để khai thác thông tin? Suy tính nát nước, thế rồi, được một cộng tác viên cao tuổi nhận lời giúp đỡ. Ông nguyên là cán bộ sĩ quan quân đội, lại đã có thời gian cộng tác với một số cơ quan báo chí nên ham tìm tòi thỏa tính hiếu kỳ, và đủ gan góc để nhập cuộc những vụ việc nhạy cảm phức tạp. Tình nguyện vào vai một người cha có đứa con trai duy nhất đang lêu lổng chưa có việc làm, và để giúp con mở quán thịt chó kiếm kế sinh nhai, ông “đành” thuê xe ôm lang thang tìm mối hàng “ngon - bổ - rẻ”.
Cứ thế, ông bố già và gã xe ôm đã gần 1 tuần “la đà” những tụ điểm “đen” trên địa bàn các huyện Nghi Lộc, Hưng Nguyên và thành phố Vinh mà đối tượng trong trại tạm giam cung cấp. Và nhờ đó, tuyến bài 4 kỳ “Cẩn trọng với thịt chó bẩn” đã xuất hiện trên các ấn phẩm của Báo Nghệ An.
Khoảng năm 2014 trở về trước, huyện Tương Dương là điểm nóng “vàng tặc” của tỉnh, hiện diện trên địa bàn nhiều xã như Yên Thắng, Yên Na, Yên Tĩnh, Yên Hòa, Hữu Khuông… Khi chúng tôi nhận nhiệm vụ vào vùng vàng tặc, Ban Biên tập Báo Nghệ An rất lo cho sự an nguy của phóng viên, yêu cầu nghiên cứu kỹ để Tòa soạn có sự hỗ trợ kịp thời. Khi ấy, vì đã có khảo sát nên đề nghị duy nhất của chúng tôi là cho được thực hiện nhiệm vụ bí mật không theo đường “chính ngạch”, không phải làm việc các cơ quan liên quan của địa phương.
Lên đến huyện Tương Dương, việc đầu tiên chúng tôi thực hiện là tìm “hướng đạo”, có thể dẫn vào các tổ, nhóm khai thác vàng trái phép. Trong những “hướng đạo” được giới thiệu, một trung niên gốc Nam Định sống ở huyện Tương Dương nhiều năm với nghề săn cây, đá cảnh đã được chọn. Lý do vì anh này từng đến các điểm có vàng tặc; thuộc làu từng con khe, ngọn núi ở các xã Yên Na, Yên Tĩnh, Yên Hòa, Hữu Khuông…; và quan trọng nhất, vẫn giữ nguyên giọng Bắc, rất hợp vào vai dân làm vàng Thái Nguyên đi tìm điểm tổ chức khai thác vàng.
Lực lượng chức năng kiểm tra hầm khai thác vàng trái phép ở xã Cắm Muộn, huyện Quế Phong năm 2013. Ảnh: Nhật Lân
Thế rồi, nhờ sự hợp tác rất tốt của anh, chúng tôi đã đến hầu khắp những địa danh “nổi tiếng” như Pu Phen, Chà Hạ, Bản Sàn, Cha Lúm… để chạm mặt “vàng tặc”. Đồng thời, với chất giọng Bắc đầy “truyền cảm”, ở những địa chỉ này anh đã dễ dàng giúp chúng tôi hỏi sâu kỹ về mua bán, chuyển nhượng bãi vàng; cách thức tổ chức khai thác vàng; đặc biệt là phương thức “đối ngoại” để biết, tránh né các cuộc truy quét của chính quyền địa phương…
Tuyến bài về những ẩn khuất phía sau vấn nạn vàng tặc ở huyện Tương Dương nhờ đó đã được hình thành, và được Ban Biên tập Báo Nghệ An sử dụng đăng tải. Để rồi tại một cuộc họp lớn về quản lý tài nguyên khoáng sản ngay sau đó, UBND tỉnh đã chấn chỉnh công tác quản lý Nhà nước của ngành Tài nguyên, chính quyền các cấp huyện Tương Dương…
Mãi khắc ghi ân tình
Đối với bất kỳ cơ quan báo chí nào, thể loại báo chí điều tra là một mảng không thể thiếu. Tuy nhiên, đây cũng là nhiệm vụ mà cánh phóng viên… vạn bất đắc dĩ phải thực hiện. Vì người làm báo, vốn dĩ không được đào tạo nghiệp vụ điều tra, hoạt động không có công cụ hỗ trợ. Trong khi đó, các vấn đề cần điều tra làm rõ thì phức tạp, nhạy cảm vì dù muốn dù không cũng sẽ đụng chạm, ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế (có khi cả chính trị) của tổ chức, cá nhân liên quan.
Bìa các bài viết làm rõ vi phạm trong thu hồi đất, tái định cư trên địa bàn thị xã Cửa Lò (cũ) trên báo Nghệ An. Ảnh: Nhật Lân
Ví như tuyến bài “Hành trình làm rõ sự thật của tà đạo Hoàng Thiên Long” được Báo Nghệ An thực hiện đăng tải năm 2014. Đây là tuyến bài được điều tra sâu kỹ trong nhiều thời gian, phản ánh đúng bản chất, thậm chí sau đó được các cơ quan Nhà nước sử dụng làm tài liệu tuyên truyền trong nhân dân. Thế nhưng, chỉ sau ít ngày tuyến bài được đăng tải, những nhân vật chủ chốt của tà đạo đã huy động trên 100 người từ nhiều địa phương kéo đến trụ sở Báo Nghệ An gây sức ép, đòi phải rút bài, đính chính thông tin, và xử lý trách nhiệm của phóng viên.
Bìa tuyến bài "Lỗ hổng" thất thu thuế khoáng sản" trên Báo Nghệ An . Ảnh: Nhật Lân
Hay như với các tuyến bài “Nói không với dự án thủy điện nhỏ”; “Lỗ hổng” thất thu thuế khoáng sản”; “Dấu hiệu sai phạm tại quy hoạch đường 21, TX. Cửa Lò”…, dù phản ánh đúng thực trạng, chạm đúng vấn đề để sau đó cấp có thẩm quyền quan tâm xem xét, chỉ đạo xử lý, thế nhưng, trong quá trình thực hiện, phóng viên và cả một số người có trách nhiệm của Báo Nghệ An đã có những áp lực không mấy “dễ chịu”.
Nhưng dù áp lực, điều khiến chúng tôi mừng, thêm phần tự tin là trong hầu hết những tuyến bài điều tra đã thực hiện và được đăng tải, đều có sự hỗ trợ của lãnh đạo, đồng nghiệp trong Tòa soạn; đặc biệt là những hỗ trợ rất nhiệt tình từ bên ngoài. Thật lòng nhìn nhận, sự hỗ trợ từ bên ngoài ấy đã góp công lớn hình thành nên những tác phẩm điều tra của Báo Nghệ An. Điều này chứng minh, Báo Nghệ An giữ được niềm tin của bạn đọc, của các cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị và của nhân dân.
Những hỗ trợ từ bên ngoài ấy, có thể lặng lẽ âm thầm, chưa một lần được xuất hiện trên những bài báo. Với chúng tôi, điều này vô cùng quý giá, luôn khắc ghi để tiếp tục “giữ lửa nghề”, thực hiện tốt trách nhiệm của người làm báo phụng sự xã hội...
ADQuảng cáo
Nguồn: https://baonghean.vn/nhung-nguoi-dong-hanh-trong-cac-tuyen-bai-dieu-tra-cua-bao-nghe-an-10299828.html
Bình luận (0)