Một thời vang bóng
Trong tiếng Khmer, tranh kiếng được gọi là "Kùmnu Kànhchót". Ra đời cách đây hơn nửa thế kỷ, nghề vẽ tranh kiếng của đồng bào Khmer trải qua thời kỳ hoàng kim vào những năm 1990 và có đến hơn 100 hộ dân theo nghề. Tranh kiếng Khmer được yêu thích khắp Nam bộ bởi nét độc đáo đậm chất văn hóa bản địa.
Tranh kiếng của đồng bào Khmer đa phần có chủ đề tích Phật
ẢNH: DUY TÂN
Tranh kiếng Khmer được vẽ trên mặt sau của tấm kính trong suốt, một kỹ thuật đòi hỏi sự cẩn trọng và tính toán ngược chiều. Trước tiên, nghệ nhân cắt kính theo kích thước mong muốn, lót mẫu giấy phác thảo bên dưới, rồi dùng cọ đi viền, tô lớp sơn trắng, đen và màu theo thứ tự ngược lại với tranh thông thường. Lưỡi dao lam có công dụng như một "cục gôm", được sử dụng để cạo bỏ những đường cọ bị lem ra trong lúc vẽ, mang lại sự sắc sảo cho đường nét.
Bà Triệu Thị Vui là một trong những nghệ nhân cuối cùng gắn bó với nghề vẽ tranh kiếng của đồng bào Khmer
ẢNH: DUY TÂN
Khác với tranh kiếng của người Kinh, người Hoa thường mang nội dung tín ngưỡng hoặc dân gian, tranh kiếng của đồng bào Khmer thể hiện thế giới quan và tín ngưỡng riêng biệt của Phật giáo Nam tông. Từ hình ảnh Đức Phật, thần linh đến các bức tranh thờ ông bà cha mẹ… đều được thể hiện theo phong cách, trang phục và lối biểu đạt đặc trưng. Những chi tiết ấy tạo nên dòng tranh có bản sắc độc đáo, khó trộn lẫn.
Chủ đề vẽ tranh khá phong phú, nhưng nghệ nhân như bà Vui vẽ nhiều nhất là câu chuyện kể về cuộc đời Đức Phật
ẢNH: DUY TÂN
Xã Thuận Hòa, TP.Cần Thơ (trước đây là xã Phú Tân, H.Châu Thành, Sóc Trăng) có đông bà con Khmer sinh sống. Nơi đây không chỉ nổi tiếng với nghề đan đát mà còn được biết đến như chiếc nôi lưu giữ tinh hoa tranh kiếng Khmer. Tuy nhiên, theo thời gian, khi công nghệ in ấn hiện đại và nhiều loại tranh công nghiệp lên ngôi, nghề vẽ tranh truyền thống dần rơi vào quên lãng. Từ hàng trăm hộ, giờ đây chỉ còn một mình bà Triệu Thị Vui âm thầm níu giữ nghề xưa.
Nguyên tắc vẽ là từ mặt sau tấm kiếng, chi tiết sau cùng thì vẽ trước tiên, khi sơn hoàn thiện chỉ cần lật lại và bề đó là bề mặt của tranh
ẢNH: DUY TÂN
Vẽ tranh kiếng - gìn giữ giá trị văn hóa tổ tiên
Bà Vui cho biết, mỗi tháng, dù chỉ vẽ được vài chục bức, nhưng với bà đó không chỉ là công việc mưu sinh mà còn là cách để gìn giữ giá trị văn hóa tổ tiên. "Hồi trước, cả xóm ai cũng làm tranh kiếng, không khí rộn ràng lắm. Giờ thì buồn hiu, chỉ còn tôi bám trụ. Nhưng tôi không bỏ được, vì yêu nghề, yêu văn hóa của mình", bà Vui tâm sự.
Mỗi bức tranh kiếng được bà Vui bán với giá từ 200.000 - 400.000 đồng
ẢNH: DUY TÂN
Với thu nhập trung bình khoảng 150.000 đồng/ngày, bà vẫn đủ sống và có thời gian trông cháu. Quan trọng hơn, tranh kiếng vẫn giữ vai trò không thể thiếu trong đời sống tâm linh của nhiều gia đình Khmer, đặc biệt trong việc thờ cúng và trang trí nhà cửa.
Mỗi bức tranh có thể mất vài ngày để hoàn thành, tùy độ phức tạp. "Vẽ xong một lượt màu phải đem ra nắng phơi cho khô, rồi mới tô tiếp lớp màu kế tiếp. Công đoạn này lặp lại vài lần mới có được một bức tranh hoàn chỉnh", bà Vui cho biết.
Mỗi tháng, dù chỉ vẽ được vài chục bức tranh, nhưng với bà Vui đó không chỉ là công việc mưu sinh mà còn là cách để gìn giữ giá trị văn hóa tổ tiên
ẢNH: DUY TÂN
Chủ đề tranh khá phong phú, từ tích Phật, múa chằn, nữ thần hồn lúa, phong cảnh chùa đến các địa danh nổi tiếng. Tranh có màu sắc rực rỡ, thể hiện thị hiếu thẩm mỹ khác nhau giữa các vùng, như màu áo Phật hay sắc hoa sen cũng có nhiều biến thể.
Hiện, tranh kiếng của bà Vui làm ra được bán với giá từ 200.000 - 400.000 đồng/bức, tùy kích cỡ
ẢNH: DUY TÂN
Tuy không khó học, chỉ vài ngày là có thể cầm cọ, vài tháng là biết đi nét, nhưng nghề tranh kiếng vẫn thiếu người kế thừa. Lý do bởi công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, mà thu nhập lại không cao. "Giới trẻ giờ không mặn mà nữa, nên tôi lo lắm. Không khéo thì chỉ vài năm nữa là nghề này biến mất luôn", bà Vui ngậm ngùi.
Nguồn: https://thanhnien.vn/niu-giu-nghe-xua-nghe-nhan-cuoi-cung-ve-tranh-kieng-cua-dong-bao-khmer-185250807214319479.htm
Bình luận (0)