Giải thưởng MacArthur, còn được mệnh danh là “Giải Thiên tài”, trị giá 800.000 USD và được trao trong 5 năm, không kèm bất kỳ ràng buộc nào về mục đích sử dụng. Giải thưởng nhằm tôn vinh những cá nhân có sáng tạo xuất sắc và tiềm năng đóng góp lớn trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Theo The Harvard Crimson, giáo sư Williams được ghi nhận với công trình nghiên cứu về tổ hợp đại số (algebraic combinatorics) - một nhánh của toán học dùng đại số để giải các bài toán về cấu trúc rời rạc.

Cụ thể, bà tập trung vào “Grassmann dương” - một không gian hình học mã hóa các mặt phẳng có cùng kích thước, giúp mở rộng hiểu biết về mối liên hệ giữa toán học và vật lý.

Ngoài ra, bà còn nghiên cứu biên độ mặt (amplituhedron) - một cấu trúc hình học giúp các nhà vật lý mô hình hóa tương tác giữa các hạt cơ bản, cùng các chủ đề như đa thức Macdonald và đại số cụm (cluster algebras), nhằm khám phá mối liên hệ giữa đại số và hình học.

Giao su William1.jpg
Giáo sư Williams dẫn dắt một lớp học năm 2018. Ảnh: News.harvard.edu

Nguồn hỗ trợ quý giá trong bối cảnh khó khăn

Giải thưởng đến với Giáo sư Williams trong thời điểm khó khăn đối với giới nghiên cứu tại Đại học Harvard. Đầu năm nay, chính quyền Trump đã tạm dừng 2,2 tỷ USD tài trợ của Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF), khiến hàng trăm dự án bị đình trệ.

Dù sau đó tòa án liên bang đã yêu cầu khôi phục nguồn vốn, nhiều nhà khoa học - trong đó có Williams - vẫn đang chờ kinh phí được giải ngân. Nhờ học bổng MacArthur, bà có thể tiếp tục nghiên cứu độc lập mà không phụ thuộc vào nguồn tài trợ liên bang.

Hành trình học thuật ấn tượng

Niềm yêu thích toán học của Giáo sư Lauren Williams bắt đầu từ thời tiểu học, sau khi bà giành giải trong một kỳ thi toán địa phương.

Bà tốt nghiệp Đại học Harvard năm 2000, sau đó bảo vệ luận án tiến sĩ tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) vào năm 2005, với đề tài tập trung vào khía cạnh tổ hợp của tính dương toàn phần (total positivity).

Sau nhiều năm giảng dạy tại Đại học California, Berkeley, bà trở lại Đại học Harvard năm 2018 và trở thành người phụ nữ thứ hai trong lịch sử được được bổ nhiệm biên chế lâu dài tại Khoa Toán.

Suốt sự nghiệp, Giáo sư Williams vừa giảng dạy, vừa nghiên cứu và hướng dẫn sinh viên, góp phần đào tạo thế hệ nhà toán học trẻ tiếp nối.

Giáo sư Williams.jpg
Quỹ MacArthur ghi nhận tài năng của Giáo sư Williams trong việc kết nối các lĩnh vực toán học. Ảnh: Quỹ MacArthur

Nghiên cứu mang tính ứng dụng rộng

Dù mang tính lý thuyết cao, công trình của Giáo sư Williams mở ra ứng dụng trong nhiều lĩnh vực, từ vật lý, lý thuyết biểu diễn đến hình học.

Bằng cách nghiên cứu các cấu trúc hình học như positive Grassmannian hay amplituhedron, bà giúp giới khoa học mô hình hóa và hình dung các hệ thống phức tạp theo cách mới.

Quỹ MacArthur đánh giá cao khả năng của Giáo sư Williams trong việc làm sáng tỏ những mối liên hệ bất ngờ giữa các lĩnh vực toán học khác nhau. Cách tiếp cận liên ngành của bà cho thấy toán học trừu tượng có thể góp phần giải quyết các vấn đề thực tiễn trong khoa học tự nhiên.

Ngoài nghiên cứu, Giáo sư Williams đặc biệt quan tâm đến việc biến những khái niệm toán học trừu tượng trở nên dễ tiếp cận hơn. Bà đã phát triển các phương pháp giảng dạy giúp sinh viên hiểu được những ý tưởng phức tạp từ nền tảng cơ bản nhất.

Sự nghiệp của bà được xem là nguồn cảm hứng cho phụ nữ trong lĩnh vực toán học, nơi mà tỷ lệ nữ giới vẫn còn khiêm tốn.

Với Giải thưởng MacArthur, Giáo sư Williams sẽ tiếp tục vừa nghiên cứu, vừa hướng dẫn sinh viên, đồng thời khẳng định tầm quan trọng của việc đầu tư cho nghiên cứu cơ bản và giá trị của tinh thần khám phá khoa học thuần túy trong tiến bộ nhân loại.

Nguồn: https://vietnamnet.vn/nu-giao-su-toan-hoc-gianh-giai-thien-tai-macarthur-2025-2451660.html